«Қазақстанның қазіргі заман тарихы» пәні қоғамдық тарихи сананы қалыптастырудағы маңызын айқындаңыз

— экономиканы тұрақтандыру және оны тамыры тереңге кеткен дағдарыстан шығару;

— нарықтық қатынастарды құру және дамыту;

Экономикада нарықтық қатынастармен нарық тетіктерін құлашын кеңге жайған дағдарыс жағдайында дамыту өте күрделі еді, сондай-ақ экономикалық дағдарысты жеңу де қиын еді, өйткені шаруашылық жүргізудің ескі тетіктері оған жарамайтын, ал жаңалары тек енді ғана қалыптаса бастаған болатын.

Қазақстанның бүгінгі экономикасы нарықтық экономикаға әбден ұқсайды, бұдан былай жоспарлы экономикаға қайтар жол жоқ. Нарықтық экономикаға өту барысында экономикамызда төмендегідей бағыттар бойынша құрылымдық өзгерістер жүргізілді:

-мемлекет меншігінде болған барлық өнеркәсіп орындары мен ауыл-шаруашылық бірлестіктерін жекеменшікке беру;

-экономика құрылымында өнеркәсіптің әсіресе өңеуші өнеркәсіптің үлесін арттыру. Өнеркәсіптің артта қалған салаларында өнімділікті арттыру үшін және жаңа техникамен технологияларды пайдалану үшін шетел инвестицияларын тарту;

-ҒТР нәтижелерін экономиканың барлық саласында кеңінен пайдалану;

-жеке кәсіпкерлікті дамыту;

-отандық тауардың сапасын жақсарту рақылы дүние жүзілік нарықтағы бәсекелестігін арттыру;

-экономикадағы қажетсіз салаларды басқа салалармен ауыстыру, орта және ұсақ кәсіпорындардың санын көбейту;

-Әлемдік шаруашылыққа интеграциалану, яғни халықаралық еңбек бөлінісіне қатысып, сыртқы сауда құрылымын өзгертіп, экспортқа тек шикі-затты ғана емес, сонымен қатар дайын өнімді шығару.

Бағдарлама Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаның (бұдан әрі – ҮИИДМБ) қисынды жалғасы болып табылады және оны іске асыру тәжірибесі ескерілген. Бағдарлама Қазақстанның өнеркәсіптік саясатының бір бөлігі болып табылады әрі күш-жігер мен ресурстарды секторлардың шектеулі аясына, өңірлік мамандануға шоғырландыра отырып, кластерлік тәсілді қолдану арқылы өңдеу өнеркәсібін дамытуға және тиімді салалық реттеуге бағытталған.

Көрсеткіштер:

2020 жыл деңгейінен өңдеу өнеркәсібінің өндіріс деңгейі 43 пайызға

Өңдеуші өнеркәсіптің жалпы қосылған құны 1,4 есеге

Өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігі 1,4 есеге

Шикізаттық емес экспорт көлемі 1,1 есеге

Өңдеу өнеркәсібінде энергия жұмсалуы 15 пайызға төмендеді

Өңдеу өнеркәсібінде жұмыспен қамту 29,2 мың адамға көбейді.

700-ге жуық ақмолалық жаңа цемент зауытында жұмысқа орналастырылады; 24 қазанда үдемелі индустриалды дамуы бойынша өткізілген Үйлестіру кеңесінің отырысында Шығыс Қазақстан облысында 11 жоба бекітілген; индустриалды - инновациялық даму бағдарламасы аясында 2015 жылы Таразда полиэтилен пленкаларын шығаратын «Поллиэтилен Агро» зауыты іске қосылған болатын; Жамбыл облысында 4,6 млрд теңгеге ИИДМБ-нің 4 жобасы жүзеге асырылды, т.б жұмыстар іске асырылды.

Қазақстан жоғары оқу орындарының міндеті-әлемдік стандарттар деңгейінде білім беру, ал жетекші оқу орындарының дипломдары күллі әлеме танылуға тиіс. Олар мұны істеуге міндетті.

Білім беру қызметін ұлғаймалы ұдайы өндіру процесінде алынған білім деңгейінің үнемі өзгеруіндегі әлеуметтік және өндірістік жағдайларға бейімделуі, жетілдірілуі жүзеге асады. Осыған байланысты, білім беру құрылымында екі жүйені ажыратуға болады:
a) жалпы орта және кәсіптік білім беру;
б) қосымша білім беру.
Білім жүйесіндегі үш деңгейлі, яғни, бакалаврлық, магистрлік және докторлық оқу бағдарламаларын өзара байланысты, әрі тиімді ұйымдастырғанда ғана жүйелілік сақталып, түпкілікті нәтижеге жетуге болады.
Білім беру ісінде кредиттік жүйе күн тәртібіне батыл қойылып, бұл бағыттағы ізденіс, оқу ісі басталып та кетті. Кредиттік жүйе Еуропа елдерінде қалыптасқан. Бұл жүйе бойынша білімгерге мол мүмкіндіктер беріледі. әсіресе, оның өз бетінше білім алуына, ізденістер жасауына, қабілеттерін айқындауға кең жол ашылады.

