Қазақстан Республикасының білім және ғылым миннистрлігі
жүктеу/скачать 2,34 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Khosch Keldinis, Naurys
- Айтушы
KinderfesteEs gibt sehr viele Feste für Kinder bei den Kasachen. Die wichtigsten sind: Schildechana – das Fest der Namansgebung, Bessikke salu – das Wiegenfest. Kyrkynan schygaru – das „Vierzig Tage Fest“, Tusau Kessu – „Babys erster Schritt“, Sündet – die Beschneidung und Syrga Salu, ein Fest für Mädchen, Toghymkaghar – ein Fest für Jungen. Schildechana, das Fest der Namansgebung wird in der zweiten Woche nach der Geburt des Kindes gefeiert. An deisem Fest gibt ein älter, besonders verehrte Gast dem Kind seinen Namen. Vorbild dafür ist oft ein besonders geehrter Mensch oder auch die Namen der Großeltern. Der verehrte Gast spricht dem Baby den Namen dreimal laut ins Ohr: „Dein Name ist...“ Am „Bessikke salu“ – Fest, dem Wiegenfest wird das Kind von einer älteren Frau feierlich zum ersten Mal in die Wiege gelegt. Tusau Kessu – „Babys erster Schritt“ wird gefeiert, wenn das Kind etwa ein Jahr alt ist. An diesem Tag binden die Erwachsenen dem Kind ein weißes und schwarzes Tuch.
Ein interessantes Fest für Jungen ist Toghymkaghar „Sattelklopfer“. Es wird gefeiert, wenn der Junge „sattelfest“ ist, wenn er selbstständig und sicher reiten kann. Alle diese Feste sind traditionelle Feste, die „ganz normal“, in den kasachischen Familien genauso gefeiert werden wie in allen anderen: der erste Schultag, zum Beispiel, oder einfach Geburtstag.
1. Notieren Sie die kasachischen Sitten und Bräuche während des großten Festes der Kasachen: Naurys Қазақтардың үлкен мерекесі Наурызды тойлау барысында қазақ халқының қандай салт – дәстүрлерінің куәгері болдыңыз? 2. Sagen Sie, ob es bei den Deutschen Analoge gibt. Неміс ұлтында осы мерекеге ұқсас мереке бар ма?
Naurys ist ein persisches Wort und heißt eigentlich „neuer Tag“. Mit dem „Neuen Tag“ begann nach dem alten iranischen Kalender das neue Jahr. In Kasachstan wird das Naurysfest am Tag des Frühlingsanfanges gefeiert, dem 22 März. Schon die Nacht vorher ist eine bedeutungsvolle Nacht. Es ist die Kydyr – ata – Nacht. Kydyr – ata ist eine mythologische Gestalt, die den Menschen Glück und Wohlstand bringt. Er ist das Symbol des Guten, der aufgehenden Sonne. Wenn Kydyr – ata auf die Erde blickt, dann taut es hier. Die Kydyr – ata – Nacht beginnt am 21 März. In dieser Nacht schläft das Volk nicht. Alle warten auf das neue Jahr, das am 22 März um drei Uhr morgens beginnt. Alte und Junge haben in dieser Nacht „Alle Hände voll zu tun“. Die Mädchen bereiten ein sonderbares Gericht „Uyky Aschar“ – Gericht, das den Schlaf vertreibt“. Und die Jungen schenken ihnen dafür Spiegelstücke, Kämme oder Parfüm. Jedes Geschenk hat seinen Sinn. Die Spiegel symbolisieren die jugendliche Unschuld, die Kämme – die Schönheit und Zärtlichkeit und das Parfüm – das Aufblühen in der Natur. Zu guter Letzt läßt man ein geschmücktes Kalb durch die Siedlung springen – mit einer Puppe in Nationaltracht auf dem Rücken und einer Schelle am Hals. Das ist das Symbol des neuen Jahres. Jetzt beginnt eine lustige Feier: Witze, Spiele, lautes Lachen, Theaterstücke, Märchengestalten – alles ist möglich und bezaubernd. Der Naurystag selbst ist ein heiliger Tag für die Kasachen. Wenn es an diesem Tag regnet oder schneit, sind die Menschen sehr froh. Das bedeutet nämlich, daß das ganze Jahr fruchtbar sein wird. Der Märzschnee heißt auch Kasachisch „Akschakhar“ – er ist besonders weiß und flockig. Auch schöne Mädchen werden so genannt. Am Naurystag ziehen die Menschen ihre beste Kleidung an und wünschen einander Glück. Die Leute sagen: Wenn dir am Naurystag ein guter Mensch Glück wünscht, bist du das ganze Jahr lang erfolgreich. Am Feiertag kocht man auch ein traditionelles Gericht, - „Nauryskoshe –„ das sieben Zutaten enthalten muß: Fleisch, Salz, Milch, getrockneten Käse, Weizen, Reis und Hirsen oder Gerste. Auf dem festlichen Tisch – dem Dastarchan – setzt man den Gästen auch sieben Gerichte vor: aus Weißem (Milchgerichte), aus Grünem (Körner und Früchte) und aus Rotem (Fleisch). Der Kopf des Schafes wird dem ältesten Mann am Tisch geschenkt. Alle Gäste essen sich satt, denn das bedeutet: das ganze Jahr über ohne Leiden und Hunger leben. Es ist eine gute Tradition, sich am Naurystag zu versönen und verziehen. „Gutes wird mit Gutem bezahlt“ sagen die Kasachen, und auch: „Ein richtiger Mann zahlt für Böses mit Gutem“ Am Abend, wenn die Sonne untergehen will, treten zwei Sänger auf und beginnen einen Wettstreit im Singen und Improvisieren. Dieser Wettstreit heißt auf kasachisch Aitys. Er symbolisiert den ewigen Kampf des Guten gegen das Böse, des Winters gegen den Sommer, der Kälte gegen die Hitze, des Eises gegen die Flamme. Es dunkelt langsam, und die heilige Flamme von zwei Feuerstellen macht die Luft hell und sauber. Die Menschen im Umkreis singen, spielen und tanzen. Die ganze Nacht wird lustig verbracht. Vor dem Sonnenaufgang geht man auf eine naheliegende Ahhöhe und begrüßt die Morgenröte. Man verneigt sich tief vor der Sonne, begießt die Erde mit Milch und wünscht einander Wohlergehen. Wortschatz: die mythologische Gestalt - мифологиялық кейіпкер den Schlaf vertreiben – die ganze Nacht nicht einschlafen, wach bleiben – түні бойы ұйықтамау Uyky Aschar – ein sonderbares Gericht, ұйқы ашатын ерекше тағам zu guter letzt - соңында das Kalb, -er – бұзау die Schelle, - қоңыпау die Nationaltracht, -en – ұлттық киім die Zutat, -еn - дәмдеуіш ein heiliger Tag – қасиетті күн Nauryskoshe - ein traditionelles Gericht, наурыз көже, наурызда пісірілетін дәстүрлі тағам das Korn, -er – дән versöhnen - татуласу verziehen - кешіру sich verneigen - иілу
1. Lesen Sie den Text und geben Sie den Inhalt des Textes wieder. Мәтінді оқып түсінгеніңізді қазақша айтып беріңіз. 2. Erzählen Sie über den Brauch „Musche Ustau“ Кімге қандай мүше тартылады?
Der beliebteste Festdastarchan, mit dem man traditionell das Neujahr feiert, ist Besbarmak. Zu Ehren der Gäste, zu denen die Aksakalen, Schwager, Verwandten und auch Gäste, die von weitem kommen, schlachten die Kasachen ein Schaf. Das Schaf wird nicht zerhackt, sondern knochenweise verteilt. Die besten Teile des Schafes sind für die Ehrengäste, heißen „musche“ und der Brauch – „Musche Ustau“. Den Hauptteil des Kopfes „bas“ gibt man dem Ehrengast. Dieser Brauch heißt „bas tartu“. Diesen Teil bekommt der geehrte Aksakal oder Gast, der von weitem gekommen ist. Der Frau gibt man „bas“ nicht. Man gibt den jungen Leuten, deren Väter noch jung sind, den Kopf auch nicht. Der, den „bas“ bekommen hat, verteilt selbstständig die einzelnen Teile des Kopfes. Die Kinder bekommen die Ohren „Kulak“, damit sie immer auf die Ratschläge der Eltern achten. „Kоs“ – die Augen bekommt die Hauswirtin, damit sie immer als sehende Augen des Ehemannes bleibt. „Til“ die Zunge bekommen die jungen Mädchen und Jungen. Dem zweiten Ehrgast gibt man „Asykty shilik“ – den beinknochen. Den Knochen „Asyk“ gibt man den kleinen Kindern zum symbolisch für solche Beachtung zahlen. Im Winter, wenn man nach dem alten kasachischen Brauch, der noch bis heute erhalten geblieben ist, ein Pferd oder ein Rind schlachtet, dann bereitet man Besbarmak aus Pferd – oder Rindfleisch zu. „Sogym“ bereiten die Kasachen für die Gäste und nicht für sich zu. Weihnachten A) Bilden Sie eine Kette von Wörtern, die mit „Weihnachten“ beginnen. „Weihnachten“ сөзінен басталатын сөздер тізбегін құрастырыңыздар. B) Was wissen Sie von Weihnachten? Weihnachten мерекесі туралы не білесіздер? Оны қазақша қалай түсіндіресіздер.
Weihnachten feiert man in Deutschland: am 7. Januar am 25. Dezember am 31. Dezember Weihnachten ist das Fest von: Christi Auferstehung Christi Geburt Christi Tod In Deutschland bringt den Kindern die Geschenke: das Christkind Santa Klaus Ded Moros Man feiert Weihnachten: mit Freunden auf der Dienstreise im Kreis der Familie Man bäckt zu Weihnachten: Brötchen Plätzchen Kuchen In der Weihnachtsbäckerei In der Weihnachtsbäckerei Gibt es manche Leckerei Zwischen Mehl und Milch Macht so mancher Knilch Eine riesengroße Kleckerei In der Weihnachtsbäckerei In der Weihnachtsbäckerei Wo ist das Rezept geblieben Von den Plätzchen die wir lieben Wer hat das Rezept verschleppt
Ich auch nicht Na dann müssen wir es packen Einfach frei Schnauze backen Schmeißt den Ofen an Oh ja Und ran
Gibt es manche Leckerei Zwischen Mehl und Milch Macht so mancher Knilch Eine riesengroße Kleckerei In der Weihnachtsbäckerei In der Weihnachtsbäckerei Brauchen wir nicht Schokolade Honig Nüsse und Sukkade Und ein bisschen Zimt Das stimmt
Zwischendurch einmal probieren und dann kommt das Ei paß auf
vorbei In der Weihnachtsbäckerei Gibt es manche Leckerei Zwischen Mehl und Milch Macht so mancher Knilch Eine riesengroße Kleckerei In der Weihnachtsbäckerei In der Weihnachtsbäckerei Bitte mal zur Seite treten Denn wir brauchen Platz zum Kneten Sind die Finger rein Du Schwein Sind die Plätzchen die wir stechen Erstmal auf den Ofenblechen Warten wir gespannt Hmm lecker Verbrannt
Wissen Sie, wie man eine Weihnachtsgans zubereiten kann? Durch Bilder und kleine Texte können Sie das lernen. Ordnen Sie die Texte den Bildern zu. Жаңа жылдық қазды қалай даярлайтынын білесіз бе? мен мәтіннің көмегімен Сіз қазды даярлап үйрене аласыздар. Әр суретке сәйкес мәтінді табыңыздар. 1. oder 2. Füllung in die Gans geben und zunähen Die Gans in eine Bratpfanne legen, mit ¼ Liter Bouillon begießen und im Backofen etwa 3 1/2 Stunden braten, dabei immer wieder mit Fett begießen. Die Gans waschen und für 4 bis 5 Stunden in Eiswasser legen (dann wird sie knusprig) Die Gans trockenmachen und kräftig mit Salz und Pfeffer einreiben. 1. Füllung: Die Äpfel schälen, die Kerne entfernen und in Scheiben schneiden. Äpfel und Rosenkohl mit dem Honig gut vermischen. Die Gans herausnehmen. Die Soße durch ein Sieb gießen. Die Füllung herausholen und die Gans in Stücke schneiden. Alles mit der Soße servieren. Guten Appetit! 2. Füllung: Die Brötchen in Würfel schneiden. Gänseleber und – herz klein schneiden. Äpfel und Zwiebel schälen. Die Äpfel vierteln, die Kerne entfernen, die Äpfel und die Zwiebel schneiden und in Schmalz goldgelb anbraten, mit Salz und Pfeffer gut würzen, dann mit Kalbsbrät, Eiern Brotwürfeln, Leder, Herz und der Petersilie vermischen.  
