Б а ғ дарлама қ а з а қ т І л І

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРДІҢ БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ ИНСТИТУТЫ

Ақтау-2015

«Бекітілді»

ПҚ БАИ Кеңесі

Шешім №____

«___»_____ 2015 ж

Құрастырғандар: Ақтау қаласы «Мамандандырылған экономикалық лицей» мемлекеттік мекемесінің қазақ тілі және әдебиеті мұғалімдері - Базарова Альмира Куканаевна,

Разуанова Гульназ Жұмагалиевна

«Ұсынылды»

Сараптау комиссиясы отырысы

Хаттама №______

«__»________2015 ж


Түсінікхат
Қазақстан Республикасының саяси, экономика, мәдени салаларында көптеген өзгерістер болды. Бұл өзгерістер адамдардың тілге деген көзқарасына ықпалын тигізді. Осыған орай көп тілді меңгеру қазіргі заман талабына сай қарастырылған.

Қазақ, орыс, ағылшын тілдерін меңгеру адамның жеке және кәсіби қызметінің қазіргі қоғамның ажырамас компоненті болып отыр. Осының өзі үлкен көлемде адамдардың практикалық және кәсіби тұрғыда көп тілді меңгеру қажеттілігін тудыруда.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігінің 7.08.2007 жылғы № 387 бұйрығының негізінде 2007 жылдан бері дарынды балаларға арналған үш тілде оқытылатын мамандандырылған мектептер ашылды. Бұнда:

• 
  Жаратылыстану-математика бағытында бір не одан да көп пәндерді ағылшын тілінде оқыту;
  
• 
  Қазақ және ағылшын тілдерін тереңдетіп оқыту;
  
• 
  Орыс тілі мен әдебиет пәндерін орыс тілді мектеп бағдарламасымен оқыту ескерілген
  

Бағдарлама Жалпы орта білім беру ғылыми-зерттеу институты дайындаған «Орыс, ұйғыр, өзбек тілді мектептердегі қазақ тілінің мемлекеттік білім стандартының» негізінде көп тілде оқытылатын 10-сыныптағы оқушылар білімін тереңдету мақсатында жасақталды. Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» Заңы методологиялық басшылыққа алынды. Мемлекеттік стандартқа сәйкес бағдарламаның мазмұндық бағыттары мынадай мақсаттарға бағдарланып құрылды:

• 
  қазақ тілінде сөйлеу компетенттілігін қалыптастыру, яғни тілдің қарым – қатынастық қызметін меңгерту;
  
• 
  тілдік білім жүйесін танып біле отырып, оларды сөйлеу әрекеттерінде қолдану, яғни тілдің фонетикалық, лексикалық, морфологиялық ерекшеліктерін функционалдық сипатта танып білу;
  
• 
  қазақ халқының рухани және тарихи-мәдени байлығын тіл арқылы таныту;
  
• 
  Қазақстанның мемлекеттігін, Ата заңын, аумақтық тұтастығын, қазақ жерінің табиғат байлығын, Қазақстанның өзара түсіністігі мен ынтымақтастығын құрметтеу туралы сезім-түсініктерін қазақ тілінде жеткізе алу.
  

10-сынып бағдарламалары жоғарыда атап көрсетілген мақсаттарды жүзеге асыруда төмендегідей ұстанымдарға сүйенеді.

1. Лексикалық минимумды тақырыптық –модульдік тұрғыдан сұрыптап ұсыну.

2. Тілдік материалды, оның функционалдық қатынас қажеттілігі тұрғысынан таңдап, жіктеп, ішкі сабақтастықта желілік жүйеде беру.

3. Дидактикалық ұстаным: оқу материалдарын қарапайым тілдік құбылыстардан күрделіге қарай, дарадан жалпыға, жекеден тұтасқа, нақтыдан дерексізге қарай, сондай –ақ дидукциялық бағытта құру, жалпыға түсінікті ету мақсатында мәтіндерді ықшамдау, өзгерту, түрлендіру, екшеп сұрыптау, дидактикалық бейімге келтіру.

4.Психологиялық ұстанымдар: оқушылардың жас ерекшеліктеріне, ойлау ерекшеліктеріне, мотивтері мен қызығушылықтарына, еске сақтауларына негіздеу, дамыта оқытудың жеке тұлғаға бағдарлану мұратын ескеру.

5. Пәнаралық байланыс ұстанымдары: тарих, география, әдебиет, көркемөнер т.б. пәндермен тиімді байланыстыруды, орыс тілімен салыстыра ойлауды, сөйлеуді пайдалануды жүзеге асыру.