Жоғары оқу орындарында кадрлар даярлау барысында студенттерді жан-жақты дамыту үшін әлемдік бакалавр-магистрлік үлгілерде оқытылады. Сондай-ақ, 19 мың ҚР азаматтары 35 елдің жоғары оқу орындарында білім алуда. Оның ішінде, 16,4 мыңы-Ресейдің жоғары оқу орындарында білімдерін жалғастырып жатса, ал ҚР Президенттің «Болашақ» бағдарламасына сәйкес 800 адам халықаралық стипендияға ие болып отыр. Сонымен қатар, 8690 шетел азаматтары республикамыздың жоғары оқу орындарында білім алып жатыр.

Н.Ә.Назарбаев 2003 жылдың 3 сәуіріндегі Қазақстан халқына жолдауында халық санын 2015 жылға дейін 20 миллионға жеткізу қажеттігіне баса назар аударды. “Тез арада етек жеңімізді жинамасақ, өте ауыр жағдайға тап болуымыз мүмкін” деген ескертуі еліміздің экономикалық дамуы мен ұлтттық біртұтастығымызға, еркіндігімізге қауіп туғызар жағдайдан сақтандырар ой болып табылады. Жамбыл облысындағы көп балалы аналардың республиканың барлық әйелдеріне үндеуінде көрсеткендей, төрт немесе одан да көп бала тәрбиелеудің ел, мемлекет мүддесі үшін қаншалықты қымбат екені түсінікті.

Ол үшін отбасына бір-екі боламен шектеуге көшкен аз балалық принциптен айырылуымыз керек. Сондай-ақ, мемлекет тарапынан әйел мен баланы, некені , отбасын қолдауды күшейтетін жағдайын жақсартатын шараларда өте қажет.
46. 2009 жылғы Қазақстандағы халық санағы, халықтың этникалық және әлеуметтік құрылымындағы өзгерістер, демографиялық үрдістерге талдау жасаңыз.
Қазақстан халқы 2009 жылғы санақ бойынша 16 млн 402 мың адамға жетті.Алғашқы жалпы халық санағы 1897 жылы, ал соңғы ҚР Ұлттық санағы 2009 жылы 25 ақпаннан 6 наурыз аралығында өтті. Бұл уақыттың ішінде Қазақ халқы 4 есеге өсті. Бірақ оның динамикасы біркелкі болған жоқ, жылдан өсу айтарлықтай төмендеу мен алмасып келіп отырды.

2009 жылғы санағы бойынша, 8763,9 мың (57,3%)адамды қалалық тұрғындар, 7537,3 мың адамды(42,7%) ауылдық тұрғындар құрап отыр.

137220 адамды құрап отырған жайы бар Республикада Қазақтардан басқа 131 ұлттың өкілдері тұрады. Халық санағының қорытындысы бойынша халықтың этноқұрамы келесідей болды: қазақтар-65,2%, орыстар 21,8%,өзбектер-3%, украиндар-1,8%, ұйғырлар-1,4%, татарлар-1,2%, немістер-1,1%, корейлер-0,6%, түріктер-0,6%

Қазақстан жұртында 71% мұсылмандар, 25% христиандар, 4% өзге дің өкілдері және атеистеттер мен діңшіл емес адамдар. Елде дінге шек қоймаған. Бірақ діни еркіндікті шектейтін кейбір заңдар бар. Халқының негізгі бөлігі мұсылмандар болса да, Қазақстан Республикасы- Зайырлы мемлекет.

Халықтың қоныстануы да әрқилы. Алтай, Тянь-Шань таулары өзен атыраптарында жиірек қоныстаған. Қазақстанның ірі қалалары немесе облыс орталықтарының көпшілігі(Астана,Қарағанды, Жезқазған қалаларынан басқа) шекаларға жақын орналасты. Халық тығыздығы ең жоғары облыстар Алматы, Оңт.Қазақстан облыстары, ең сирек қоныстаған облыстар Маңғыстау, Атырау, Қызылорда облыстары.
47. Қазақстан Республикасында үкіметтік емес ұйымдардың, кәсіподақтардың, азаматтық қоғам институттарының дамуын баяндаңыз.
Үкіметтік емес ұйымдар-қазіргі уақытта елімізде барлық әлеуметтік маңызды салалардың жұмысын жүзеге асыратын 5000-ға тарта үкіметтік емес ұйым қызмет етеді.