die Bratpfanne – таба Bouillon – cорпа knusprig – қытырлайтын die Würfel – кубик Gänseleber und -herz – қаздың жүрегі мен бауыры Kalbsbrät - ет тартқыштан өткізілген қуырылған сиыр еті Petersilie – петрушка Pfeffer – бұрыш einreiben – жағу schälen – тазалау die Soße – соус Sieb – елек würzen mit Dat – дәмін келтіру Das Osternfest Ostern ist nach Weihnachten das zweitgrößte christliche Fest in den deutschsprachigen Ländern. Ostern ist immer im Frühling, Ende März oder im April, wenn die Natur erwacht. Dieses Frühlingsfest feiert man auf der ganzen Erde. Wenn Ostern ist, ist schon der Winter vorbei. Ostern feiert man zwei Tage, am Sonntag und am Montag. Das Fest hat zwei Symbole, die sehr wichtig sind. Das sind Osterhase und das Osterei. Das Osterei ist in vielen Ländern ein Zeichen für neues Leben, ein Symbol der Fruchtbarkeit. Am Vorabend werden viele Eier rot gefärbt. Am Ostenmorgen schenkt man jedem, der ihm begegnet, ein rotes Ei. Dabei küsst man sich und wünscht sich ein frohes Fest. Viele Eltern verstecken dann Ostereier und Süßigkeiten im Haus oder im Garten, und die Kinder suchen sie. Sie haben immer große Freude an bunten Eiern. Der Sonntag vor Ostern heißt Palmsonntag. Die Kinder tragen die Palmbüsche. Sie werden aus Palmkätzchen, immergrün und Buchzweigen gebunden. Diese Palmbüsche werden zur Kirche getragen und geweiht. Die Kinder erwarten das Osternfest mit Ungeduld, denn beginnt das Suchen nach Schokoladenhasen und roten Eiern. Auf dem Lande gibt es noch manchmal alter Oster – Bräuche. Zum Beispiel das Osterwasser. Am Ostermorgen holt man es vor Sonnenaufgang aus einem Bach und trägt es nach Hause. Dabei darf man nicht sprechen und nicht lachen. Dann wäscht man sich mit diesem Wasser und bleibt das ganze Jahr gesund und jung. das Ostern пасха das Weihnachten рождество das Fest –es, -e мейрам der Hase –n, -n қоян das Ei –(e)s, -er жұмыртқа das Zeichen –s белгі die Fruchtbarkeit құнарлылық die Süßigkeit, -en тәтті тамақ der Garten -s, Gärten бақ die Freude, -n қуаныш der Palsonntag, - (e)s, -e вербалық жексенбі die Palmbüsche верба ағашының бұтағы die Palmkätzchen –s, -e вербные (котики) das Immergrün –s, -e барвинок (вечнозеленый) die Buchzweige –n бук ағашының бұтағы die Kirche –n шіркеу der Brauch – (e)s, Bräuche салт-дәстүр der Sonnenaufgang – (e)s, күннің шығуы der Bach – (e)s, Bäche бұлақ das Jahr - (e)s, -e жыл erwachen (te, t) ояну feiern (te, t) мерекелеу, тойлау färben (te, t) бояу begegnen (te, t) D қарсы алу sich küssen (te, t) сүйісу verstecken (te, t) тығу binden (a, u) байлау weihen (te, t) освящать sich waschen (u, a) жуыну, шомылу bleiben (ie, ie) қалу christlich христиандық deutschsprachig неміс тілінде сөйлейтін froh көңілді bunt түрлі- түсті gesund дені сау
1. Finden Sie die richtige Antworten. Дұрыс жауаптарды табыңыздар: 1.1 Ostern feiert man in den deutschsprachigen Ländern auf der Ganzen Erde in einer kleinen Stadt am Rhein 1.2. Ostern feiert man jeden Monat zwei Tage am Montag und am Sonntag 1.3 Das Osterei ist in vielen Ländern ein Zeichen für neues Leben ein Zeichen für Frühling ein Symbol der Furchtbarkeit 1.4 Am frühen Osternmorgen küsst man sich wünscht man sich ein frohes Fest schmückt man einen Osterbaum 1.5 Am Palmsonntag werden, die Palmbüsche aus Buchzweigen oder Immergrün gebunden ins Wasser geworfen In die Kirche getragen und geweiht 2. Төмендегі зат есімдерге сәйкес етістіктерді табыңыздар: Feiern haben färben heißen begegnen wünschen schenken sagen verstecken tragen binden holen weihen essen erwarten sprechen beginnen erwachen bleiben Ostern Osterei Palmbüsche Osterwasser ein frohes Fest 3. Ergänzen Sie die Sätze: Мәтінді қолданбай, нүктенің орнын толтырыңыздар: Ostern ist nach … das zweitgrößte … Fest in den … Ländern. Ostern ist immer in …, wenn … erwacht. Dieses … feiert … überall. Man … zwei tage …, am … und am… . das Fest … zwei Symbole. Das… der … und das… . Das … ist in … Ländern ein … für … Leben, ein … der Fruchtbarkeit. Die … erwarten das … mit … . sie haben… Freude an … Eiern. 4. Bilden Sie die Sätze: Сөйлем құраңыздар: 1. für, das Osterei; Zeichen; in, Leben, vielen, ein, ist, Ländern, neues 2. man, jedem, ein Ei, rotes, am Ostermorgen, schenkt, ihm, der, begegnet. 3. und, Jahr, das, sich, diesem, und, wäscht, man, Wasser, bleibt, jung, ganze, gesund. 5. Beantworten Sie die Fragen: Сұрақтарға жауап беріңіздер: 1. Welches Frühlingsfest feiert man in vielen Ländern? 2. Welche Symbole hat dieses Fest? 3. Wird in Ihrer Familie Ostern gefeiert? 4. Werden die Eier gefärbt? 5. Wie werden die Ostereier gefärbt? 6. Wissen Sie, was der Palmsonntag ist? 7. Wohin werden grüne Zweigen getragen und wozu? 8. Kennen Sie noch ein Fest, das Weihnachten heißt? 9. Wo wird es gefeiert? Was ist bei Ihnen an Ostern Brauch? Interview der Woche. Die AZ (Abendzeitung, München) Günter Rode (22), Energieelektroniker: Wir werden natürlich Ostereier färben und verstecken. Aber ansonsten feiern wir Ostern nicht so groß. Für meine kleinen Nichten gibt es Osternester mit Schokoladenhasen, und am Nachmittag fahre ich mit meiner Freundin zu Verwandten zum Kaffeetrinken. Verena Nessi (52), Kleinbäuerin: Wir werden Eier verstecken! Ich färbe sie mit Kräutern und Zweibelschalen – das gibt schöne Muster. Eier kommen vom eigenen Hof – wir haben 40 Hühner, die waren in den letzten Wochen gut beschäftigt. Und vor ein paar Tagen sind noch 14 Osterhasen aus dem Nest gehoppelt. Gehoppelt – von hoppeln – выпрыгивать.
Zu Hause in Amerika ist Ostern ein ziemliches Geschäft – alles ist sehr schrill, bunt und kommerziell - die Leute kaufen Unmengen von bunten Eiern und Schokohasen. Ostern hier mit meiner Gastfamiele wird, denke ich, etwas besinnlicher – dа spielt Religion noch eine größere Rolle. Au – Pair – eine junge Person, die im Ausland bei einer Familie hilft und dabei die Sprache des Landes lernt.
Was wir an Ostern machen, hängt vom Wetter ab. Wenn es gut ist, gehe ich mit meiner Familie Skifahren. Ansonsten machen wir nur einen Ausflug in die Umgebung. In die Kirche gehen wir natürlich auch, und danach gibt es den Festschmaus: Lammcurry, ein Rezept aus Neuseeland. Festschmaus – festliches Essen.
Wir haben Ostereier gekauft und werden gemütlich zusammen feiern. Zumindest soweit möglich – meine Frau muss arbeiten. Eiersuchen ist unnötig – im Schnee stechen einem die bunten Eier ja automatisch in die Augen. Ansonsten waren wir zu dieser Zeit immer im Urlaub in Jugoslawien. Adelheid Kaltenhauser (60), Rentnerin: Mein Mann und ich gehen in die Ostermesse und feiern die Auferstehung Christi. Zum Osterfrühstück gibt es dann geweihten Osterflaben, Eier, Salz und Geräuchertes. Ab Samstag um 12 Uhr dürfen wir ja wieder Fleisch essen. Мәтінге тапсырмалар 1. Ergänzen Sie die Tabelle mit Hilfe des Textes. Мәтіннен қажетті информацияларды тауып, таблицаны толтырыңыздар.
2. Was ist bei Ihnen zu Hause an Ostern Brauch? Сіздерде пасхаға байланысты қандай дәстүрлер сақталады? Пасха мерекесі туралы не білесіздер оны қазақша қалай түсіндіресіздер.
1. Ausgeblasene weiße, geputzte Eier - ohne Hühnerscheiße – keine Eier vom Hahn! Federn 1 Esslöffel – aus Aluminium, er kann später nicht mehr zum Essen verwendet werden. (Bienen -)Wachs – oder Wachs einer Kerze 1 Kerze – pro vier Personen 1 Riesenkartoffel - pro vier Personen 1 Schere - pro vier Personen 1 Bleistift Streichhölzer – 1 Schachtel für alle 1 sauberen Lappen Ostereierfarben – wenn möglich! 1 Glas - pro vier Personen zum Farben auflösen Essig, in Abhängigkeit vom der Ostereierfarbe! Zwirn Birkenzweige – zum Aufhängen der Ostereier, sollten sie fertig werden! Und Voroster – Stimmung – ca. vier Stunden sind einzuplanen! Osterquiz Sie können Ihr Wissen über das Osterfest testen! Сіздер Пасха туралы білімдеріңізді тексере аласыздар!
