Бағдарламасы бойынша шығарылды Нұрғали Р. Шығармалары
жүктеу/скачать 1,65 Mb. Pdf көрінісі
|
Аширов
| ТҮСІНІКТЕР
Академик Р. Нұрғалидың тұңғыш өлеңі Семей облысы Шұбартау аудандық газетінде 1956 жылы басылған. Алғашқы мақала, рецензия, очерктері Семей, Қарағанды, Алматы га- зет-журналдарында жарияланған. Профессор Б. Кенжебаев- пен төлавторлықта жазған «Сабыр Шарипов» кітапшасы 1961 жылы Қазақ университеті баспасынан шықты. Шығармашы- лық сапардың әуелгі кезеңіндегі дүниелердің бірталайы кейін қайта қаралып, өзгертіліп, жүйеге түсіріліп, әр түрлі кітаптар- ға енген. Тұтас жазылып біткен шығарма-зерттеулердің үзінді тарау-бөлімдері мерзімді баспасөзде, жинақ-журналдарда жа- рияланған. Кітаптар қайта басылым кезінде тағы өзгертіліп, тақырыптық, проблемалық тұрғыдан жүйеленіп, тұтастанып, стильдік өрнегі айқындалып, жаңа сипат тапқан. Бұл дәстүрлі мінез, қаламгерлік машықты автор ұзақ жылдар бойы тұрақ- ты түрде ұстанып келгенін осы шығармалар жинағына енген туындылардың жазылу, жариялану, қайта басылу, толықтыру тарихынан, түрлі нұсқалардың айырмашылық, өзгерістерінен анық көруге болады. «Драма өнері» монографиясы – Р. Нұрғалидың бір тақырып, бір проблема бойынша ұзақ жылдардағы ізденістерін қайта қарап, өңдеп, сұрыптап, тұтастырып шығарған үлкен, іргелі зерттеуі. Монографияның үзінділері, жеке бөлімдері, тарау- лары әр жылдары мақала, кітап түрінде басылып отырған. Олардың қатарында «М. Әуезовтің творчествосы мен қоғамдық қызметінің алғашқы кезеңі (1917-1922)» («Қазақ тілі және әдебиеті мәселелері». – Алматы, 1966. Т.4. – 27-91-беттер), «Қилы заман қандай туынды?» («Қазақ әдебиеті», 1967, сен- тябрь), «Қарагөз» трагедиясының екі нұсқасы» («Жұлдыз», 1967, №3, 150-159-беттер), «Драматургияның даму бағдары» («Жұлдыз», 1971, №11, 141-152-беттер), «Шекспирдің қазақша тұңғыш аудармасы – «Гамлет» («ҚҒА хабарлары, филология сериясы», 1971, №6, 45-53-беттер), «Комедиядағы тартыс пен мінез. Бейімбеттің күлкісі» («Жұлдыз», 1972, №8, 197-205-бет- 302 тер), «Драматургиядағы ақ өлең үлгілері» («Қазақстан мектебі», 1972, №1, 82-84-беттер), «В. Шекспир және М. Әуезов» («Жа- лын», 1973, №2, 122-145-беттер), «Бүгінгі драма өрісі» («Уақыт және қаламгер». – Алматы, 1976, ІV кітап, 223-242-беттер), «Халықтық-тарихи драма жасаудағы шығармашылық прин- цип» («Жалын», 1978, 129-139-беттер), «О трагедии» Ч. Вали- ханов С. Муканова» («Изв. АН КазССР, сер-фил», 1981, №4. С. 30-37) сияқты ондаған еңбектерді көрсету керек. Алғашқы «Трагедия табиғаты» монографиясында (Алматы: Жазушы, 1968. – 176 бет) М. Әуезов драматургиясы зерттелді. «Талант тағдыры» кітабы (Алматы: Жазушы, 1969. – 128 бет) қазақтың тұңғыш режиссері Жұмат Шанин және театр мәселелеріне арналған. «Күретамыр» монографиясында (Алма- ты: Жазушы, 1973. – 236 бет) қазақ драматургиясының поэти- касы талданады. «Өнердің эстетикалық нысанасы» кітабында (Алматы: Мектеп, 1979. – 192 бет) Сәкен Сейфуллин, Ілияс Жансүгіров драматургиясы сарапталған. Автор бұрын жазған еңбектерін қайта топтап, бір ар- наға салып, редакциялап, жаңа тараулар қосып, қазақ дра- матургиясының жанр жүйесін көрсететін көлемді монография шығарды («Айдын». – Алматы: Өнер, 1985. – 400 бет). Бұл мо- нография қаламгердің «Арқау» атты екі томдық шығармалар жинағының бірінші томына кірді (Алматы: Жазушы, 1991. – 576 бет). Еңбектің тағы да қайта қаралған, толықтырылған, ба- йытылған соңғы нұсқасы «Драма өнері» деген атпен басылды (Алматы: Санат, 2001. – 480 бет). Бұл еңбек бірнеше рет орыс тілінде шықты. Біріншісі – «Поэтика драмы» (Алматы: Жазу- шы, 1979. – 248 с.), екіншісі – «Казахская драматургия» (Аста- на: Фолиант. – 254 с.), үшіншісі – «Эпическая драматургия» (Астана: Фолиант, 2004. – 288 с.). Түсініктерді жазған Қ. Алпысбаев, филология ғылымдарының докторы, профессор жүктеу/скачать 1,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|