2002 жылы Үкімет қаулысымен үкіметтік емес ұйымдарды мемлекеттік қолдаудың тұжырымдамасы бекітілді.Тұжырымдамада үкіметтік емес ұйымдарды мемлекеттік қолдаудың мақсаты мен басымдықтарын және олады жүзеге асырудың тетіктері мен деңгейін айқыгдады. 2003 жылы үкіметтік емес ұйымдарды мемлекеттік қолдаудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданды.Бағдарламаның басты мақсаты-Қазақстанда үкіметтік емес ұйымдардың тұрақты дамуына жағдай туғызу және мемлекет тарапынан көрсетілген қолдау мен өзара іс-қимыл негізінде олардың қоғамдағы әлеуметтік маңызды мәселелерді шешудегі рөлін арттыру болып табылады. Бүгінгі таңда облыстар және Астана,Алматы қалары әкімдерінің жанында билік пен үкіметтік емес ұйымдардың өзара іс-қимылын орнақтыратын кеңестер, ол орталық емес ұйымдар қатысуымен консультативтік-кеңестік органдар құрылып, қызмет етуде. 2005 жылы 1 сәуірде Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың отандық үкіметінің емес ұйымдар өкілдерімен кездесуі өтті. Мемлекет басшысы Қазақстанның үкіметтік емес ұйымдар конфедерациясының II Азаттық форум өткізу туралы бастамасын қолдады. Сонымен қатар, құрамына ірі үкіметтік емес ұйымдар мен облыстық қауымдастықтар басшылары енген форумға дайындық жүргізу жөніндегі қоғамдық ұйымдастыру комитеті құрылды.

Ұлтаралық келісім мен татулыққа ықпал негізгі факторлардың бірі-тіл жағдайы. Кез келген халықтың тілі-оның салт-дәстүрін, әдеп-ғұрпын, әдебиеті мен мәдениетін сақтаудың елімізде де тіл саясатына мемлекет тарапынан ерекше көңіл бөлініп отыр. Себебі, әр ұлттың тілі мен мәдениеті, даму жағдайлары белгілі бір мөлшерде халықтар арасындағы қарым-қатынастарға, байланыстарға да өзіндік әсерін тигізеді.

Елдегі ұлтаралық келісім мен жарастық мәселелеріне үлкен ықпалын тигізіп келе жатқан ұйымдардың бірі-Қазақстан халқы ассамблеясы болып табылады. ОН бес жылдан бері қызмет атқарып келе жатқан осы қоғамдық институттар халықтар мен ұлттардың біртұтастығын сақтауды қамтамасыз етудегі басты міндеттерді тиімді түрде шешіп келеді.Бұл ұйымның алдына қойған мақсаты-нәсіліне, ұлтына, тіліне, дініне қарамай, қандай әлеуметтік тапқа жататындығына қарамастан республика азаматтарының құқықтары мен бостандықтарының теңдігін,халықтар достығы мен ұлтаралық келісімді нығайту мен сақтау болса, бұл міндеттер табысты түрде іске асып келеді.
49. Қазақстан көпұлтты мемлекет. Қазақстан халқы Ассамблеясының (ҚХА) қызметі.

Қазақстан халқы Ассамблеясы — 1995 жылғы 1 наурызда Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен құрылған Мемлекет басшысы жанындағы консультативті-кеңесші орган. Ел Президенті Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясын құру идеясын алғаш рет 1992 жылы Тәуелсіздіктің бірінші жылына арналған Қазақстан халқының бірінші форумында жариялады. Мұндай институтты құру қажеттілігі саяси тұрғыдан, сондай-ақ жаңадан құрылған, тәуелсіз, полиэтносты, поликонфессиялық мемлекеттің тұрақты дамуы тұрғысынан туындаған еді. Аталған бастама мәдениет аралық диалогты нығайтудың жаңа кезеңінің негізін қалап, этносаралық қатынастарды дамыту мәселелерін жоғары деңгейде шешуге мүмкіндік жасайтын әлемдік тәжірибедегі тың бағыт болып табылды. Жиырма жылдық тарихында Ассамблея қарқынды дамып, елеулі өзгерістерді бастан кешірді. Оның дамуы барысында Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық және қоғамдық келісімнің қазақстандық үлгісі қалыптасты. Осы жылдар ішінде Қазақстан халқы Ассамблеясының институционалдық құрылымы нығайып, қоғамды ұйыстырушы әлеуеті толысты, ол халық дипломатиясының маңызды күретамырына айналды. Бүгінде Ассамблея ел Президенті Төрағалық ететін конституциялық орган болып табылады. Бұл оның ерекше мәртебесін айқындайды.

Ассамблея қызметінің арқасында Қазақстанда этностық немесе діни ерекшелігіне қарамастан әрбір азаматтың Конституциямен кепілдік берілген азаматтық құқықтары мен еркіндігі толығымен қолданылатын этносаралық және конфессияаралық келісімнің айрықша үлгісі қалыптасты.