Welches Fest geht Ostern um eine Woche voraus? Pfingsten Palmsonntag Maria Empfängnis Welche Bedeutung hat der Palmsonntag? Jesus schenkte allen seinen Freunden Palmzweige Jesus ritt auf einem Esel in Jerusalem ein Jesus ritt auf einem Esel in Nazareth ein Welches Tier legt die Ostereier? Osterkaninchen Osterhuhn Osterhase Wie heißt der Donnerstag vor Ostern? Gründonnerstag Osterdonnerstag Abendmahl – Donnerstag Wie viel Jünger hatte Jesus beim Abendmahl um sich? acht dreizehn Zwölf Wer malte das berühmte Bild „Das letzte Abendmahl“? da Vinci Michelangelo Rubens Wie heißt das Fest, das die Juden feierten, das wir jetzt als das letzte Abendmahl bezeichnen? Paschafest Passahfest Mazzefest Wie heißt der Berg, auf dem Jesus gekreuzigt wurde? Golgotha Oelberg Kalvarienberg Wie heißt der Apostel, der Jesus dreimal verleugnete? Judas Petrus Johanes Wer verurteilte Jesus zum Tode? Herodes Kaiphas Pilatus Wer ist ein Pharisäer? ein religiös – politischer Jude ein Lügner еin nichtalkoholisches Getränk Wer herrschte zur Zeit Jesus in Jerusalim? die Juden die Römer die Araber Welches ist das höchste Fest der Christen? Weihnachten Pfingsten Ostern Welchen alttestamentarischen Gruß singen die Christen zu Ostern? Hallelujah Hosianna Gloria Nach wie viel Tagen steht Jesus von den Toten auf? nach fünf Tagen nach drei Tagen nach einem Tagen Weitere Osterbräuche Ostersemmeln Pfefferkuchen Ostersingen – in der Nacht zum Ostersonntag (Choräle: Auferstehung von Jesus Christus Ostersonntag Kirchgang – Gottesdienst Ostereier: Sattel und Zaumzeug, Seidenschleifen Festkleidung der Ostereier: Frack und Zylinder Pferde und Reiter werden mit Weihwasser gesegnet, ihnen wird der Segen erteilt, und die Übergabe der Kirchenfahnen wird Vollzogen Reiter reiten zur Kirche – über Felder, Weiden und Überbringen die Osterbotschaft der Auferstehung Jesus Christus und Schutz vor den Geistern, singend und betend windet sich die lange Prozession durch Feld und Wälder – aus 9 verschiedenen Orten der OL und NL Ostersonntag: Ostereiersuchen, Ostereierschieben oder – rollen Geschenke Besuch der Pateneltern
Monat März – heißt auch Lenzmonat, Lenzig oder Frühlingsmond und ist mit seinem lateinischen Namen März dem römischen Kriegsgott Mars geweiht gewesen. Am 20. beginnt der Frühling, auch die Arbeit im Garten, und die Sommersaat, Rogen, Hafer und Gerste, wird in den Acker gebracht. Frühlingsbräuche sind Winteraustreiben findet allerorts von Anfang März bis Frühlingsanfang oder Sonnenwende statt. Das ist ein Fampf, bei dem der Bursche, der den Sommer darstellt, oft einen Baum trägt, der mit leuchtend roten Früchten oder Schmückleifen geschmpckt ist. Der Kampf mag hin und her wogen, uim Schluss siegt natürlich Frühling oder der Sommer, und der Winter wird vertrieben. Der Winterbär wird in einem Dorf im Schwarzwald von jungen Leuten ertränkt: Sie ziehen dem Burschen, der den Winter darstellt, den akten Strohpelz aus und werfen ihn ins Wasser. Dann werden gemeinsam Eier eingesammelt und verzehrt. Je näher das Früjahr rückt, desto freundlicher werden die Winterspiele; der Kampf zwischen den Jahrzeiten nimmt an Stärke ab. Der Winter verschwindet allmählich ganz aus den Spielen, und im Mittelpunkt stehen nur noch grünes Laub und Blumen. Sommergewin heißt ein Volkesfest in Eisenach, bei dem früher in der Abenddämmerung ein brennendes Rad den berg hinuntergerolt wurde. Zuvor fand ein Jahrmarkt statt, auf dem man Apfelwein und Kaffee, Krapfen und Windbeutel kaufen konnte und vor allem dei sogenannten Heiligen Geister: das waren aus Binsen geflochtene Vögel, die vermutlich nach dem Hospital Zum Heuligen Geist gennentwurde. Kräutchenpflücken ist eine Sitte aus dem altn Westfalen, wo die Mädchen hinausziehen, Kränze aus weißen und gelben Blumen winden, die in der Stube oder im Stall hängen bleiben, bis man sie im kommenden Jahr durch einen frischen Kranz Ersetzen kann. Zum Kränzewinden muss man oft fast noch in der Nacht aufstehen, muss schweigend durch den Wald ziehen und weiße und rote Blumen pflpcken, wobei die Kränze dann einen besonderen Ehrenplatz bekommen: Sie werden über den Esstisch der Familie gehängt. Oft eind es doppelte Kränze, die ineinander hängen oder ineinander verschlungen sind, sodass sie das Ewigkeitzeichen bilden. Das Veilchenfest: In den Dörfen wurde das erste Veilchen feierlich auf eine Stange gesteckt und umtanzt. Das erste Veilchen wurde schon im Mittelalter hoch geehrt: Es durfte nur vom sittsamsten und schönsten Mädchen gepflückt werden. In Wien ist es schon im 12. Jahrhundert Brauch gewesen, im März in den Donauen das erste Veilchen zu suchen. Wer es fand, benachrichtigte sogleich den Herzog. Мәтінге тапсырмалар 1 Und in Ihrem Land? Gibt es in Ihrem Lande solche Feste? Erzählen Sie. Сіздің елде ше? Сіздің елде осы мәтіндегі сияқты салт-дәстүрлер бар ма? Бар болса олар қалай аталады? 2. Übersetzen Sie den Text buchstäblich. Мәтінді сөзбе сөз аударыңыз. Grammatik Als oder wenn? Ergänzen Sie als oder wenn. a) Als meine Großmutter noch lebte, waren die Weihnachtsfeste wirklich schön. b) ........ ich noch Student war, ging ich immer gerne auf Faschingspartys. c) Aber ....... ich heute auf einer Fete bin, dann langweile ich mich meistens. d) Anfangs, ...... ich nach Deutschland kam, musste ich mich erst an das Essen gewöhnen. e) Früher liebte ich meinen Geburtstag. Aber ..... ich dann älter wurde, hat es mir keinen Spaß mehr gemacht zu feiern. f) Sie wurde meistens rot, ....... sie vor einer Gruppe sprechen musste. g) ....... ich Kind war, wollte ich an Silvester immer bis Mitternacht wach bleiben. h) Ich rufe dich an, ....... ich wieder zurück bin. i) Er vergaß sogar die Ringe, ....... wir heiraten. j) Unsere Familie hat sich immer nur getroffen, ....... es etwas zu feiern gab. k) Ich habe auch immer Pech. Immer ....... ich heute besuche, seid ihr nicht zu Hause.
Bilden Sie Sätze mit als oder wenn in der Vergangenheit. a) noch nicht verheitatet sein – viel reisen Als ich noch nicht verheiratet war, reiste ich viel. b) im Sommer – Großeltern besuchen – sich jedes Mal freuen c) jünger sein – viel in die Disko gehen d) das erste Mal verliebt sein – nichts essen können e) Nicola 25. Geburdstag feiern – Ralf kennen lernen f) in Urlaub fahren – jedes Mal viele Souvenirs mitbringen g) alle Gäste schon gehen – Daniel immer noch sitzen bleiben Temporale Konnektoren Kreuzen Sie den richtigen Konnektor an. a) ....... ich den Vertrag unterschreibe, möchte ich ihn noch einmal in Ruhe durchsehen
b) ....... es das Theater erreicht hatte, fing es an zu regnen. Wenn nachdem während c) Denk daran, dass du noch anrufen musst, ....... du gehst. Wenn sobald bevor d) Immer ....... wir auf einem Campingplatz Urlaub machten, lernten wir viele Leute kennen. Als wenn nachdem e) ....... du dich an den Tisch setzt, wasch dir bitte die Hände. Sobald während bevor f) ....... er einen Computer hat, interressiert er sich für nichts anderes mehr. Sobald als seitdem g) Ich werde dich besuchen, ....... ich wieder mehr Zeit habe. Bevor sobald während h) Kannst du warten, ....... ich fertig bin? Seitdem wenn bis
Ұзатылатын уақыты тақаған сайын қыз еркін, уайымсыз өмірмен қоштасатын кездің жеткінін сезінеді. Оның үстіне шалғайға, бөтен руға бара жатыр. Рулық қатынасқа негізделген көне қазақ дәстүрі бойынша туыстардың арасында некелесу болмайды. Жеті атадан асқан соң ғана құдаласқан. Рулардың жер қонысы бойынша қыздың өз туған жерінің, маңайдағы ауылдың адамына тұрмысқа шығуы өте сирек кездеседі. Керісінше, алыстағы рулармен құда болуға ұмтылған. Елмен қоштасып, танымайтын өлкеге кету, алаңсыз шақтың аяқталуы, сүймеген адамға жар болуы - осының бәрі қызды уайымдатып, жеке өз басының ғана емес, барлық әйелдердің пешенесіне жазылған жағдай жайлы аса шынайы, жүректі тербейтін жыр туғызған. Салт бойынша «Сыңсу» өлеңін қыздың өзі шығаруы керек. Белгілі, бұрын айтылған өлеңді айтуға жол бермеген. Сондықтан қыздың суырып салма ақындық, шеберлік танытуына тура келген. Дарынды қыздар шығарған өлеңдер ауылдастарының, туыстарының жадында ұзақ сақталып, есімі халық арасына тараған. Дәстүр бойынша «сыңсу» айтқанда құрбыларын қасына ерітіп, өзінің және көрші ауылдың әр кйіз үйіне кіріп, сондағы туыстарымен жылап құшақтасып, әр қайсысына бір шумақ өлең арнаған. Осылайша барлық ағайындарын аралап шыққан, оған құрбылары ғана емес ауыл әйелдері де еріп, қалыңдыққа жаны ашып, өзінің және бүкіл әйел затының тағдырын еске алып, бірге жыласқан. «Сыңсу» өлеңінің сөздері қыздың туыстарымен барлық