9-СЫНЫП
Бүркіт салу
Абайдың неше күннен бері күткені—бұларға Абыралының айтып жіберген сәлемі-Қарашолақтың қасқырға түсетін өнерін көрсету еді.Күні-түні мылтық атылып, даланың бар тағысын үркітіп-қашырып қойған соң амал не? Екі күн болды, ақыры көп қаңғыртып, талдырып кеп біреуі із шалдырған. Алдарында кешеден бері сілелерін қатырып, сан бұлтаққа салып адастырып келе жатқан бір көкжал бөрі бар. Бүгін күн сәске бойы көтеріле жан-жағынан қамалап шығар жол қалдырмағасын Таймақкөлдің қалың шеңгелді, қамысты жағына қарай тартқан.Енді кішкене бөгеліссе, алдырмай құтылып кеткелі тұр. Сол кезде аспанда шыр айналып жүрген Қарашолақ та зуылдай төмен қарай ақты. Қыста құмығып күн күркіресе, дәл мұндай боп төңіректі сілкінте жаңғырықпас. Алға озыңқырап кеткен Измайлов қанат-құйрығы ауаны ысқырта суылдап құйылып келе жатқан бүркітті өзіне келіп түскендей көріп, атаның жалын құшып жабысып алыпты.
Абай бүркіт салып жүріп көк тағысының аңға бұлай құйылып, ауаны жаңғырықтырып қақ айыра тіліп түскенін көрмеп еді.Бар дүние бір уыс боп тарылып, соның төрінен ысқырып тәңірдің көк тасы атылып келе жатқандай болған.
(150сөз)
Қазақтың ұлттық тағамдары
Сөк. Қуырған тарыны қазақ сөк деп атайды. Ол үшін тары жел өтіне суырылып, екшеленеді, тазаланады. Бірнеше рет таза суға жуылады. Дегдігенше оны аздап кептіреді де, қазанға су құйып, тарыны соған салып, қайнатады. Қазандағы тары қауызы ашыла бастағанда,сүзіп алады. Содан соң таза сумен бірнеше қайтара жуып, дегдуі үшін, жайып қояды.
Дегдіген соң, қызған қазанға салып,қуырады. Қуырған кезде бұлғауышпен үздіксіз бұлғап отыру керек. Әйтпесе, тарының астыңғы беті қуырылып, үсті қуырылмай қалады. Ал ала-құла қуырылған тарынын ақтаған кезде,қауызынанажырату қиын. Әрі мұндай тарының сөгі де ала болады.
Қуырған тары тым суып кетсе,жасып қалады. Сондықтан оны көп суытпай,келіге түйіп алу керек. Тары түйетін келінің де, келсаптың да қатты ағаштан жасалғаны дұрыс.
Түйілген тарыны табаққа салып алып, суырады. Сөйтіп, қауызынан айырады. Бір түйгеннен тары қауызынан түгел айырылмайтындықтан,оны екінші рет түйеді. Мұны ақтау деп атайды. Ақталған тарыны тағы да желпіп суырады. Сонымен сөк дайын болады. Сөктің түсі сарғыш,хош иісті аса дәмді келеді.
Сөк көбінесе шай дастарханына қойылады. Сондай-ақ тағы да басқа неше түрлі тағамдар дайындауға болады.
(154 сөз)
Достарыңызбен бөлісу: |