Бүгінде республикада Қазақстан этностарының мәдениеттері, тілдері, дәстүрлерінің дамуына қажетті барлық жағдай жасалған. Этномәдени бірлестіктердің өзінің саны тұрақты өсуде, қазір олар 800-ден асады, оның ішінде 28-і республикалық. 15 тілде газет-журнал, 8 тілде радиобағдарламалар 7 тілде телебағдарламалар шығады. Білім беру толықтай өзбек, тәжік, ұйғыр және украин тілдерінде жүргізілетін 88 мектеп жұмыс істейді. 108 мектепте 22 этностың тілі жеке пән ретінде жүргізіледі. Осымен қатар, балалардан басқа үлкендер де 30 этнос тілдерін оқуға мүмкіндік алған 195 этно-білім беру кешендері, жексенбілік және лингвистикалық мектептер ашылды. Қазақ және орыс театрларын қоспағанда елімізде тағы төрт ұлттық – өзбек, ұйғыр, корей және неміс театрлары жұмыс істейді. Әр жыл сайын Қазақстан этностарының тілдерінде бірнеше ондаған жаңа кітаптар жарық көреді.

1. 
   этносаралық қатынастар саласында мемлекеттік органдармен және азаматтық қоғам институттарымен тиімді өзара іс-қимылды қамтамасыз ету, қоғамда этносаралық келісімді және толеранттықты одан әрі нығайту үшін қолайлы жағдайлар жасау;
   
2. 
   халық бірлігін нығайту, қазақстандық қоғамның негіз қалаушы құндылықтары бойынша қоғамдық келісімді қолдау және дамыту;
   
3. 
   қоғамдағы экстремизмнің және радикализмнің көріністері мен адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына қысым жасауға бағытталған әрекеттерге қарсы тұруда мемлекеттік органдарға жәрдемдесу;
   
4. 
   азаматтардың демократиялық нормаларға сүйенетін саяси-құқықтық мәдениетін қалыптастыру;
   
5. 
   Ассамблеяның мақсаты мен міндеттеріне қол жеткізу үшін этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктердің күш-жігерін біріктіруді қамтамасыз ету;
   
6. 
   Қазақстан халқының ұлттық мәдениетін, тілдері мен дәстүрлерін өркендету, сақтау және дамыту болып табылады.
   

Жастар — келешегіміздің негізі ретінде өз білімімен, жасампаз еңбегімен және күш-жігерімен өз болашағын құрудың жаңа мүмкіндіктерін алу қажет. Ол ХХІ ғасырда Жаңа Қазақстанның — дамыған, бәсекеге қабілетті және әлемдегі сыйлы мемлекетті қалыптастыруды белсенді жалғастыруы қажет. Мемлекеттік жастар саясатының 2020 жылға арналған тұжырымдамасының (бұдан әрі — Тұжырымдама) миссиясы осында жатыр.

Тұжырымдама Қазақстанды дамытудың 2030 жылға дейінгі стратегиясының, Қазақстан Республикасы дамытудың 2020 жылға дейінгі стратегиялық жоспарының, үдемелі индустриялық инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасының негізгі ережелеріне жауап береді және Мемлекет басшысының Қазақстан халқы ассамблеясының ХІХ сессиясында, Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» бағдарламалық мақаласында берген тапсырмаларға сәйкес әзірленді.

1.2. Мемлекеттік жастар саясатының 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасының мақсаты мен міндеттері

Тұжырымдама мақсаты табысты, толыққанды, бәсекеге қабілетті және патриот жас қазақстандықты қалыптастыру болып табылады.

1. Бағыт «Жастардың құндылық-патриоттық бағдарларын қалыптастыру»;

2. Бағыт «Жастардың экономикалық, әлеуметтік, инновациялық және шығармашылық әлеуеттерін дамыту»;

3. Бағыт «Мемлекеттік жастар саясатын институтционалдық қамтамасыз ету».

Осы Тұжырымдама жастар саясатының жаңа үлгісін құру мен дамтыуға бағытталған заңнамалық және өзге-де нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу үшін негіз бола алады.
1.3. Тұжырымдаманың орындалу кезеңдері мен іске асырудан күтілетін нәтижелер

Мемлекеттік жастар саясатын одан әрі дамыту мынадай кезеңмен жүзеге асырылады:

1) 2012 жылдан 2015 жылға дейінгі кезең;

2) 2016 жылдан 2020 жылға дейінгі кезең.