ауылдастарымен, ағайындарымен, туған жерімен және оның табиғатымен қоштасуға арналған. Өлеңде қалыңдық ата-анасының бауырында өткізген бақытты күндерін айтып, ол шақтың жылдам өтіп кеткеніне өкініш білдіріп, енді оның қайтып оралмайтынын, бөтен өлкеге аттанатынын жырлайды. Сыңсу Ак, отауым тiккeн жер майдан болсын, Ақ, жүзімді көрерге айнам болсын. Kici әкeci кicire әке дейді, Айналайын әкемдей қайдан болсын?! Ақ ат мініп боз аткқа жеттім, әке, Көп кергенің мен болсам кеттім, әке. Тоғыз қабат торқа екен сіздің үйіңіз, Торғай басым сыймастай кеттім, әке. Шымылдықтың етегін cepпiciн шешем, Көздің жасын аямай төксін шешем. Көздің жасын аямай төге жүріп, Бip міндеттен құтылдық дерсің, шешем. Серпе сал шымылдығын, көрсін әкем, Көл қылып, көздің жасын төксін әкем. Жылайық өксіп- өксіп өп-өтipiк, Құтылдым бip міндеттен дерсің, әкем. Қолымда сақинам бар, бармақ-бармақ, Сәукеле басқа түссе ауыр салмақ. Басымды балапандай малға сатып, Бар ма екен өз әкеңдей жаһил қалмақ. Салмайды қоян жатақ құм болмаса, Жақтырмайды қызды әке ұл болмаса. Кетеді бергеніне құл да болса, Айтсайшы бермеймін деп тым болмаса. Қара суды жағалай қаз барады, Анасьнан айрылған қыз барады. Қара суға қан құйсаң - ағар, кетер, Жат кicire қыз берсең - алар, кетер. Аққу көнбес ешкімнің байлауына, Қайтар ән сап қалықтап жайлауына. Қыздан сорлы бар ма екен, тәңіpiм-aй, Мал бергеннің кетеді айдауына. Уылжымай ақша бет қуарсайшы, Мөлдіреген eкi көз суалсайшы. Бip жаманға қор болып кеткенінше, Өліп қана қыз сорлы уансайшы! Неге өcтi екен қыз сорлы сылауменен, Тал шыбықгай тал белін қынауменен! Анасынан онан да тумасайшы, Өкciгeншe өмipi жылауменен! Алтын да менің босағам, Аттап бip шығам деп пе едім... Kүмic те менің босағам, Kүңіреніп шығам деп пе едім? Қарағай ма екен, тал ма екен, Талдан да биік бар ма екен? Үйде бip жүріп, түзде өлген, Қыздан да мұңлык, бар ма екен? Қалайы сандық кілтім-ау, Жылама дейсің, жұртым-ау, Жыламай қайтіп шыдайын, Барасың қалып, жұртым-ау! Тоғайға құрған тұзағым, Үйім ғой менің ұжмағым. Ұжмағым демей не дейін, Қайран қалды-ау оң жағым. Қайран ауылым қалады-ау, Қарасам көзім талады-ау! Әлпештеген ел-жұртым, Жылай да жылай барам-ау! Бұлғақтап жүрген заманым, Білмей де қалдым өтерін. Малға мені сатқандай, Мен жұртыма жау ма едім? Жат жұрттық болып кеткен соң, Кетер-ау бастан сәулетім. Дәуренім менің өткен соң, Естіле жүрер дейсіз бе, Не болып журген хабарым, Заманым қиын болар-ау, Көкірекке қайғы толар-ау! Санамен жүзім солар-ау!.. Қоштасу Шешесінің қызымен қоштасуы Қарағым-ай, Халқыңа қалаулы бол! Еліңе елеулі бол! Ертемен ерте тұрарсың, Түндігіңді ашарсың, Сиырыңды сауарсың, Малыңды өpicкe айдарсың, Самаурыныңды қоярсың, Сүтімді сонда ақтарсың, Қарағым-ай, не айтайын, Енді жат жұрттық болғансын. Інісінің апасымен қоштасуы Сылдыр-сылдыр қамысқа Сырғаң түсті, жар-жар-ау! Сырғаң түскен жерінен Тарғақ ұшты, жар-жар-ау! Апам үшін қабырғам Қайысады, жар-жар-ау! Апам үшін қайыспай, Қалай болар, жар-жар-ау! Қайыр қош боп тұрарсың, Жан бауырым, жар-жар-ау! Жеңгесінің қоштасуы Сылдыр-сылдыр қамысқа Сырғаң түсті жар-жар-ау! Сырғаң тускен жерлерден Тарғақ ұшты, жар-жар-ау! Сырласпаған жат елге Бикеш кетіп барады-ау! Қолымдағы бикешім — Қос жүзігім, жар-жар-ау! Қос жүзігім қолымда Майысады, жар-жар-ау! Сен кеткенге қабырғам Қайысады, жар-жар-ау! Қош-есен бол, бикешім! Ораза Ораза тұту-мұсылманның бес парызының бipi. Шаһадат айту, намаз оқу, зекет беру, қажыға бару секілді бұл парызды да мұсылмандар барынша бұлжытпай орындауға, сол арқылы өз ортасына ықпал етуге, имандылық ұрықтарын себуге, рухани, тәни тазалыққа жетуге үндейді. Ал осы ораза тұту кезінде бес намазын қаза қылмай, мүлтіксіз өткізу - ең неізгі шарт. Жасынан ісләмдік тәлім-тәрбие алған, данагөй ғұлама, діннің өзіне тән ерекше тармағын тудырып, тарқата уағыздаған қасиетті әулие Ахмет Яссауидің: „Алпыс үшке жасым жетті, өттім қапа,
деуінде, тереңнен кұйылған астарлы ойында ниет-парыздың өкінішті тұстарын ораза тұтып, үзбей намаз оқумен, кұдайтағалаға мінәжәт ету мен өтеудің шариғаттық жолына деген жүгіну бар. Мұсылмандар өміpiнің ажырамас бip ғадетіндей болып кеткен намаз оқу жайында, мұсылмандықтың осы бip мойынсұнған талап-ниеті хақында ұлы Абай да ой толғап, пәлсапалық пайым-түйіндеулер жасайды: «Белгілі, кұдай тағалла ешбір нәрсені хикметсіз жаратпады, eшбip нәрсеге хикметсіз тәклиф қылмады. Бәрінің хикметі бар, бәрінің себебі бар, біздің ғауам былай тұрсын, ғылымға, махаббаты барларға себеп, парыздарды білмекке ижтиһат ләзім, сіздер, әpбip ғалам кылсаңыз езгулік деп қыласыз, езгулікке бола қасд етіп ниет етесіз. Ниет оньң парызынан хисап, пайғамбарымыз саллаллаһһу ғалаһһи уәсәламның хадис шарифі: "иннәмал - әғмал бин -ниет -деген». Намаз оқудың өз қағида, рәміздерін жете талдап ой жүгірткен ұлы Абай терең зейінмен арғы-бергіден қайыра отырып, акылмен сабақтайды. Намаз туралы академик-жазушымыз Сәбит Мұқанов былай деп жазады: „Намаз. Әрбір мұсылманның кұдайға құл екендігін таныту нышаны, бас июi. Мұны құлшылық ету деп атайды. Намаз күн сайын бес уақытта өтеледі: таң сәріде, түсте, күнбатарда, іңірде, жатар алдында. Намазды өтеу алдында адам сумен тазаланады, оның аты - дәрет алу. Су жоқ, жерде шаңмен тазаланған болады. Оның аты арабша-теяммим, қазақша - дембі». Қашанда имандылык бар жерде ізгілік нұрын жайған,
Халқымыз қастерлеп келген, қалың мұсылман қауымына айрықша кең таралған ораза тұту жай діни pәciм емес, одан ізгілікті ниеттердің нышандарын да айқын аңғаруға болады. Ораза ұстаудың өмірлік өнегелі жағы да бар, ол адамды тазалыққа, рухани сергектікке, қайырымдылыққа, мейірімділікке үндейді. Ораза тұту отыз күн ұсталады. Екінші мағынамен айтқанда, бұл - рамазан айында отыз күн бойы таң атқанан күн батқанға шейін ас-судан, темекі шегуден, ойын-сауықтан, жиын-тойдан, жыныстық қатынастан бас тартып, ауыз бекіту деген сөз. Рамазан - қасиетті атау. Рамазан айы исламның қасиетті саналатын төрт айының бipi. Аңызға қарағанда, рамазан айының бip күнінде Мұхаммед пайғамбарға алғаш Алла тағаланың сәлемі жолданған делінеді. Сол рамазан айында болған айтулы күндер тізбегі мынадай болып келеді: пайғамбардың немересі Құсейіннің туған күні (16-ы); Мұхаммед пайғамбардың әйелі Хадишаның қайтыс
Ораза тұтқан адамның тамақтануы белгілі бip мезгілде ғана болады. Айталық, ораза тұтқан адам кешке күн ұясына батқан соң барып ауыз ашар жасап, таңертең күн ұясына шықпай тұрып cәpeci ішеді. Ол сәресіде ішетін тағамдарын әркім өзінің мүмкіндігіне қарай іріктейді. Кешкі асқа туған-туыстарды, дос-жаран, таныстарды шақырады. Олардың ортасында кұран оқи білетін жан болуы шарт. Осылай, ораза кезінде, төңірегіндегілерді топтастырып, дастарқан басына жинап, дәм татқызған мұсылман бүкіл күнәларынан арылып, тазарады деп есептейді. Ораза тұту адамның шыдамдылығы мен ұстамдылығына да сын. Егер ол шыдамсыздық танытып, ауыз бекіткен осы отыз күннің бірінде аузына біліп тұрып нәр алып қойса, онда ораза бұзылады. Мұсылман адам дәрет алып жатып біліп су жұтып қойса, сол күнгі ораза қаза. Ал байқаусызда су iшiп қойса, одан ораза бұзылмайды. Демек, бастысы ниет түзу болуы шарт. Кімдердің ораза ұстамауына болады деген сауал туады. Он екі жасқа дейнгі ер бала, тоғыз жасар қыз бала, аяғы ауыр әйел, жетпіс-сексен шақырымнан астам қашықтыққа сапар шегiп, жолға шыққан жолаушының, науқастанып, төсек тартқан алыста, жырақта жүрген жанның ораза тұтпауға қақысы бар. Оларға күнә артылмайды. Олар кейін баска айлардың бірінде сошна күн ораза ұстап, мұсылмандық, парызын өтeyi керек. 1 Тәклиф (арабша) - бұйыру, істе деу. 2 Fayaм (арабша) - көпшілік Ижтиһат ләзім (арабша) - талап қылу, міндет. Қасд (арабша) - ниет, ой арнау. 5іc icтеу үшін ниет, талап керек. Жарапазан Ораза ұсталатын осы рамазан айында жарапазан айтылады. „Бұл жыр отыз күн оразада айтылады. Оразада бұл тәрізді жыр айту салты барлық мұсылман елдерінің бәрінде де бар... Жарапазан өлеңдері, бата-жырлар біртүрлі қалыптанған, көбінесе жаттама болады. Өйткенмен де кейбір жыршылар жарапазанды өзі де шығарып айтады", - деп жазады Сәкен Сейфуллин. „Оразаны мадақтайтын арабша "иә, шәһри рамазан",