6. Тәрбиелік ұстанымдар: Қазақстан халықтары бірлігін,отбасылық тәрбие және этно-мәдени тұтастықты құрметтеу, қазақ халқының тілдік, тұрмыстық-мәдени этикасын, ізгілікті рухани сезіну, оларға өзінің қатыстық және қатынастық мәдениетін баулу.

7. Танымдық ұстанымдар: қоршаған дүние, Қазақстан Республикасының экономикалық-әлеуметтік дамуын, географиясын, тарихын, мәдениетін, әдебиетін, қазақ халқының салт –дәстүрлерін, тағы басқа ізгі құндылықтар мен қасиеттерді таныту.

Бағдарлама бес буыннан құрылған:

1. 
   Тілдік материал
   
2. 
   Қарым-қатынастық және танымдық тақырыптар
   
3. 
   Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар
   
4. 
   Қазақ тілі пәнінің күнтізбелік жоспарлары
   

Дауысты дыбыстар.

Дауыссыз дыбыстар. Тіл дыбыстары туралы жалпы ұғым.

Сатылай кешенді талдау технологиясы бойынша математикалық тәсілмен фонетикалық талдау.

Үндестік заңы. Буын үндестігі. Дыбыс үндестігі.

Лексика. Жеке сөздермен, сөз тіркестерімен, мәтінмен жұмыс істеу түрлері.

Орфографиялық, орфоэпиялық нормалар

Сөздіктердің түрлері. Көнерген сөздер. Неологизмдер. Басқа тілден енген сөздер. Сөз және оның мағынасы. Сөздің тура және ауыспалы мағынасы. Синонимдер. Антонимдер. Омонимдер. Фразеологизмдер. Тұрақты сөз тіркестері. Мақал-мәтелдер. Афоризмдер. Нақыл, қанатты сөздер.

Морфология.

Зат есім. Зат есімнің түрленуі.

Зат есімнің көптелуі. Көптік жалғауын қабылдайтын зат есімдер. Көптік жалғауы жалғанбайтын зат есімдер.

Зат есімнің тәуелденуі. Оңаша, ортақ тәуелдеу.

Зат есімнің септелуі. Жай және тәуелді септеу.

Зат есімнің жіктелуі.

Сын есім. Сын есімнің түрленуі.

Сын есімнің шырай формаларына енуі. Салыстырмалы шырай, жасалу жолдары. Күшейтпелі шырай. Жасалу жолдары.

Сын есімнің емлесі.

Сын есімнің заттануы. Заттанған сын есімнің көптелуі, септелуі, жіктелуі.

Сан есімнің емлесі.

Етістіктің шақтары. Шақтың мазмұны, соған лайық формалары мен қызметтері.

Осы шақ, мазмұны. Осы шақтың түрлері мен жасалу жолдары.

Өткен шақ, мазмұны. Осы шақтың түрлері мен жасалу жолдары. Келер шақ, мазмұны. Осы шақтың түрлері мен жасалу жолдары.

Етістіктің райлары.

Ашық рай. Ашық райдың мағынасы. Ашық райдың жасалу жолдары.

Бұйрық рай. Бұйрық райдың мағынасы. Бұйрық райдың мағынасының І, ІІ, ІІІ жақтардың бәріне қатыстығы.

Шартты рай. Шартты райдың мағынасы. Шартты райдың жасалу жолдары.

Қалау рай. Қалау райдың мағынасы. Қалау райдың жасалу жолдары.

Етістіктің жіктелуі. Отыр, тұр, жатыр, жүр етістіктерінің жіктелуі. Жедел өткен шақ пен шартты рай формалы етістіктің жіктелуі.

Есімше. Есімшенің түрленуі. Есімшенің көптелуі, тәуелденуі, септелуі, жіктелуі. Есімшенің сөйлемдегі қызметі.

Көсемше. Көсемшенің түрленуі. Көсемшенің жіктелуі. Көсемшенің сөйлемдегі қызметі.

Тұйық етістік. Тұйық етістіктің түрленуі:

көптелуі, тәуелденуі, септелуі

Етіс. Етіс түрлері: Өздік, өзгелік, ырықсыз, ортақ етістер.

Шылау сөздер. Септеулік шылаулардың қолданылу ерекшеліктері. Жалғаулық шылаулар. Демеулік шылаулар. Шылаудың емлесі.

Синтаксис. Синтаксис туралы түсінік.

Синтаксистің қарастыратыны сөз тіркесі, оның сипаттамасы, сөздер сөйлем құраудың материалы болатындығы.

Сөздердің байланысу тәсілдері, байланысы түрлері.

Сөз тіркесінің құрылысы. Құрмалас сөйлемдер. Тіл мәдениеті және пунктуация.

