Бағдарламасы Баспа №1 «Теміржол стансалары мен түйіндері» ПӘнінен оқУ-Әдістемелік кешен

5В090100 – «Тасымалдауды, қозғалысты ұйымдастыру және көлікті пайдалану»

мамандығына арналған


ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

Семей

2013
Алғы сөз

1. Құрастырған

Құрастырған: ____________________ «Ақпараттық жүйелер» кафедрасының аға оқытушысы Сарсембеков Е.А., Бакиева А.Б., оқытушы Сагатбекова А.Б.
2. Талқыланды

2.1. «Ақпараттық жүйелер» кафедрасы отырысында қарастырылды.

Хаттама № 1 « 09 » 09 2013 ж.

Кафедра меңгерушісі __________ С.Смағұлов

2.2. Факультеттің оқу-әдістемелік бюросы отырысында қарастырылды.

Хаттама № 1 « 11 » 09 2013 ж.

Төрағасы __________ Бекбаева .С.
3. бекітілді

Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесі отырысында баспаға жіберуге ұсынылды және мақұлданды.

Хаттама № 1 « 18 » 09 2013 ж.

ОӘК төрағасы, бірінші проректор _______________ Искакова Г.К.

МАЗМҰНЫ

1. Дәрістер

3. Студенттің өздік жұмысы

1. Дәрістер

Дәріс мазмұны:

1. 
   Жүк және коммерциялық жұмыстарды жетілдіру және дамудың негізгі бағыттары
   
2. 
   Станциялар классификациясы.
   
3. 
   Жүк аулалары және тауар кеңселері.
   

Жүк тасымалдарын жетілдіру және дамудың негізіне тасымалдау процессінің жпңа технологиялары жұмылдырылған, олар тасымалдауда шығынның азаюын, ресурстардың жиналуын, экологиялық қауіпсіздікті және сервисті көлік қызметінқамтамасыз етеді. Олар көлік логистикасы және электроника құрылғылары, есептеу машиналары негізінде жасалған.

Тасымалдау процессінің жаңа біріккен моделі (ЕМПП) тасымалды автоматты түрде жедел басқару жүйесін (АСОУП) ауыстырады. Жүк тасымалдарына есептерді автоматтандыру жүйесі (АСГРП) жаңа ақпараттық технологиялар және қаржы-есеп негізінде жүк тасымалына келісім-шарт жасағанда тасымал процессінің барлық қатысушылары арасында ақпаратты-технологиялық арақатнаты қамтамасыз етеді. Контейнер тасымалының жаңа автоматты басқару жүйесі (АСУКП) контейнерлердің қозғалуын және оларды бақылауды жақсартуы керек, сонымен қатар жүк станцияларында және контейнер пунктерінде ақпараттық қызмет қамтамасыз етеді. Орталықтандырылған дайындық жүйесі және тасымалдау құжаттарын ресімдеу “ЭРТРАН” жүк тасымалдарын жаңа тәсілмен сапалы ресімдеуге және басқа есеп беру құжаттарын енгізуге мүмкіндік береді.

Жүк және коммерциялық жұмыстарды жетілдірудің және дамытудың негізгі басты бағыттары болып саналады:

• 
  “есіктен есікке”, “тікелей экспедиция”, мультимодальды, транзит, интермодальды тасымалдарды қоса есептегенде, жоғары сапалы көлік қызметіне есептелген, тасымалдау процессінің технологияларын енгізу;
  
• 
  халықаралық және ішкі қатнастарда қолданылып жүрген логистикалық жүйелерді жетілдіру және жаңасын енгізу;
  
• 
  автоматтандырылған жүйені енгізу, олардың орындалуын бақылау және ұзақ мерзімді контракттармен және келісімшарттармен тасымалдарды қамтамасыз ету жүйесіне өту;
  
• 
  жүк жөнелтушілермен және темір жол арасында, жүк қабылдаушылармен электронды құжат алмасу, олардың орталықтандырылған мәліметтер жүйесін енгізу, жүктердің тасымалына төлем ақыны енгізу жүйесін жетілдіру, жұмсақ тарифтік саясатты енгізу;
  