„Поэзияның қазақтьң таза халықтық әдебиетінен келесі бөлімге рухани-діни әдебиетке ауысатын ерекше бip түpi жарапазан деп аталады. Жарапазанды ел кезіп жүретін адамдар, әдетте ораза кезінде айтады. Бүл жырлар жартылай діни сипатты: жарапазаншылар өз өлеңдерінде де шариғатқа иек арта отырып, қайыр-садақа, сый сұрайды", - деп жазады Халел Досмұхамедов. „Парсы елінде "шаһарзабан" - шаһар кезуші, тапқыр, күлдіргі ақын деген ұғымды білдіреді, бізде ол үй арасын кезіп жүріп өлең айтушы болмақ. „Тұсыңа келіп тұрмыз ақтап қана, айтамыз жарапазан мақтап қана" деген жолдарға карағанда, оны кейде ел жұптасып та айтатын болған", - деп жазады ғалым Әуелбек Қоңыратбаев. Жарапазанды балалар да айта береді қай кезде айтам десе, „жарапазаншыньң" өз еркінде. Бipaқ көбіне, ораза ұстаушылар күн батқан соң ифтарлық жасап, яғни ауызды ашқаннан соң, тамақтанып, әлденіп, елдің көңіл қошы көтеріліп, дастарқан басында жадырай бастаған кезде жарапазаншылар да үй-үйді аралауға шығады. Олар үй сыртында тұрып та, eciк аузына келіп те айта береді. Жарапазан өлеңінің мазмұны әр түрлі болып келеді. Онда хикаялау да, мақтау да, әзілдеу де, алғыс та, бата да, шымшымалау да бар. Осындай жарапазапдардың бір шоғырын назарларыңызға ұсынамыз. Жарапазандар Маң-маң басқан, маң басқан, Шудаларын шаң басқан, Төрт аяған тең басқан, Бура бассын үйіңді. Шыңғыр, шыңғыр кiciнескен, Құлыншақтың атасы - Айғыр бассын үйіңді. Желге қарап қаптаған, Қошақанның атасы - Қошқар бассын үйңді. Жарапазан айтқанда кейде бipi айтып, екiнiшіci қостаушы болады. АйтушыБайлар, жатырмысың ұйқылы-ояу, Тұсыңа Қыдыр келді атты, жаяу. Мұхаммед үмбетіне жарапазан. Қостаушы Жарапазан, жарапазан! Алла-құдай, би рамазан! АйтушыОсы үйдің шаңырағы шап-шақ қана, Жеңешем ішіндегі аппақ қана. Береді бізге орамал сақтап қана, Біз барамыз үйімізге мақтап-қана, Мұхаммед үмбетіне жарапазан. Қостаушы Жарапазан, жарапазан, Алла-құдай, би рамазан! АйтушыҚой ішінде екі қошқар теңеседі, Бай, бәйбіше екеуі кеңеседі. Бай айтар: „Саулық берсек кетер еді", Бәйбіше айтар: „Жаулық берсек кетер еді, " Мұхаммед үмбетіне жарапазан. Қостаушы Жарапазан, жарапазан! Алла-құдай, би рамазан! АйтушыЖарапазан айтқанның сауабы бар, Отыз күн оразаға сауабы бар. Берсеңіз, бермесеңіз не қамым бар? Боз шұбар астымдағы, шу, жануар. Мұхаммед үмбетіне жарапазан. Қостаушы Жарапазан, жарапазан, Алла-құдай, би рамазан! Үйің, үйің үй екен, Үйдің көркі ши екен. Саба көркі бие екен, Ақ ордадай көрінген, Қай кісінің үйі екен? Ассалаумағалейкум, ақтан келдік, Күн шығып, айы туған жақтан келдік, Біз айтсақ жарапазан - әдет-ғұрып, Пайғамбар жолын қуып атқа міндік. Бай Мұхаммед үмбетше жарапазан, Оразаң кабыл болсын ұстаған жан. Жарапазан баталары Жарапазанның көбірек қалыптанған батасына мысал үшін мына бip-eкi батаны кіргіздік: Байдың көңілі жай болсын,
Тепкілесе кетпесін. Желінің о шетi мен бұл шетіне, Оқ шырқаса жетпесін, Сенен байлық өтпесін. Eсігіңнің алдында, Елу інген боздасын, Қораңда бес жүз саулық қоздасын, Қойшыңды мықтап салғайсың, Күн бұлт болғанда, Адырлы жерге жайғанда, Қойдан айырылып қалмасын. Қасқырға қой бермесін, Сөйтіп құдай оңдасын, Жылқың сенің мың болсын. Жылқы деген жақсы мал, Бес өлкеге бақтырып, Бес айдыннан суарып, Бетегелі тауға жаба сап, Сиырың сенің мың болсын, Қысың қатты болғанда, Қамысты жерге айдап сал, Біссміллә, алла әкбәр! Болшыл-болшыл бол, Боз торғайдай төлшіл бол, Адам таппас сөзді бол, Ор қояндай кезді бол, Саған қастық қылғанның, Арқасына алты қотыр, Желкесіне жеті қотыр шықсын. Қасиын десе, қаны шықсын, Қасымайын десе, жаны шықсын, Шаңырағы сартылдап, шандырына қадалсын. Босағасы бортылдап, борбайына қадалсын. Маң-маң-маң басқан,
Ботақанның атасы - Бура бассын үйіңді Күңгір-күңгір кісінескен, Бірін-бipi иіскескен, Құлыншақтың атасы - Айғыр бассын үйңді. Желге қарап қаптаған, Жайылған жерін таппаған, Қошақанның атасы - Қошқар бассын үйңді. Қасқыр көрсе пысқырған, Құйрығын бұтына қыстырған, Лақтың атасы - Теке бассын үйіңді. Үй арасын көң еткен, Балаларды тоң еткен, Бұзауқанның атасы - Бұқа бассын үйңді. Біссіміллә, алла әкбәр! Жарапазан айтушылар осылай жырлап, өлеңдетіп, ауыл-ауылды аралайтын болған. Ораза ұстаған жандар үйлерінің жанына келіп өлеңдеткен жарапазаншлыларға кұрметпеп қараған, сауап болады деп оларға қолдарынан келгенінше сый-сыяпат көрсеткен. Кейбіреулер түйе атаса, кейбіреулер кұрт, ipiмшік, мата, киім-кешек секілді түрлі заттар берген. Әйтеуір әркім жарапазапшыны құр қол жібермеуге тырысқан, барымен ырымын жасайтын болған. Жарапазан айту екінің бірінің қолынан келе бермейді. Оған машығы, қабілеті бар жандар ғана өлең шығарып, әндетіп, сарындатып отырьш айтады. Өйткені жарапазан ораза кезінде үздіксіз айтыла бермейді. Ең алдымен оразаның бас кезінде үш күн, орта кезінде үш күн, сосын ай соңында үш күн жарапазан айтылып, ораза айының белгілі заңдылығын ұстанған. Санамызға діни нанымға илану арқылы ciңiciп, халқымыздың тұрмыс-тіршілігімен қойындасып кеткен ораза секілді ғұрып адам баласы табиғат сырларын терең түсінбей, ғылымды меңгермей, білімді болмай, ар-ұятты қасиет тұтпай иманды, жаны таза жан бола алмайды дегенді уағыздап, үндейді. Мұсылмандар Мухаммед пайғамбарымыздың: „Ораза ұстаңдар, сонда дені-қарындарың сау болады",- дегеніне құлай сенеді, иманымен иланады. Сөйтіп, ораза ұстауды қасиетті парыз санайды. Сондықтан осы оразадан соң олар бip жасап қалады. Ораза ұстаудағы ізгілікті мақсат, жарапазаншылар жырындағы „Оразаңыз қабыл болсын!" деп келетін жақсылық пен ақ тілектің, ақ ниеттің астарлы мағынасы мен мәні де, тоқ етер түйіні де осыған саяды. Олай болса тағы да айтар шапағатты тілегіміз: Ораза қабыл болсын, әлеумет! Ораза айты Отыз күн ораза біткеннен соң үш күн мейрам - ораза айты басталады. Ораза айт мерекесі мұсылмандар үшін айрықша күндер боп есептеледі. Айт мерекесі қалай басталады? Күн найза бойы көтеріле айт намазы оқылады. Айт намазының уағыз өзегі, айтар ойы – мейірімді, қайырымды болуға үндеу. Намаз мешітте, ол болмаса далада - таза жерде оқылады. Ораза айты -қуанышқа, шаттыққа толы мереке. Мешіттерде кедейлерге, жоқ-жітіктерге қайыр-садақа үлестіріледі, мешітке келіп әр отбасының атынан да осындай қайырымдылық ырымдары жасалады. Пайғамбарымыз: „Ассадақа ту Раддиль - бала" - ,,Садақа - әрбір шаңыраққа келе жатқан пәле-жаланы қайтарар амал, сол үшін әр мұсылман жеті тиыннан бастап, шамасы кклгенше садақа бepyi міндет", - дейді. Пайғамбарымыздың осы қағидасын қолдап, жадынан шығармай бас иген мұсылман қауым мешітке де қамқорлық көрсетіп, құран оқытып, өз еркімен тиісті көмегін көрсетеді. Айттан бip күн бұрын, ішек жасап, сондай-ақ жеті шелпек пicipiп, тарату дәстүрі де бар. Айт күндері адамдар өздерінің ата-бабаларының басына барып құран оқиды, қайыр-садақа жасайды, әулиелердің басына зиярат етеді. Ауыл адамдары, үлкен кісілep бұл күндері қайтыс болған жандардың үйлеріне барып құран оқиды, өйткені аруақтар бұлар бізді ұмытып кеткен жоқ па екен, тірлікте менің есімім атала ма екен деп өз шаңырағына оралып, босағадан қарап дәметеді делінеді. Айт күні адамдар мейрам көңіл, шат кейіпте, сәнденіп
Сахналарда, алаңдарда халық әндері мен күйлері шалқиды, елге танымал тарландар, жас таланттар бірінен соң бipi халықты айтымен құттықтап, өз өнерлерін керсетеді. Тәрбиелік мәні терең термелер мен өсиеттерді ағылтқан жыршылар халық iшінe кең тараған жыр маржандарын төгілтіп орындап, өнерді қыздыруға міндетті. Арнайы киіз үйлерде қазақтың қолөнері, зергерлік, ұсталық, ісмерлік, әр түрлі тоқыма өнерлері бойынша шағын-шағын көрмелер ұйымдастырылып, ең үздік деп табылғандарына бәйге белгілеген жөн. Қылқалам шеберлері де бұл күні өз творчестволарын халық алдына
Айт күндері радио мен теледидардан осы мерекеге байланысты әңгімелер, концерттер, байқаулар, өнер сайыстары молырақ, жүйелі түрде беріліп жатса, халық көп нәрседен хабардар болары, айт мерекесінің мәні де тереңдей түсері даусыз. Белгілі өнер шеберлеріміздің арнайы концерттер бepiп, әр түрлі сахналық қойылымдардың қойылғаны да, әзіл мен сықақ кештерін ұйымдастырып, цирктерде арнайы бағдарлама керсету де артық болмайды. Әсіресе, балалар өнepiне кең көмек көрсетілуі қажет. Олар осы күні өз ұстаздарының, жетекшіллерінің басқаруымен айт мерекесіне байланысты шағын-шағын өнер көрсетіп, халық алдына шықса - мұның өнегелілік жағы терең де пайдалы болмақ. Осы айт күндері ұйымдастыратын бip жарыс бар. Ол - жарапазан айту. Әрине, жарапазан отыз күн оразада айтылады. Бірақ осынау жоғалып кеткен қазақ поэзиясының бip түpi жарапазанды айт күндері қайта жаңғыртса да артығы болмас еді. Жарапазан айтушылардың бұл күні халық алдына шығып, өзара бәсекеге түcyi қазіргі күннің талабына орайлас шығып жатса, сөз жоқ, жұрт қолдауына бөленер еді. Ел алдына шығу үшін жарапазаншылар бұрынғы жарапазан үлгілерін алуына, оны жаттап жаңғыртуына, өзi де соған орай жаңа жарапазан жырларын туғызуына да болады. Жарапазан айтушылардың көпшілік қауым алдындағы сайысы көңілді баурап алары сөзсіз. Бұл аталған шаралардың бәpi үш күн айт мерекеci
Ендеше, тағы айтар ақ тілегіміз: Айтыңыз құтты болсын, ағайын!