· «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттік жастар саясаты мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңы қабылданады;

· орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың құзіреті мен өкілеттігі нақтыланады, олардың жауапкершілігі артады;

· жергілікті атқарушы органдарға қарасты жастар саясаты мәселелері жөніндегі консультатвиті-кеңесші органдардың тиімділігі жүйелендіріледі және артады;

· жастар саясаты мәселелері бойынша орталық және жергілікті атқарушы органдар қызметкерлерінің, жастар ұйымдары жетекшілерінің біліктілігі артады;

· жастар саясатын талдау, мониторинг және болжау жүйесі құрылады;

· «Жастар» республикалық сараптау-талдамалық құрылымы құрылады;

· экономиканың әртүрлі секторларының кәсіпорындарында жастар ұйымдары құрылады және жастар саясатының корпоративтік бағдарламалары қабылданады;

· «Жастар практикасы», «Жасыл ел», «Дипломмен ауылға», «Жастардың кадрлық резервтері», «Мемлекеттік қызмет мектебі», «Жастар Отанға!» және өзге-де жастар бастамалары өз жалғасын табады;

· техникалық және кәсіби білім беретін оқу орындарының түлектерінің мәліметтер базасы, оның ішінде сертификатталған enbek.gov.kz сайтында бұдан кейін жұмысқа орналастыру үшін құрылады;

· азаматтық білімнің, азаматтық белсенділікті көтермелеудің жаңа әдістері енгізіледі («Қоғамға қызмет» курсы және тағы басқа);

· жастардың азаматтылық деңгейі артады;

· «Ертеңің үшін аянба!» еріктілік қызметі бойынша қоғамның барлық қабаттарын қамтитын жаңа азаматтық институттар құрылады;

· мемлекеттік жастар саясатын іске асыруға бизнес-қауымдастықыт тарту;

· жас кәсіпкерлерге қолдау көрсететін «Іске сәт!» арнайы жобасы іске асырылады;

· жастар ортасында ғылымның мәртебесін көтеру және оларды инновациялық жобаларды әзірлеуге тарту үшін «Қарқын KZ» жобаларын іске асыру басталды;

· жастардың санасында еңбек құндылықтарын арттыру бойынша «Еңбекқор» жобасын іске асыру басталады;

· жастар үшін спорттық және демалыс инфрақұрылымдар желісі және оған қол жетімділік кеңейеді;

· табысты жас қазақстандықтың бейнесін танымал ететін «Отандастар» жобасы іске асырылады;

· әрбір аудан-деңгейінде мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс арқылы жастар ұйымдарын қаржыландыру енгізіледі;

· 2014 жылға қарай жастардың денсаулық орталықтары мен жас аналар, отбасын жоспарлау мектептерінің желісі дамиды;

· салауатты өмір салтын жастар арасында танымал ету үшін «Алға,Қазақстан!» жобасын іске асыру басталатын болады;

· жас азаматтардың жұмыс іздеуінің орташа ұзақтығы 6 айдан 4 айға қысқартылады;

· жұмыспен қамту өкілетті органдарымен жұмыс іздеп келген жастар санынан жұмысқа орналасқандар үлесі 10%-ға артады;

· «жас отбасы» категориясы үшін тұрғын үй алуға, оның ішінде «Қол жетімді баспана — 2020» бағдарламасы аясында жағдай жасалады (2014 жылдан бастап 3000 пәтер 2020 жылға дейін).
Екінші кезеңде жастардың жастар саясатындағы қолданыстағы шаралармен қанағаттану-деңгейі артатын болады, оның ішінде:

· жұмыспен қамту өкілетті органдарымен жұмыс іздеп келген жастар санынан жұмысқа орналасқандар үлесі 20%-ға артады;

· жастардың барлық деңгейдегі маслихаттардағы өкілеттілік-деңгейі 14%-ға дейін өседі;

· мемлекеттік қызметкер жастардың мемлекеттік қызметкерлердің жалпы санынан үлесі 30%-ға артады, оның ішінде «А» корпусындағылар саны да өседі;

· жастардың профилактикалық тексеруден (скринигтік зерттеулерден) өтуі-деңгейі артады;

· дене тәрбиесі және спортпен айналысатын балалар мен жасөспірімдерді қамту өседі;

· жастарды жұмысқа орналастыру және жастардың кәсіпкерлік белсенділігін арттыру, оның ішінде жеңілдік несиелер арқылы арттыру шаралары жалғасын табады;

· білім беру органдарына қарасты мектеп оқушыларын кәсіби бағдарландыру жұмыстарын үйлестіретін қызметтер құрылады;

· жас кәсіпкерлерге қолдау көрсететін «Іске сәт!» арнайы жобасы жалғасады;

· жастардың санасында еңбек құндылықтарын арттыру бойынша «Еңбекқор» жобасын іске асыру жалғасады;

· табысты жас қазақстандықтың бейнесін танымал ететін «Отандастар» жобасы жалғасады;

· салауатты өмір салтын жастар арасында танымал ету үшін «Алға,Қазақстан!» жобасын іске асыру жалғасатын болады;

· жастар ортасында ғылымның мәртебесін көтеру және оларды инновациялық жобаларды әзірлеуге тарту үшін «ҚарқынKZ» жобаларын іске асыру жалғасады;

· өңірлік сараптау-талдамалық құрылымы құрылады.

