Аурудың клиникасы- алғашқыда көтен ішегінің қышынуы және толысу сезімі. Арақ ішкеннен және ванна қабылданғаннан кейін ол сезімдері күшейеді. Кейде күшеніп дәрет шығарғанда созылған қан тамыры қанайды, оның ағыны күшті. Геморройға қоса ішек жарылуы болса ауырсынуу сезімі күшті.
Проктологиялық науқастарды тексеру - жылы, жарық бөлмеде келесі екі тәсілдің бірімен орындалады:
Сурет № 28.парапроктит ауруында іріңдіктердің орналасатын орындары:
1.Жамбас пен тік ішек арасының іріңдігі.
2.Тері астының іріңдігі.
3.Тік ішектің кілегейпі қабатының іріңдігі.
4.Құйрық флегмонасы.
1) Ауру екі аяғын талтайтып, кеудесін алға еңкейтіп тұрады.
2) Екі шынтақпен тізелерімен етпетінен жату. Егер аурудың жалпы жағдайы ауыр болса оны бір қырына жатқызады .
1. Науқасты тексеруді анусты зерттеуден бастайды. Көзбен көрумен геморройдалды туйіншектер, ісік, қызару т.б. қабыну көріністері, жыланкөздерінің бар-жоқтығы анықталынады.
2. Бұдан соң тік ішектің саусақпен тексерілуі орындалады. Бұл тексерісті тік ішектің барлық ауруларында орындау қажет. Саусакпен тексерусіз дәрігердің қандай болмасын ішек ауруының диагнозын шешуге құқы жоқ. Бірақта саусақтың ұзындығы 10 см аспайды. Сондықтан одан жоғарыда орналасқан ішек ауруын айыру үшін инструментті тексерістер қолданылады.
3. Бұл ұшін арнайы проктологиялық айналар ұсынылған. Айнаның алғашқы қарапайым түрлері Гиппократ заманында қолданылған. Бұл айналардың үзындығы 10-12см. болатындығынан ішектің ішін осы 12см мөлшерінде ғана көзбен көруге болатын.
Тік ішекті саусақпен, айнамен, ректоскоппен тексеруге геморройды тамырлардың тромбофлебитінде болмайды.
Сурет 29. Созылмалы парапроктитте кездесетін жыланкөздер :
1. Толық жыланкөз
2.Жартылай (ішкі) жыланкөз
3.Жартылай (сыртқы) жыланкөз
4. Ректоскопия - тік ішекті ректоскоп арқылы тексеру. Ректороманоскопия - тік ішекке қоса сигма ішегін тексеру. Тік ішектің ұзындығы 15-20см. Сондықтан тік ішекті тексеретін ректоскоптың түтігі 20см. кем болмайды. Ректороманоскопияны орындау үшін түтігі 30см аспап пайдаланылады. Наукас тізе-шынтақ немесе тізе-иық жайымен сол қырына орналасады. Бұл сигма және тік ішектер арасындағы бұрылысты тұзету үшін қажет. Ректоскоп вазелинмен майланады да 5-6 см.тереңдікке енгізіледі. Одан әрі жоғарыға енгізу ішекті жарақаттамау үшін көзбен бақылап орындалынады. Ректоскоп арқылы ішектің кілегейлі қабатын, ондағы эрозияны, жараны, полипті, ісікті көреді.
Егер анус айналасында жыланқөз байқалса оның бағытын, ұзындығын анықтау үшін жыланкөздің сыртқы тесігі арқылы түймелік сүңгі енгізіледі. Егер жыланқөз сфинкгерге дейін болса - оны карапайым жыланқөз деп атайды, ал егер жыланқөз сфинктерден жоғары созылса бұны күрделі параректальды жыланкөз деп атайды. Кейде жыланқөздің тесігі өте тар, оған зонд енгізу мүмкін емес. Бұл түрінде жыланкөз каналына бояу егіледі (ніл- синька, риванол, сүт). Жыланқөздің тік ішек ішіне дарығандығын анықтау үшін ніл егуден бұрын тік ішекке марлелі түйіршіктер енгізіледі. Егер-жыланкөз тік ішекке дарыса түйіршік егілген бояумен боялады. Түйіршіктің боялған тұсын анықтаумен жыланкөздің ішектің алдыңғы, артқы бетінде немесе жанында ашылғандығы айырылады.
5. Ауруға барий ішкізгеннен 12—16 сағаттан соң ішектің рентгенографиясын орындауда жыланкөздің көрінуі. Суға ерітілген барийді зонд арқылы қарынға немесе сигма ішегіне (150мл) жіберіп бақылауға да болады.
6. Тік ішек ісіктерін айыру үшін пресакральды куысқа 600—700см3. от тегін еккеннен кейін орындалатын рентген тексерісі ө париетография .
7. Тік ішектің сфинктерінің күшін анықтау, ішек ішінің қысымын анықтау және ректальды термометрия.
Геморрой- тік ішектің көк тамырларының кеңеюі. Науқастың анус аймағының ауырсынуы, дәреттен соң ішектен қан ағуы, геморройлық түйіншектердің шығуы байқалады.
Хирургиялық аурулардың ішінде геморрой 3-3,5%-ке жетеді. ХҮІ ғасырда Мәскеу мемлекетінде геморройды емдейтін мамандар — "почечуйных дел мастера" болатын.
Геморройдың жедел, созылмалы және қайталанбалы түрлері бар. Геморрой түйіншектерінің орнына байланысты сыртқы және ішкі түрлерін бөледі.