Мұсылмандардың аса қадірлеп атап өтетін мейрамдарының бipi - құрбан айт. Арабша - Ил аль - адха немесе ал - ид ал - кабир, йаум ал адха, ид ал – кұрбан, ид ан -нахр, татарша - буййук байрам деп аталынса, Үнді, Пакистан, Бангладеш елдерінде - бакар - ид деп, парсы тілдес елдерде - эйде корбан деп аталады. Бұл сөздің тура мағынасы - кұрбан шалу дегенді білдіреді. Кұрбан айт отыз күн оразадан соң 70 күннен кейін келеді. Ол үш-төрт күнге созылады. Ғасырдан ғасырға мұсылмандардың бұлжытпай орындап, жылдың белгілі мезгілінде атап өтіп келе жатқан бұл рәсімді күндердің шығу тегі, оның өзіндік сыры - тарихы, өмipre осыншалықты етене болып еніп, қалыптасып қалуы тағылымдық, танымдық жағынан да әсерлі әрі терең сырға толы. Қарап тұрсақ, көптеген салт-дәстүрлердің, әдет-ғұрыптарымыздың пайда болуы, өмірде тұсауының кecілуi түркі тілдес елдердің бәріне тән ортақ нышандарымен, мазмұн-мәнімен, сабақтастық сипатымен ерекшеленеді. Тарихи тамырластықтың санада қалған өнеге касиеттерінің арқасында ұлттық болмыстың рухани ізгiлігi мен шапағатына бөленеді. Сондықтан табиғи ортада өмip cүpin отырып, тірлікпен бipre жасасып келе жатқан дәстүрлеріміздің тарихын білy – бәpiмiзre сабақ, өйткені оның үшбу басы тереңнен үн қатып, үбipлi ұрпағының тәнi мен жанында жаңғырық салып, қанында бүлкіл қағады. Ендеше, осы құрбан айт мерекесінің мәні мен тарихына да үңілмей кетуге болмайды. Тарихи-ғылыми түсініктерде, исламның өз қадімдерінде бұл жайлы жан-жақты айтылып, байыппен түсіндіріледі. Оның бәрінде ораза - ораза айты - құрбан айт ұғымдарының бip-бipiнeн ажырағысыз бірлікте алынып, мұсылмандар өміріндегі олардың алар мән-мазмұны мен өткен тарихының жүйелік бірлігi тұрғысында байыпталуы айрықша мәнге ие. Құрбан айт һіжра жыл есебінің басы болып саналады.
Мұсылмандар аңызы бойынша, құрбан айттың түп тарихы Ибраһим пайғамбардан өзек алады. Пайғамбардың бipіншi әйелі бала көрмейді де, ұрпақ үшін екінші әйел алуға өзi рұқсат береді. Бipaқ екі әйел тірлігінде татулық аз болып, бастары сиыспай, ақыры екінші әйелді Мекке мен Иерусалим арасындагы шөлге апарып тастайды. Сусыз, шөл далада әйел босанады. Жаңа босанған әйел нәрестені шүберекке орап алып, су іздеуге шығады. Аллаға сыйынып, тілегін орындауын жалбарына сұрайды. Көктен естілген жаңғырықтарға ceніп, баласын қойып, таудан-тауға жүгіреді. Бip кезде су таппай әбден қалжырап баласына қайтып оралса, ораулы нәрестенің жанынан бүлкілдеп жатқан бұлақты көреді. Ибраһим пайғамбардың бұл баласының аты Ысмайыл болып, әр шежіреде әр түрлі аталады. Ысмайыл ержетеді, бip күні пайғамбар түс көреді, түсінде оған Алла тағала өз бауырынан шыққан баласын құрбандыққа шалуға бұйырады. Алла тағалаға берілген, соған өмірін бағыштаған Ибраһим бұл бұйрықты екі етпей орындауға әзірленеді. Осы кезде адам кейпіне кipin, Ібіліс көрінеді, ол Ысмайылға құрбан болуға көнбеуге азғырады. Ысмайыл Ібіліске тас лақтырады, мұны әкесіне айтады. Ибраһим айтқан бетінен қайтпайды. Баласын құрбандыққа шалайын деп, қол-аяғын байлап, пышақпен тамақтан тартқанда пышақ өтпейді. Сол кезде ашуланған Ибраһим пышақты жанындағы тасқа ұрғанда тас екіге айырылады. Алланың әмірімен сол кезде көктен үлкен көк қошқар түседі. Ибраһим пайғамбар сол көк қошқарды құрбандыққа шалады. Мінеки, содан былай құрбан шалу – құдайға берілгендіктің, оның шапағат мейірімінің дарқандығының, құдіретінің кереметтігінің, мұсылмандардың оның алдында адал да бәріне көнбістігінің белгісі ретінде аталып өтетін болған. „Құрбан айт мepeкeci Меккеге барып қажылық ету біткен күні өтеді. Осы күні қажылыққа құлшылық еткендер Ибраһимнің құрбан шалу күнін еске алып, Мина аңғарында құрбан шалады. Тек құлшылық етушілер ғана емес, бұл күні әpбip мұсылман баласы құрбандыққа мал шалуы керек. Оның eтi кем-кетіктер мен пақырларға садақа ретінде үлестіріледі. Құрбан айт күні туған-туыс, ата- баба зиратының басына тәуеп етіп, құран оқылады. Адамдар өздерінің жаңа - таза киімдерін киіп, бip-бipiнe ықыласты лебіздер айтады" ("Ислам" энциклопедиясы, „Ғылым" баспасы, Мәскеу, 1991 жыл). Осы қысқаша сипаттамада құрбан айттьң толық мағынасы ашыла қоймаса да, бағыт-бағдары, мәні мен мақсатынан мағлұмат береді. Құрбан айтты мерекелеу азаннан басталады. Әуелі таңертеңгі айт намазы оқылады. Мешіттегі намаздан кейін бар жақсысын үстіне киініп сәнденген ел-жұрт үйлеріне қайтады немесе ата-бабаға бағыштап кұран оқыттырады. Енді біреулер жақын жерден ата-баба зираттарына барып құран оқиды. Бұдан кейін осы күннің басты белгісі - құрбандық шалуға кipiceдi. Бұл pәciм мешіттерде өтеді, ал кeйбip адамдар өз үйлерінде молда шақырып жасайды. Қазақтар қой шалады. Қойдың басын Меккеге - кұбылаға қаратып жығады да: „Біссіміллә, аллау акбар!" - деп алып, аруақтарға бағыштап кұрбандыққа шалады. Құрбандыққа шалынған малдың eтінен бүкіл ел ауыз
Құрбандыққа шалынатын мал жайлы да айта кеткен артық болмас. Бұл ретте, көне жазбаларда мол сипаттамалар жиі ұшырасады. Соның бipi әpi бipeгeйі Шоқан Уалиханов жазбалары: „Құрбандыққа барлық малды шала береді, соның ішінде көбіне еркек малды сояды. "Шора" атты поэмада батырдың әйелі „түйеден,- нарды, жылқыдан - айғырды, сиырдан - өгізді қойдан -қошқарды алып, тәңірімнен ұл сұрап барайық", - дейді Ислам дінінің салты бойынша - құрбандықты тек Аврамов (Ибраһим-авт.), пайғамбарды еске түcipy кұрметіне - кұрбан айтта ғана мал сойылады. Ал қазақтар болса кез-келген қиындық басына түскенде, тәңірінің атына, малды құрбандыққа шалып... аруақтарының басына барып, мінәжат ете береді. Мұндай ислам дінінен ауытқитын құрбандықтарды, ертедегі пұгтық діннің көріністерін бүркемелеу үшін садақа, кұрбандық деп атайды. Құрбандыққа нар түйе сою болған icкe үлкен мән беру болып саналады. Құрбандыққа шалынатын түйе ақ нар болуға тиіс. Қазақта „Ақ түйенің қарны жарылды" деген қанатты сөз бар. Бұл қанатты сөз үлкен мерекелерде айтылады. Мысалы, жақын адамдардың жорықтан немесе алыс сапардан оралғанында, көптен бала көрмей зарыққандардың үйінде мұрагер дүниеге келгенде, шамасы, садақа, кұрбандық есебінде болса керек. Осынау мереке-қуаныштарға шын пейілділік пен салтанаттылық мән беру мақсатында, шынында, ерте кездерде түйенің қарнын жаратын болған, ал қaзip құрбандыққа түйені өте сирек шалады. Құрбандыққа шалынатын қой ақ түсті басы сары (ақсарыбас) немесе ақ, басында қасқасы болуға (боз қасқа) тиіс... Әдетте, құрбандық малды сояр алдында, қазақтар өздерінің батасында малдың түр-түсін атай кетеді. „О, аруақ, ай мүйіз, аша тұяқты бағыштадым!" немесе „жұпар иісті, бауырсақ, тілік құлақты, eкi тicтi арнадым", - деп... Малдың жоғарыда аталғандай белгілері, түр-түci болмаса, отардың ішіндегі ең атаулысын сояды. Қазақтар басына жамандық төнгенде, көбінесе жылқы, мал ішіндегі өздері онша жақсы көрмейтіндерін атайды. Сояр алдында бip ем жасап жатқандай, садақаға аталған малдың аузын түкірігімен сілекейлейді". Бұл жазбадан бiз қазақтардың құрбан шалуды тек құрбан айт күндері ғана емес, өмірдің қиын-қыстау шақтарында, өздері қиналған тұстарда, Алладан жәрдем сұраудың бip жолы ретінде пайдаланып, тірлігіндегі қуаныш пен қайғының зауалынан құтылудың жолы деп білгенін ұғамыз. Соған орайластырып қайыр, садақа жасауды өз дәстүріне енгізе отырып, құрбандық шалудың құдіретіне, көмегіне, шапағатына шын сенеді (Құрбан шалғанда түйе, сиыр 7 кiciге бөлінеді. Яғни 7 адам кқұрбан шалды есебінде болады. Қой 1 кici отбасына уәжіп, ал етін қанша көп кicirc берсең, соншалық сауабы көп болмақ). Қазақтардың бip icтi болғанда „Садақа бердім" деп отыратыны содан болса керек. Кейде құрғақшылық болып, егін күйіп кетер қауіп төнгенде, Алладан жауын тілеп құрбандық шалып, тасаттық бepin жататын жайлардың қазақ арасындағы тамыры әлгідей терең ұғым-нанымда жатқаны даусыз. „Аруақ разы болсын", „Аруақ сақгап, алдымнан жарылқасын", „Аруақ, қолдай гөр, қолтығымнан жебей көр", - деп ата-баба аруағына арнап құрбандық шалып жатып, Бip Аллаға сыйынуы да соның бip көpiнici. Құрбан айт үш-төрт күнге созылады. Бұл күндері мұсылман баласы, оның түтін түтеткен ынсапты отбасы өз парыздарына адалдықтарын білдіріп, аруақтарға мінәжәт етіп, дастарқан жаяды. Толып жатқан тағамдар даярлап, ас пісіреді, бip-бipiнe қонаққа барып, үйді-үйді жағалап айтшылайды. Жұрт таза, әсем киініп, от-бастарын жинастырып, ерекше қуаныш, ізгі тілектер тeбipeнісінe бөленіп, бір- бірімен ақ жарылып жүздесіп,жайдары отырыстар жасайды. Andere Länder, andere