• 
  тасымал құжаттарын реальды уақыт режимінде өңдеу және құрастыру және олардың жүк жөнелтушіден жүк қабылдаушыға қағазсыз қозғалуы (электронды накладная);
  
• 
  аралас тасымалдарды дамыту, тікелей жеделдетілген контейнер және контрейлер поездарын ұйымдастыру, салмағы 40 футт контейнерлерді қазіргі заманға сай қайта тиеу терминалдарының құрылысын бастау;
  
• 
  автопоездардың, автоприцептердің, түсірілетін кузовтардың тасымалы үшін арнайы жылжымалы құрам жасау; жолаушы, жүк багаждарының және жеделдетілген жүк поездарында контейнерлердің тасымалы үшін жедел платформалар жасау; тиеу-түсіру, бекіту және жүктерді сақтау үшін жүк жөнелтушілердің талаптарын қанағаттандыру үшін жетілдірілген жабық вагондар жасау;
  
• 
  басқа көлік түрлерімен тығыз байланыс орнату, аралас темір жол – су компанияларын құру;
  
• 
  жаңа көлік коридорларын құру;
  
• 
  тасымалданатын жүктердің сақталуын қамтамасыз ету, жаңа пломба құрылғыларын енгізу және жасау, сонымен қатар электронды, тасымалданатын және сақталатын жүктерді бақылау құрылғыларын орнату;
  
• 
  поездарды және вагондарды коммерциялық бақылауға автоматтандырылған жүйені енгізу (АСКОПВ);
  
• 
  тиеу-түсіру жұмыстарында өнімділігі жоғары жаңа механизмдерді пайдалану;
  
• 
  тез бұзылатын жүктердің сақталуын қамтамасыз ететін жаңа изотермиялық көлік құрылғыларын енгізу; изотермиялық жылжымалы құрамдарды жетілдіру.
  

Темір жол станциялары контейнерлерде, вагондық және жөнелтіммен тасымалданатын жүктерді беру және қабылдау, тиеу, түсіру операцияларын орындайды, сонымен қатар жолаушылар, жүк тасымалында операцияларын орындайды. Мұндай тасымалдар сәйкес жүк және коммерциялық операцияларды орындауға мүмкіндігі бар станциялар аралығында жүргізіледі.

Жүк станциялары жүк және жол құрылғыларының кешенінен, жүк поездарын қабылдауға, таратуға, жинауға, коммерциялық қарауға, техникалық қызмет көрсетуге және жөнелтуге, жүк және коммерциялық операцияларды орындауға арналған техникалық және қызмет үйлерінен тұрады. Бұл станциялар жүк ағындары басталатын немесе аяқталатын ірі өндіріс және халық көп орналасқан пунктерде орналастырылады және халыққа және өндіріс өнеркәсіптеріне қызмет көрсетеді. Жүк станциялары әр түрлі көлік түрлерінің түйіскен пункті болып саналады (темір жолдың автомобиль, су, өндіріс, құбыр көліктерімен), сонымен қатар кең табанды темір жол көлігінің тар табанды темір жол көлігімен түйіскен пункті болып саналады.

Жүк станциялары негізгі тағайындалуы бойынша және орындалатын жұмысының сипатына байланысты арнайы (жекелеген жүктер үшін) және әмбебап (әр түрлі жүктерді тиеу және түсіру үшін қызмет көрсететін) болып бөлінеді.

әмбебап (тіректі аралық станцияларды және жол бойындағы жүк станцияларын қоса алғанда) ыдысты-дара жүктерді, контейнерлерде тасымалданатын жүктерді, ақтарма жүктердің кейбір категорияларын және басқа жүктерді өңдеуге, өндіріс өнеркәсіптеріне, базаларға және қоймаларға (жалпы пайдаланылмайтын) қызмет көрсетуге арналған.

Арнайы жүк станциялары бір түрлі тиелетін жүктерді жаппай тиеу және түсіру үшін арналады (астық, көмір, руда, минеральды-құрылыс материалдары, мұнай, ағаштар және т.б.).