Мәдени мұра бағдарламасы халықтың үлкен мәдени мұрасына, оның ішінде заманауи ұлттық мәдениет, фольклор және салт – дәстүрлерін; ұлттық әдебиет пен жазбаның ғасырлар бойындағы тәжірибесін жалпылау; мемлекеттік тілде әлемдік ғылыми ойлар, мәдениет және әдебиет жетістіктерінің үздіктері негізінде толымды қор жасауды зерттеу жүйесін құру. Қазақ мәдениеті мен салт – дәстүрі дүние жүзі халықтарының мәдениеті мен салт – дәстүрінен көп ілгері болып келеді, оның тұнып жатқан асыл маржандарын толықтай жинақтап қазіргі жастарға жеткізу жаһандық өркениет аясында ұлттық бірегейлікті сақтайды. Ұлттық тәрбие көздері; фольклор, халық ауыз әдебиеті, ұлттық әдебиет, әдет – ғұрып, салт – дәстүр, ұлағатты қағидалар, шешендік сөздер, өнеге – өсиеті бар мақал – мәтелдер, туған топырағымызда дүниеге келген ойшыл ғұламаларымыздың еңбектеріндегі тәрбие қағидалары болып табылады, яғни, бұл орайда салт – дәстүрлерді үйрету жастарға ертеңін сеніп тапсыратын отансүйгіш, еңбекқор болып қалыптасуы үшін көп әсерін тигізеді. Сондай-ақ ежелгі ата-бабаларымыздың заманынан жалғасып келе жатқан салт-дәстүрлеріміз бен әдет-ғұрыптарымызды, тарихымызды бабалардың жадына жастайынан сіңіріп өсіруіміз шарт. Бүгінгі күнде Қазақстан Республикамыздың тағдырына үлкен үлесін қосып отырғанын жастарға дәлелмен жеткізу. Сондай-ақ халық педагогиканың мәйегіне айналған бесік жырында халықтың төл тарихының, дәстүрлі мәдениетінің, ежелгі наным-сенімінің, дүниетанымының көрінісі болып,бесік жырын, фальклорын дана халқымыздың ұлттық тәрбиенің кәусар бұлағы деп танитын жастар санасына берік орнатуға тиіспіз.

Бірінші табылғаны Орхон өзенінің бойында және Енисей өзенінің жоғарғы ағысында. Кейде руник жазбасы дейді, алман ру тайпаларынан. Азиялық түркі руналары соғды жазуының VIII ғасырдан бұрын жасалған деп есептелінеді. Оның әліпбиінде 40–қа жуық графема бар. Көне түркі руника жазуы жазуының ерекшелігі онда негізгі велярлық және палаталық дауыссыздарға арналған бірнеше жұп дербес әріптері бар. Көне түркі руника жазуы жұмбағын 1893 жылы В.Томсен шешкен. Орхон ескерткіштерінің тұңғыш тәржімаларын 1894 жылы В.В.Радлов жасаған.Соңғы отыз жыл ішінде Қазақстан жерінде де Көне Түркі жазба ескерткіштерінің бар екендігі анықталды. Талас бойынан төртбұрышты тас мөр мен дөңгелек тастың жарты сынығына бейнеленген руникалық ойма жазулар, Іле бойынан жартастарға қашалған руникалық жазу үш жерден табылды. Осы өңірден жүзіктегі руникалық жазу да анықталды. Сыр бойында ескі кенттердің орнынан табылған саз балшықтан күйдірілген дөңгелек алқа, құмыра сияқты ойылған руникалық жазулар белгілі болды. Ертіс өңірінен екі қола айнадағы руникалық ойма жазудың бірін А.Н.Бернштан 1948 жылы жариялады. Сондай-ақ 1985 жылы Шығыс Қазақстаннан жартасқа қашалған руникалық жазу, ал 1987 жылы бауға тағылған мөрдің табанына ойылған руникалық жазу табылды. Жайық өңірінен анықталған қола айнадағы руникалық жазу 1986 жылы жарияланды. Көне түркі жазуының тілін зерттеп, зор үлес қосқан ғалымдар Томсен, Радлов, П.М.Мешоранская, В.Банг, Г.И.Рамспед, А.Габэн, С.Е.Малов, Н.А.Батманов, А.Коноков, Дж.Клоусон, Т.Текин, т.б.

Қазақ хандығының құрылуына дейінгі ұзақ тарихи кезеңде ұлан-байтақ Орталық Азия өңірін мекендеген түркі тілдес ру-тайпалардың ортақ аумақта өмір сүріп, бірте-бірте бірігуі мен дамуы арқылы өз алдына қазақ халқы болып қалыптасу процесінің алғышарттары қалыптасты.

Осы орайда Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев «Қазақ халқының тарихы, кейбіреулер айтып жүргендей, кешегі қазақ хандығы шаңырақ көтерен XV ғасырдан басталмайды. Хандықтың құрылуы бір басқа, бүгінгі қазақ халқы- сонау есте жоқ ескі замандардан-ақ тұлпарларының тұяғымен дүниені дүр сілкіндірген көне сақтардың, ежелгі ғұндардың, байырғы түріктердің ұрпағы, үлкен үйдің қарашаңырағын атажұртта сақтаған халық»,- деуі орынды.