Sitten Мәтінге тапсырмалар Der Schauspieler Tovo Tanaka philosophiert über hanseavische Eigenarten. Äussern Sie Ihre Meinung zur Textinformation. Актер Тово Танака ганзей дәстүрлері туралы ой салады. Мәтінді оқып, Тово Танаканың пікіріне өз көзқарастарңызды білдіріңіздер. Über Hamburger und Höflichkeit „Herzlich willkommen in Hamburg“, sagte freundlich die Stewardess unseres Lufthansa – Fluges von London nach Hamburg kurz nach der glücklichen Landung. Und ich freute mich mächtig. Wieder in meiner geliebten zweiten Heimatstadt zu sein. Was machte es da schon, dass der Grenzbeamte an der Passkontrolle seine Zähne nicht auseinander bekam, als ich ihn fröhlich begrüßte. Es machte mir gar nichts. Vielleicht leidet der Arme unter einer Zahnlücke? Wer weiß? Er musterte mich mit ernster und wichtiger Miene, dann meinen Pass, dann wieder mich, und das ging so einige Zeit hin und her, bis er mich gnädig und wortlos durchließ. Na und? Ich war schließlich wieder in Hamburg. Auch der rotgesichtige Taxifahrer hatte wohl nicht gerade seinen besten Tag. Eigenartig, dabei schien die Sonne. Er schüttelte nur beim Anblick meines vielen Gepäcks den Kopf, und ich durfte die Koffer in sein Auto verstauen. Dafür ließ er auch liebenswürdigerweise das gesamte Gepäck vor meinem Haus mitten auf der Straße stehen. Taxifahrer haben es eben heute eilig, dafür habe ich vollstes Verständnis. Was soll´s, ich bin in Hamburg. Einkaufe ich dann. Nanu, was war denn mit den Verkäuferin los? Ein stummes, aufforderndes Kopfnicken, schnell zu sagen, was ich möchte. Das war ´s. Ja, warum soll sie auch höflich fragen, was ich für Wünsche habe. Warum? Schließlich darf sie ihre sichtbare Lustlosigkeit auch ein Mal an Kunden auslassen. Und heute bin ich eben dran. Das werde ich wohl verkraften können. Klar, konnte ich. Auch, dass bisher fein Mensch mein Lächeln erwidert hat. Und als ich dann Hunger bekam, muffelte ein Kellner um mich herum, statt mich höflich zu bedienen. Total sauer war der Bursche. Bestimmt hat er kein leichtes Leben bei seinem harten Job. Wenn es ihm gut tut, seine schlechte Laune bei mir los zu werden, bitte sehr. Doch dann habe ich mich unruhig gefragt, haben denn all diese unhöfliche Mitmenschen Goethes Faust gelesen? Denn da steht es schwarz auf weiß: „Im Deutschen lägt man, wenn man höflich ist.“ Demnach ist, wer unhöflich ist, also ehrlich? Doch nicht etwa nur bei den Deutschen, nein, auch den hier lebenden Ausländern mangelt es anscheinend an Höflichkeit. Nanu? Ob das ein Virus ist, der sich schleichend aber sicher ausbreitet? Also, das weiß ich aus meinem eigenen Erleben, dass sich zum Beispiel Italiener, Griechen, Türken und Japaner in ihrer Heimat vor Höflichkeit fast überschlagen. Aber angepasst, wie sie nun mal sind, haben sie zwar Deutsch gelernt, den unhöflichen Umgangston aber gleich dazu. Und pflegen sie nun sorgfältig. Nun, ärgere mich nicht darüber. Ein bisschen wundere ich mich allerdings schon. Auch über die Verkäuferinnen, die mir mein übrig gebliebenes Geld beim Bezahlen zackig zurückgeben, als würden sie es mir schenken. Dann sagen sie plötzlich „Bitte sehr“ und sind nicht bedanke. Oh, hat mich der Virus der Unhöflichkeit etwa auch erwischt? Komisch, die Verkäuferinnen in Londons berühmtem Kaufhaus Harrods, oder bei Bloomingdale´s in New York sind da anders, für sie ist Höflichkeit genauso wichtig wie eine gefüllte Kasse. Für mich steht immer noch fest, dass auch Hamburger wissen, was Höflichkeit bedeutet. Ganz bestimmt. Und sie manchmal vergessen, übersehe ich das höflich.
Wenn mich ein Freund fragt, was mir besonders wünsche, sage ich manchmal: einen Brief. Denn ein Brief ist ein Geschenk, persönlicher, wahrer als vieles andere. Gute Briefe schreiben ist eine Kunst. Leider haben wir diese Kunst fast ganz verloren. Niemand wird sagen, telefonieren sei eine Kunst, viele telefonieren genau wie sie rauchen, trinken, fernsehen. Wenn ich einen richtigen Brief schreiben will, muß ich ein bisschen nachdenken – über den anderen und über mich, das ist vielleicht ungemütlich. Ein wertvolles Geschenk ist manchmal ganz billig, und es braucht nur wenig Mühe. Aber es ist ein weiter Weg zu dieser Kleinen Mühe. Reisebrief Freiburg liegt am westlichen Rand des Schwarzwaldes auf 280 m Höhe. Die Stadt zählt heute 180 000 Einwohner. Sie ist 870 Jahre alt und trotzdem eine der lebendigsten, jugendlichen deutschen Städte mit vier ständig ganz erstaunlich bespielten Theatern und einem regen Konzertleben. Neben der bedeutenden, im Jahr 1460 gegründeten Universität gibt es die Musikhochschule und drei weitere kleinere Hochschulen. Seit dem Mittelalter übt Freiburg eine magnetische Anziehungskraft auf Künstler und Wissenschaftler aus, die Reihe der großen Theologen, Philosophen, Historiker und Schriftsteller, die hier lebten und lehrten, ist lang und geht von Albertus magnus und Erasmus von Rotterdam bis zu Edmund Husserl und Martin Heidegger. Ein guter Teil seiner Attraktivität verdankt Freiburg natürlich seiner romantischen Lage am Fuß des Berges Schauinsland, auf den eine Seilbahn führt, der Berg ist 1300 m hoch. Ein Brief an eine Freundin Huang Yingying Liebe Lily, wie geht`s? Seit langer Zeit haben wir einander nicht geschrieben. Bist Du immer so beschäftigt? Wie ist die Sonnenblume auf Deinem Balkon? Hat sie geblüht? Immer wenn hier die Sonne scheint, muß ich an sie denken. Wann war unser letzter Brief? Laß mich mal nachdenken, im März, schon vor 8 Monaten. Seit wir im Studentenheim Telefon haben, schreiben wir wenig. Ich bin nicht gegen die moderne Kommunikationstechnik, aber ich sehne mich immer nach den Tagen, an denen wir nur durch Briefe miteinander Kontakt haben konnten. Ich mag das Gefühl von Schreiben. Bei schönem Wetter wähle ich schönes Briefpapier aus, sitze in der Sonne und schreibe alles, was ich sagen möchte. Ich muß nicht in einigen Minuten eilig sprechen wegen der hohen Telefonkosten, sondern ich schreibe sorglos und bequem mit einer Tasse warmen Tee in der Hand. Dann stecke ich den Brief in einen Umschlag, klebe eine schöne Briefmarke darauf und werfe ihn vorsichtig in einen Briefkasten. Danach beginnt das lange Warten. Das ist auch interessant. Ich errechne den Tag, an dem der Brief dich erreichen wird und stelle mir dein Gesicht vor, wenn Du ihn öffnest und liest. Und eines Tages finde ich einen blauen Umschlag ruhig in meinem Postfach liegen. Ich habe alle Briefe in einem Kästchen gesammelt und hoffe eines Tages, wenn ich Zeit habe, sie nochmals zu lesen. Wenn ich alt bin, werde ich das eingestaubte Kästchen öffnen, dese Briefe lesen und in meine Jugend zurückreisen. Das ist etwas was das Telefon nicht schaffen kann. Es scheint, dass die meisten Leute telefonieren möchten, weil es schnell ist, und dabei die älteren Kommunikationsweisen vergessen. Ich will nicht zu diesen Leuten gehören. Deshalb schreibe ich, wenn ich, wie heute, Zeit habe. Die Sonne ist so warm und macht mich schläfrig. Es ist nicht früh, ich gehe in die Mensa und mache dann ein Mittagsschläfchen! Vergiß nicht, mir zu schreiben! Deine Anja. „Ein Brief an eine Freundin“ мәтініне сөздер beschäftigt sein – бір нәрсемен шұғылдану, қолы бос болмау das Studentenheim – жатақхана sich sehnen – сағыну eilig – асығыс sorglos – қамсыз, бейқам errechnen – есептеп шығару erreichen – белгілі бір жерге жету sich vorstellen – көз алдына елестету das Postfach – пошта жәшігі hoffen – үміттену eingestaubte – шаң басқан zurückreisen – қайту gehören – тиесілі болу schläfrig – ұйқылы - ояу die Mensa – асхана (оқу орнындағы) vergessen – ұмыту
Beantworten Sie die Fragen Сұрақтарға жауап беріңіздер Warum schreiben die Mädchen so wenig? Wonach sehnt sich Anja? Warum mag Anja das Gefühl von Schreiben? Warum sammelt Anja alle Briefe in einem Kästchen? Was passt zusammen? Қайсысы сәйкес келеді? Die meisten Leute telefonieren Ich schreibe Eines Tages finde ich einen Umschlag Wir schreiben wenig Ich schreibe alles Ich stelle mir dein Gesicht vor In meinem Postfach liegen Wenn der Brief dich erreichen wird Seit wir im Studentenheim Telefon haben weil es schnell ist wenn ich Zeit habe was ich sagen möchte Nehmen Sie Stellung zum gelesenen Text. Оқыған мәтінге өз ойыңызды білдіріңіз. 4. Schreiben Sie einen deutschen Brief. Досыңызға немісше хат жазыңыз.