• 
  Жаратылыстану ғылымының салалары
  
• 
  Менің әкем инженер
  
• 
  Қаржыны жоспарлау
  
• 
  Техника ғылымы саласындағы белгілі тұлғалар
  
• 
  Қазақстан мемлекеті,оның құрылымы
  
• 
  Табиғат,жаратылыстану құбылыстарына қатысты адам есімдері
  
• 
  Технология жаңалықтары
  
• 
  Мен мамандық таңдаймын
  
• 
  Алаш ғалымдарының еңбектері
  

• 
  Әр түрлі стильде берілген мәтіндерді оқу, жалпы мазмұнын түсіну.
  
• 
  Мәтін құрылымын түсіну, мәтіннің негізгі ойларын анықтау, бөліктердің өзара байланысын ажырата білу.
  
• 
  Қазақ тіліндегі бірегей дыбыстарды бұзбай оқи алу.
  
• 
  Өлең мәтіндерін мәнерлеп оқи алу.
  
• 
  Берілген тақырыптар бойынша мәтін тауып жинау.
  

• 
  Қазақстан Республикасы, мемлекеттік тіл, тарихы, экономикасы, экологиясы, әдебиеті, мәдениеті,ғылым, технология жаңалықтары, мамандық түрлері, халықтар достығы, өнер салалары.
  
• 
  Қазақтың белгілі адамдары – ғалым, жазушы, сазгер, әнші, спорт жұлдыздары, публицистикалық –жарнамалық материалдар туралы айта білу.
  
• 
  Мақал- мәтелдер, қанатты сөздер, шешендік сөздер қосып сөйлеп үйрену.
  
• 
  Естіген немесе оқыған мәтінді мазмұндау.
  
• 
  Өзі туралы, отбасы, тұратын ауылы, қаласы, өлкесі, өз халқының дәстүрі, әдет – ғұрпы, ұлттық тағам, ұлттық ойын, көркем өнер, мәдениет, әдебиет туралы айта білу.
  
• 
  Өтілген тақырыптар бойынша әңгіме құрастыра білу, талдау (анализ), жинақтау, (синтез) жасау.
  
• 
  Сабақта, жиналыста сөйлей білу.
  
• 
  Көркем фильм, көрініс, сурет мазмұнын, әсерін айта алу.
  
• 
  Кітаптың, мақаланың негізгі тұжырымын (аннотацясын) ауызша айтып беру.
  
• 
  Өз ойын әңгімелеу, баяндау, толғану түрінде жеткізе алу.
  
• 
  Болашақ мамандығы туралы айта алу.
  

• 
  Сөйлеу мәдениетін игеру, өзінің сөзін, ойын жалғастыра алу.
  
• 
  Әдебиет, мәдениет, экология, тарих, экономика тақырыптарына сөйлесе алу.
  
• 
  Айтылған әңгіме, оқылған мақала, кітап, т.б. жайында өз пікірін білдіре алу.
  
• 
  Әңгімелесу кезінде өз көзқарасын дәлелдей алу.
  

• 
  Өзіне және өзгеге қойылған сұрақты және қайтарылған жауапты түсіну.
  
• 
  Айтылған сөзді, әңгімені түсініп, тыңдай алу.
  
• 
  Мәтіндегі негізгі ойларды қорытындылау.
  
• 
  Мәтіннен сөз, сөз тіркестерін, фразаларды айыра алу.
  
• 
  Мәтіннің аты бойынша тақырыбын түсіну, оның мазмұнын бірнеше сөз арқылы ұғыну.
  
• 
  Естігенін дұрыс жазу үшін дұрыс түсініп, тыңдай алу.
  
• 
  Кино, театр қойылымдарын түсініп, тыңдай алу.
  

• 
  Диктант, мазмұндама, шығарманы сауатты жаза білу.
  
• 
  Мәтін мазмұны бойынша қарапайым және күрделі жоспар жаза білу.
  
• 
  Тақырып бойынша, сурет бойынша мәтін құрастырып жаза алу.
  
• 
  Іс қағаздарын жаза алу.
  
• 
  Күнделіктер, жеке хаттар, ресми хаттар жаза алу.
  

(барлығы 136 сағат, аптасына 4 сағат)

1. 
   Қазақ тілі оқу пәні стандарты,2002ж.
   
2. 
   «Тіл туралы» Заң.
   
3. 
   Ж.Адамбаева, Ф.Оразбаева, К.Оңалбаева, А. Рауандина А. Қазақ тілі. Әдістімелік нұсқау. 10-сынып. Алматы, 2014ж
   
4. 
   Р.Әмір,М.Атабаева. 9-қазақ сыныбына арналған «Қазақ тілі» оқулығы. Алматы,«Мектеп»,2013 ж
   
5. 
   Қазақ тілі оқулығы. 10-сынып. Алматы, «Мектеп», 2014 ж.