«Ұлан-ғайыр жері бар, ұлы мұраты бар, елі бар, бабалар жазған ұлы тарихы мен ұрпағы бар, көз тіккен ұлы болашағы бар менің халқым- Ұлы халық. Сол халықтың Тұңғыш басшысы болу бақыты маған тигеніне тәуба деймін»,-деп атап өтті мемлекет басшысы.

«Табысқа тоқ мейілсімей, кейінгі ұрпаққа кемел Қазақстанды табыстау біздің парызымыз. 21 ғасырдың сын-қатерлеріне төтеп беріп, ең дамыған елдердің біріне айналу біздің ортақ жауапкершілігіміз. Ендеше барды бағалап, дамыта білейік»-деді Н.Әбішұлы.
58. Тәуелсіз Қазақстанда халықтың ауызша тарих айту дәстүрінің, шежіренің, жазбаша тарихнаманың: Мұхаммед Хайдар Дулатидің, Қадырғали Қасым ұлы Жалайридің аса көрнекті еңбектерінің маңызының жаңаша бағалануы.
Қазақ халқының төл тарихын XV ғасырдың орта тұсында өз еліне дербес хандық құрып, мемлекеттілігін қалыптастырған кезден бастасақ, оның тарихнамасы қалай түзілді деген заңды сұрақ туындайды. Әрине, қазақ хандарының, ірі сұлтандарының әрқайсының үйінде арғы-бергі тарихын баяндайтын шежірелердің болғаны анық.

Алайда, Қазақ халқы тарихының ғылыми-тұрғыдан зерттелуі, егер шежіре мен тарих ауызекі дәстүрді есепке алмасақ, XVII-XIX ғасырдан басталады.

Осы қазақ халқының өткенін, қалай пайда болып қалай дами түскенін Қадырғали Жалайыри, М.Х.Дулати шығармаларынан біле аламыз. Жалпы айтқанда бұл ғұламалар Қазақ халқының қалыптасу тарихнамасын, шежіресін жазып қалдырған. Бұл екі ғұлама Шығыстың әдебиеті мен мәдениетін зерттеу арқылы Орта Азияның өз заманындағы әлемгеәйгілі ғұламалардың деңгейіне көтерілген.

«Жылнамалар жинағы»- орта ғасырдағы қазақ тілінде жазылған тұңғыш тарихи шығармалардың бірі. Мұнда қазақ хандығының Х ғасырдың басынан бергі ішкі-сыртқы жағдайлары, қазақ тайпаларының халық болып қалыптасуы, оның халықаралық жағдайлары, хандардың және олардың төңірегіндегі түрлі әлеуметтік топтардың саяси ахуалдары жөніне аса құнды мәліметтер берілген.

Дәл осындай деректер М.Х.Дулатидің «Тарихи Рашиди» еңбегінде баяндалады. Әдебиеттанушы Ж.Елеукенов «Қазақстана тарихына қатысты жағдйларды солтүстікте Қадырғали Жалайыри баяндап берсе, оңтүстіктегі тарихымыздың және бір маңызды беттерін М.Х.Дулати өзінің «Тарихи Рашиди» атты еңбегінде жазып берді».

Әрине осындай халқымыздың тарихынан сыр шертетін М.Х.Дулатидің, Қ.Жалайридің жазбаларының Тәуеліз Қазақстанымызда қай кезде болмаса да бағалы екені сөзсіз.

Көпұлтты Қазақстанның бүгінгі алған асулары мен қол жеткізген биігінң бастауы- бейбітсүйгіш халқымыздың қонақжайлығы мен кішіпейілдігі , төзімділігі мен еңбекқорлығы , елімізді мекендейтін әртүрлі этностардың қазақтың дәстүрлі құндылықарын қадірлеген өзара дос пейілдігі секілді асыл қасиеттері. Дамыған, ықпалды мемлекет құруға ұмтылу, көптің бірі болып қалмау қазіргі ұрпақтың асыл мұраты болу керек. Себебі, қазіргі заманда тек белсенді, қуатты мемлекет қана әлемдік қатерлерге төтеп бере алатын өміршең ел болып қала алады. Тарихты насихаттау , бабалардың ұлы істерін ұлықтау дегеніміз- мемлекеттік рухын бірте-бірте ұлттық идеологияға айналдыру. «мемлекеттік» ұғымы тек мемлекттік құрылым емес, мемлекеттік дегеніміз- әр мемлкеттің дамуы мен қызметтік ұйымдастыруға қажетті идеялар мен көзқарастардың жүйесі. Демек, «Мәңгілік ел» идеясының ұлттық-мемлекеттік идеяның іргетасы , елдің болашағына қызмет ететін жасампаз идея. « Мәңгілік ел» идеясы- мемлекеттік дәстүр.