Lesen Sie den folgenden Brief und schreiben Sie alle Phraseologismen mit dem Komponenten Kopf heraus, finden Sie Analoge in der kasachischen Sprache. Übersetzen Sie den Text ins Kasachische. Төмендегі хаттан Kopf компоненті бар фразеолгизмдерді теріп жазып қазақ тіліндегі аналогиясын табыңыздар. Хатты қазақ узусына сәйкес аударыңыздар.
Ich muss Ihnen heute einmal energisch den Kopf waschen. Ich zerbreche mir schon tagelang den Kopf, und es will mir nicht in den Kopf hinein, warum Sie eigentlich in den Kopf gesetzt haben, meiner Frau den zu verdrehen; ausgerechnet Sie, dem doch schon der Kopf durch die Haare wäscht! Ich weiß, meine Frau ist von Kopf bis Fuß auf Liebe eingestellt. Aber Sie können sich auf den Kopf stellen, ich werde es nicht dulden, dass sie beide die Köpfe zusammenstecken. Man tanzt und trampelt mir auf dem Kopf herum, und jetzt wird mir noch auf den Kopf gespuckt. Das macht mich ganz kopflos! Wie können Sie mich so vor dem Kopf stoßen? Ich muß Ihnen erst mal den Kopf zurechtrücken, denn Sie scheinen mit dem Kopf durch die Wand zu wollen. Aber Sie haben vergessen, dass ich nicht auf den Kopf gefallen bin. Meiner Frau bin ich bereits auf den Kopf gekommen: “Ich will Dir wegen dieser Sache nicht gleich den Kopf abreißen“, habe ich zu ihr gesagt, „aber diesen Kerl schlag Dir mal aus dem Kopf!“ Nun sitzt sie da mit einem dicken Kopf und lässt den Kopf hängen. Ihnen aber, mein Herr, rufe ich allen Ernstes zu: Es geht um ihren Kopf! Verlieren Sie nicht den Kopf, sondern ziehen Sie Ihren Kopf aus der Schlinge! Sie werden sich den Kopf einrennen, und dann sitzen Sie da mit einem Kopf wie ein Feuermelder so rot – Ich aber, merken Sie sich das, behalte den Kopf oben, denn Gott sei Dank: ich habe Köpfchen! Tips der Amtssprache Deutsches Original: Sehr geehrte Frau ..., wir bedanken uns für Ihre Bewerbung und Ihr Interesse an unserer Ausschreibung. Zu unserem Bedauern müssen wir Ihnen mitteilen, dass wir Ihre Bewerbung bei der Besetzung der ausgeschriebenen Position nicht berücksichtigen können. Wir hoffen auf Ihr Verständnis für unsere Entscheidung. Ihre Bewerbungsunterlagen senden wir Ihnen zurück. Mit freundlichen Grüßen
sehr geehrte Frau ... Sie sind jetzt sicher etwas enttäuscht - die Entscheidung ist zugunsten eines Mitbewerbers ausgefallen. Dennoch: Ihre Voraussetzungen für eine derartige Position waren ebenfalls sehr gut. Die Entscheidung war nicht leicht. Aber müssen wir nicht alle damit leben, daß andere manchmal noch ein paar kleine Gewichte mehr in die Waagschale werfen können? Sie haben bisher Ihren Weg gemacht - und Sie werden ihn auch weiter zielbewusst fortsetzen. Da sind wir sicher. Und manchmal kommt der nächste Wettbewerb schneller als man glaubt, und da ist man plötzlich selbst als Erster im Ziel. Das wünschen wir Ihnen sehr. Alles Gute und viel Erfolg! Mit freundlichem Gruß Lerne fremde Sprachen und Bräuche kennen Doktor Allwissend erzählte: Ich war in Moskau. Auf der Straße in der Nähe des Lenin-Museums sah ich einen Mann. Er fragte mich: „Sagen Sie bitte, wie komme ich zum Hotel 'Rossija'? “ „Sind Sie kein Russe? “ fragte ich. „Nein, ich bin aus Bulgarien“. „Sie sprechen aber gut russisch? “ sagte ich. „Das Hotel 'Rossija' ist nicht weit von hier. Es liegt am Roten Platz dort, wo der Moskwa-Fluß ist.“ Der Bulgare schüttelte den Korf. Ich dachte, daß er mich nicht verstanden hatte, und erklärte noch einmal: „Das Hotel 'Rossija' liegt an der anderen Seite des Roten Platzes, am Moskwa-Fluß“. Der Bulgare schüttelte wieder den Kopf. 'Versteht er solche einfache Worte nicht? ' dachte ich und sprach langsam zum dritten Mal. „Schauen Sie bitte in diese Richtung. Da ist der Kreml, weiter die Basilius-Kathedrale, dort hinten steht ein modernes Hochhaus, das ist das Hotel 'Rossija' “. „Vielen Dank. Ich habe alles sehr gut verstanden“, sagte der Bulgare. Jetzt schüttelte ich den Kopf, und das verstand er nicht. Den Kopf schütteln heißt in vielen Ländern „nein“, aber in Bulgarien „ja“. Das weiß jetzt Doktor Allwissend.
1. Und in Ihrem Land? Was bedeutet in Ihrem Land den Kopf zu schütteln? Ал сіздің елде ше? Сіздің елде бас шайқау нені білдіреді? 2. Inszenieren Sie den Text mit Ihrem Freund. Мәтінді өз досыңызбен сахнаға дайындаңыздар.
Man bohrt nicht in der Nase, man raucht nicht im Bett Man sagte zu `nem Dicken nicht: „Mann bist du fett“ Man isst nicht mit den Fingern, man geht nicht bei Rot Man wünscht einer Politesse nicht den Tod
Sagt nie: „Es war fad“ Man schwimmt nicht nackt und bloß im Hallenbad Man sollte weder schwarzfahr`n noch schwarzseh`n Ich darf dir zwar die Zeit aber nicht die Uhr stehl`n
Was man nicht dürfen darf Tabu Auch wenn man wollen würde Ist man noch so scharf Tabu Tabu Man duzt keine Opas, man fälscht keine Schecks Man macht auf Mutters Tischdecke keinen Klecks Man lügt nicht bei der Beichte Redet nie mit vollem Mund Man darf nicht widersprechen Schon gar nicht beim Bund Man fragt eine Dame nie wie alt sie ist Man lauscht nicht an der Wand Auch wenn es spannend ist Man sagt nicht „Neger“ zu `nem schwarzen Mann Eine Frau lacht sich keine jung`ren Männer an
Es gibt `ne Menge Kurioses auf der Welt Erlaubt ist doch nicht alles was gefällt Eine Frau liebt keine Frau und ein Mann keinen Mann Und wen der Papst in Rom geht niemand was an
Жоғарыдағы тақпақта келтірілген табуға өз пікіріңізді білдіріңіз.Сіздің елде табуға не жатады? Nationale Vorurteile Wer ist blond und groß mit einem dicken Bauch. Er ist Kartoffelfresser und trinkt imerweise Bier, trägt Lederhosen, singt laut und tritt in Gruppen quadratisch geordnet auf. Aber dafür ist er immer pünktlich und ordentlich. Lösung: der typisch Deutsche aus der Sicht einiger Nicht -Deutscher. Мәтінге тапсырмалар Aufgabe: Formulieren Sie einen ähnlichen Text mit Stereotypen über eine andere Nationalität. Басқа ұлт туралы осы мәтінге ұқсас мәтін құрастырыңыздар. Deutschland und seine Nachbarn
Ergänzen Sie um Adjektive: Deutsche sind ... Spanier sind ... Griechen sind ... Franzosen sind ... Portugiesen sind ... Italiener sind ... Dänen sind ... Holländer sind ... Belgier sind ... Finnen sind ... Österreicher sind ... Iren sind ... Engländer sind ... Luxemburger sind ... Schweden sind ...
Сіздің елде немістерге қалай баға береді? Wie stufen Sie diese Urteile ein?
Neimand kann bei Beurteilungen anderer Völker und Nationen ganz auf Verallgemeinerungen verzichten. Es gibt wirklich Unsterschiede zwischen Nationalitäten: Die Deutschen trinken nun einmal – im Durchschnitt (!) - viel Bier; sie haben – im Durchschnitt (!) – weniger Kinder. Die Italiener unterhalten sich – Durchschnitt (!) – lauter und temperamentvoller als Deutsche. Ohne solche schnellen Urteile ist keine Unterhaltung über die Auslandsreise oder eine Begegnung mit ausländischen Mitbürgerin möglich. Andere Verallgemeinerungen sind einfach witzig: „Er trägt Lederhosen, hat große Füße, hält in der Hand ein Glas Bier und ist ein Wurstesser mit einem dicken Bauch. Er ist phantasie – und temperamentlos,eher schwerfällig: Er liebt Blasmusik und tritt in Gruppen quadratisch geordnet auf. Er ist fleißig und vor allem stolz auf seinen Wohlstand”. Des Rätsels Lösung? Das bist du selbst! Oder? So sehen einige Ausländer jedenfalls den „typischen Deustchen ”. Sicherlich handelt es sich dabei um Vereinfachungen, unzulässige Verallgemeinerungen und Vorurteile. In dieser Beschreibung kann man sie allerdings noch nicht einmal als schlimm, eher schon als komisch bezeichnen. Aber: Dieses Beispel zeigt bereits, dass solche Verallgemeinerungen sehr schnell ins Negative gleiten Verallgemeinerungen wirken oft wie ein Zerrspiegel und tragen mehr zur Entstellungals zur Kennzeichnung und Charakterisierung bei. Es gibt ein beinahe untrügerisches Anzeichen dafür, ob man sich von (noch zulässigen) Verallgemeinerungen in das (unzulässige) Feld von Vorurteilen verirrt hat: Wenn das Bild von der Wir-Gruppe, also von der eigenen Nation, vom eigenen Volk, überwiegend positiv und das Bild von der Fremdgruppe, also von einem anderen Volk, überwiegend negativ ist. Wolfgang Redwanz Каталог: fulltext -> transactions transactions -> Казахстан республикасының Ғылым және білім министрлігі transactions -> Азамат Тілеуберді transactions -> Қырықбай Аллаберген тарих және баспасөЗ Қазақ мерзімді баспасөзінде тарихтың «ақтаңдақ» мәселелерінің жазылуыбаспасөзінде тарихтың transactions -> Екінші кітап transactions -> МӘШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку transactions -> МӘШҺҮр тағылымы жинақ 2 Том transactions -> Е. Жұматаева жоғары мектепте оқытудың біртұтас дидактикалық ЖҮйесінің теориясы монография Павлодар 2012 Кереку жүктеу/скачать 2,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|