Бағдарламасы аясында іске асырылды Karen Armstrong
жүктеу/скачать 28,29 Mb. Pdf көрінісі
|
Karen Armstrong. A History of God
| Real Presences: Is There Anything In What We
Say? («Шынайы болмыстар: Сөзімізде бір нәрсе бар ма?») деген кітабындағы өнер хәлімен салыстыруға болатын шығар. Стейнер «шынайы сурет, әдеби - ет пен музыканың ақылға сыймайтын әсері» арқылы «төл болмысымыздың шырқау шыңына жете алатынымызды» ұғындырады. Осы әсер бізді баурап, майдай ерітеді және «біздің қорғаншақ болмысымыздың ұсақ бөлшегіне» дейін еніп, «өміріңді өзгерт» деп әмір береді. Мұндай мәжілістен кейін үй- жай «бұрынғы қалпында қала алмайды» 282 . Омар сияқты мұсылмандардың осындай алай-түлей сезім дауылын бастан кешіруі, бір алапат күштің олар - ды ұйқыларынан оятып, дәстүрлі тұрмыс-тіршілігінен суырып алуы түсінікті жайт. Исламға кіруден бас тартқан құрайыштар да Құран оқылғанда маза - сызданып, Оның өздері білетін барлық ұғымдардан жоғары тұратындығын байқайтын. Бұл бір бақсы немесе бір жас ақынның шабытының жемісі емес. Бір сиқыршының күбір-сыбырына да ұқсамайды. Исламға табан тіреп қарсы 280 Ibn Ishaq, Sira 227 in Guillaume, trans., The Life of Muhammad, p. 159. 281 Ibid., 228, p. 158. 282 George Steiner, Real Presences, Is there anything in what we say? (London, 1989), pp.,142–143. 213 тұрған кейбір атақты құрайыштардың бір сүрені тыңдаған кезде өзгеше бір күйге енгені жайлы да хикаялар бар. Олар үшін Мұхаммед жаңа бір әдеби туынды жасап шығарған сияқты еді. Бұл шығарманы кейбіреулер әлі тыңда - уға дайын емес болса, енді біреулерді әсерге бөлеп те үлгерді. Құранның осындай әсері болмаса, Исламның тамыр жаюы мүмкін емес те еді. Ескі яхудилердің алғашқы діни сенімдерін тастап, бірқұдайшылдықты қабылдау үрдісінің жеті жүз жылға созылғанын білеміз. Алайда Мұхаммед қысқа ғана мерзімде, яғни жиырма үш жылдың ішінде арабтардың өмірін түбегейлі өзгертіп жіберді. Мұхаммедтің шайыр әрі пайғамбар ретіндегі ең - бегі, ал Құранның мәтін және иләһи тарту түріндегі сипаты дін мен өнер арасындағы терең байланысқа керемет мысал бола алады. Уахи түскен алғашқы жылдары Мұхаммед көбінесе діндес бауырларын жастар арасынан тапты. Меккенің капиталистік өмір салты уақыт өткен сай - ын олардың көңілдеріне кірбің түсіре берді. Әйелдер, құлдар мен ең әлсіз тайпа мүшелері сияқты айрықша мәртебесі жоқ және бейтарап топтар да пайғамбардың жақтастарына айналды. Бізге жеткен көне деректерге қа - рағанда, Мекке жаппай Мұхаммедке жаңа түскен Алланың дінін қабылдауға дайын жағдайда болды. Бұл жағдайға, жаңа дінге бай-бағландар дұшпан - дықпен қарады. Бірақ құрайыштар Мұхаммед пұттарға табынуға тыйым салғанға дейін оған ашық түрде қарсы шықпаған еді. Уахидың алғашқы үш жылында Мұхаммедтің бірҚұдайлық түсінікті аса қатты насихаттамағаны және адамдардың әдеттегідей Ұлық Құдай Алламен бірге арабтардың басқа көне Құдайларына табына береміз деп ойлағаны белгілі. Алайда пайғамбар ескі Құдайлар мен пұттар жайлы үкімін естірткен кезде бір түнде бірнеше ізбасары оны тастап кетті. Мұсылмандар қорлық пен азапқа ұшыраған азға - на кісінің тобына айналды. Осыдан таухид сенімінің сананың ауыр өзгерісін қажет ететіндігін көреміз. Алғашқы христиандар сияқты алғашқы мұсыл - мандарға да қоғамға терең қауіп төндіретін «атеистер» деген айып тағылды. Меккеде қала өркениеті енді-енді аяққа тұра бастаған еді. Сондықтан мен - мен және өзімшіл құрайыштар оны тез жойылатын жетістікке балады. Рим тұрғындарының христиан қанын талап еткендігі сияқты, көпшіліктің сондай қорқыныш пен үрейді сезінуі мүмкін еді. Күллі құрайыш тайпасының атала - 214 рынан қалған Құдайларынан айрылып қаламыз деп қобалжығанын байқай - мыз. Көп кешікпей Мұхаммедтің өз өміріне де қауіп төнді. Батыс ғалымдары құрайыштың осы айрылысар сәтке келуін Салман Рушдиден кейін жаман аты жайылған әрі түгелдей жалған Шайтан Аяттары оқиғасымен байланы - стырады. Үш араб Құдайы Хижаз арабтары үшін өте маңызды еді. Олар: жүктеу/скачать 28,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|