Көрнекті Еуразияшыл ғалым, тарихшы-этнолог Л.Н.Гумилев өз еңбегінде: Еуразия құрлығы үш рет біріктірілді: алғашында оны Ұлы Түрік қағанатын құрып, дамыған түріктер біріктірді. Түріктерден кейін Шыңғыс хан бастаған моңғолдар, кейіннен Ресей өз қолына алды» дейді. Елбасымыз ежелгі Ордалар мен ұлыстардың этносаяси дамуы туралы көп пікірлер айтып өтті. Бұл ұлыстардың дамуы нәтижесінде біздің қлттық мемлекетіміз құрылғаны да белгілі. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың шынның шынындай, асылдың асылындай, ар-ожданның ардақты дауысындай «Тәуелсіздік толғауын» рнеспублика мектептерінің оқулықтарына енгізу шарт. Өйткені, қазақстандық патриотизмді жас жеткіншектер сапасына сіңіруге бірден-бір кілт.

Қазақстан өз тәуелсіздігінің үшінші онжылдығына экономикасы серпінді дамып келе жатқан және нақты белгіленген сыртқы саяси басымдықтары бар қалыптасқан мемлекет ретінде қадам басты.

Әлемдік аренада Қазақстан субъектілігінің артуы мемлекеттің рөлі мен халықаралық ықпалының жоғарылағанын, өңірлік салмағының ұлғайғанын, жаҺандық экономика мен қаржы институттары үшін маңызды өскенін айғақтайды.

Қазақстан Республикасы сыртқы басымдықтары мен міндеттері:

1. Қазақстан Орталық Азияның саяси тұрақты ,экономикалық орнықты және қауіпсіз дамуына мүдделі.

2. Еуразиялық интеграцияны елімізді әлемдік шаруашылық байланыстар жүйесінде орнықты ұстанымға ілгерілетудің пәрменді тәсілдерінің бірі ретінде қарастыра отырып, Қазақстан осы негізде Еуразиялық экономикалық одақ құру мақсатында Кеден одағы мен Бірыңғай экономикалық кеңістіктегі орнын нығайтатын болды.

3. Қазақстан мемлекеттік шекараны халықаралық-құқықтық рәсімдеуді аяқтау сондай-ақ Каспий теңізінің құқықтық мәртебесін айқындау бойынша және жағалау маңындағы мемлекеттер арасында халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидалары мен нормаларына негізделген тұрақты және достық қатынастарды нығайту жұмыстарын жалғастырады. . Қазақстан әлемнің тиісті парламентаралық бірлестіктерімен саяси сауда-экономикалық және мәдени-гуманитарлық байланысарды дамыту үшін парламенттік дипломатияның әлеуетін көп жақты парламентаралық құрылымдар шеңберінде және екіжақты форматта пайдалануды жалғастырады.

Осы шаралар шеңберінде Қазақстан қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникациялық технологиялар мүмкіндігін және дипломатиялық дәстүрлі құралдарын пайдаланады.

Сыртқы саяси қызметтің мақсаттары, басымдықтары, міндеттері мен нәтижелері Қазақстанның халықаралық бастамаларын әлемдік аренада ілгерілету туралы ақпаратты ел ішінде түсіну және Қазақстан жұртшылығына жеткізу жөніндегі жұмыс маңызды болып табылады.
63. Біртұтас экономикалық кеңістік құру идеясы және оны жүзеге асыру туралы баяндаңыз.

ҚР-дың индустрия және сауда министрі Болат Смағұловтың айтуынша , келісімді бекіту төрт ел экономикасын өзара кіріктіруге заңдық база қалыптастыруға мүмкіндік береді. « Біртұтас экономикалық кеңістік құру идеясы Еуразияшылдық идеясының нақты жүзеге асуы болашақ» - деді. Б. Смағұлов. Ал сенат депутаты Тасбай Симамбаев өз сөзінде : Экономикалық кеңістік құру туралы келісімді парламенттің бекітуі тарихи факт болмақ, өйткені ол « ТМД аясындағы жетекші мемлекеттерге экономикалық интеграцияның алғышарттары туралы кесімді әрі нақты әңгімеге алғаш рет бұруға мүмкіндік береді»-деді.

“Қазақстан-2030” стратегиясы – ел дамуының 2030 жылға дейінгі кезеңге арналған стратегиялық бағдарламасы. 1997 ж. қазанда қабылданған. Президент Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдаған арнауында баяндалған. Стратегияда көзделген мақсат – ұлттық бірлікке, әлеум. әділеттілікке, бүкіл жұртшылықтың экон. әл-ауқатын жақсартуға қол жеткізу үшін тәуелсіз, гүлденген және саяси тұрақты Қазақстан мемлекетін орнату.