Тіректі станция деп өзінің жеке тиеу-түсіру жұмыстары бойынша, сонымен қатар өзіне қарасты шағын жүк станцияларының тиеу-түсіру жұмыстарының коммерциялық операцияларды орындайтын жолдың ақпаратты-есептеуіш орталығының мәліметтер торабына қосылған, автоматикалық құрылғылармен жабдықталған, өзіне бекітілген станциялармен байланыс жүйесі (телефон, электронды) бар жүк станциясы аталады.

Қайта тиеу станциялары тар табанды жолдан кең табанды жолға жүктерді көп мөлшерде қайта тиеуді жүргізеді.

Теңіз және өзен порттарына қызмет көрсету үшін темір жол көлігінен су көлігіне жүктерді ауыстырғанда және керісінше, порттық станциялар арналған. Олар портқа ең жақын орналасқан немесе порт аймағында орналасқан.

Теңіз паромдарына қызмет көрсету үшін паром станцияларын жасайды.

Контейнерлерге коммерциялық және техникалық қызмет көрсету үшін, сүрыптау, уақытша сақтау және қайта тиеу, қабылдау, жөнелту операцияларына байланысты операцияларды орындау үшін, ірі қалаларда және порттарда арнайы терминал-станцияларын жасайды, оларда жүк қимылдарына қызмет көрсету үшін жолдар және қайта тиеу кешені болады. Қазақстан Республикасының темір жолдарының және көрші елдердермен шекаралық аудандарында шекаралық станциялар және мемлекет арлық беру станциялары бар, олар тек технологиялық және коммерциялық операциялар жүргізіп қоймай, сонымен қатар кедендік, шекаралық, медицина-санитарлық, санитарлы-карантин және басқа операцияларда жүргізеді.

Жұмыс көлемінен және сипаттамасынан тәуелді жүк станциялары барлық темір жол станциялары сияқты, жолаушылар станцияларынан басқа, алты классқа бөлінеді: жоғарғы класс, 1, 2, 3, 4, 5 класстар.

жүк станцияларында көп көлемде келесі жүк және коммерциялық операциялар жүргізіледі: тасымалға қабылдау, өлшеу, сақтау, тиеу, түсіру, қайта тиеу, сұрыптау және жүктерді беру; контейнерлерді өңдеу, тасымал құжаттарын ресімдеу, жүктің қабылданғаны, вагондардың тиеу және түсіру орындарына берілгені туралы жүк жөнелтушілерге және қабылдаушыларға хабарландыру, жүктерді іздестіру, қаржы және касса есебі, тасымал ақысын есептеу және орталықтандырылмаған есептерде жүк қабылдаушылардан және жөнелтушілерден төлем алу.

Сонымен қатар жүк станцияларында техникалық операциялар жүргізіледі: қозғалыс кестесі бойынша поездарды қабылдау және өткізу, тарату, құрастыру, коммерциялық тексеру, техникалық қызмет көрсету және поездарды жөнелту, тиеу-түсіру орындарына вагондарды беру және жинау, өнеркәсіптердің кірме жолдарына және порт жағалауларына қызмет көрсету, құрамдарға қабылдау және жөнелту бойынша өңдеу жұмыстарын жүргізу және с.с. жеке жағдайларда жүк станцияларында вагондарды жуу және дезинфекциялау және басқа операциялар (жолаушылар тасымалы және қала арлық билеттер сату) жүргізіледі.

Жүк, коммерциялық және техникалық операциялардың орындалуы барысында поездардың қозғалыс қауіпсіздігі және жылдамдығы және қабылданған контейнерлердің, жүктердің сақталуы қамтамасыз етілуі керек.

Барлық және кейбір операциялар орындалуы үшін темір жол станцияларын ашу немесе жабу «Қазақстан Республикасының темір жол көлігі жайлы» заңына сәйкес жүргізіледі.

1- сурет.Жабық және ашық платформалы жабық қойма

2- сурет. Жанынан бір жол енетін ангарлы қойма.

3- сурет. Контейнерлік пункт.

4- сурет. Сұрыптау платформасы.

1. Жүкті тиеуде қандай жалпы шартарды сақтау керек?

2. Вагондарды және құжаттарды станцияларда қабылдау және өткізу реті.