Тақырып: ХИМИЯЛЫҚ ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ ЭНЕРГЕТИКА. ЭНЕРГИЯНЫҢ ТҮРЛЕРІ МЕН САПАСЫНЫҢ КОЭФФИЦИЕНТТЕРІ
Дәрістің мақсаты: энергетиканың негізгі түрлерімен, олардың пайдалы жағымен, қоршаған ортаға тигізетін зиянды жағымен таныстыру
Тірек сөздер: энергия, ресурстар, жаңартылатын энергия көздері, көмірсутекті жанармай, ядерлі энергетика, сутекті жанармай; гидроэнергетика, жаңартылмайтын энергия көздері, жел энергиясы, күн энергетикасы
Негізгі сұрақтар және қысқаша мазмұны
Энергия түрлері және оның сапасын анықтайтын коэффициенттері
Энергия ресурстарының негізгі түрлері
Жаңартылатын /сорқылатын/ энергия ресурстары: көмірсутекті жанармай, ядерлі энергетика, сутекті жанармай
Жаңартылмайтын /сорқылмайтын/ энергия көздері: гидроэнергетика, жел энергиясы, күн энергетикасы/
Энергоресурстарды пайдалану құрылымы
Химиялық экологияда энергетика әр түрлі маңызға ие. Ең маңыздысы энергетикалық ресурстармен және жаңа энергия көздерін іздеумен байланысты. Қазіргі таңда адамзат иелігінде бірнеше энергия көздері бар. Олар: күн радиациясы, ядерлі энергия, жердің ішкі жылуы, атмосфера циркуляциясы және т.б.
Жаңартылатын энергия ресустарын өндіруде экономикалық және экологиялық мәселелер туындайды, соған қарамастан адамзат оны көбірек, ал жаңартылмайтын энергоресурстарын аз қолданады. Оның себебі, жаңартылмайын энергоресурстары аз болғандықтан емес, олардың энергияларының тұрақсыздығынан, бақылауда ұстайалмағандықтан.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
Энергия түрлерін және оның сапасын анықтайтын коэффициенттерін айтып беріңіз
Мониторингтың негізгі міндеттеріне биосфера күйін бақылау, табиғи орта күйін болжау және бағалау; қоршаған ортаға антропогендік әсер-ықпалдың көздері мен факторларын анықтау және т.б. жатады. Химиялық мониторингтің негізгі міндеті – қоршаған ортаның жоғарытоксикалық ластағыштармен ластану деңгейін анықтау
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
Мониторингке анықтама беріңіз
Мониторингтің жіктелуі қандай, неге байланысты
Химиялық мониторингтің негіздері қандай?
Ұсынылған әдебиеттер тізімі: /1, 6, 15, 20/
Дәріс 13.
Тақырып: ХИМИЯЛЫҚ ЛАСТАНУДАҢ БИОСФЕРАНЫ ҚОРҒАУ
Дәрістің мақсаты: химиялық ластанудаң атмосфераны қорғау әдістерімен таныстыру
Газдарды ластағыштардан тазалау үшін адсобциялық, абсорбциялық және каталитикалық әдістерді қолданылады. Көміртек оксидінен, күкүрт диоксидінен және күкүртсутегінен газдарды тазалау үшін әр түрлі химиялық, физикаөхимиялық әдістерді қолданады.
Ластағыштардың көздеріне байланысты газдарды азот оксидтерінен, аммиак газынан, галогендер және олардың қосылыстарынан әр түрлі әдістерді қолданып тазартуға болады
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
Газдарды көміртек оксидтерінен тазалау негіздері мен әдістері қандай?
Газдарды күкүрт диоксидінен тазалау негіздері мен әдістері қандай?
Газдарды күкүртсутектен тазалау негіздері мен әдістері қандай?
Газдарды азот оксидтерінен тазалау негіздері мен әдістері қандай?
Газдарды аммиактан тазалау негіздері мен әдістері қандай?
Газдарды галогендерден тазалау негіздері мен әдістері қандай?
Ниязова Р.Е. Лабораторные работы по экологической биохимии. – Уральск, 2002
Үй тапсырмаларын студенттер берілген уақыт аралығында орындап отыруы тиіс. Үй тапсырмалары дәрістен тиіс, оны толықтыру, тақырыпты ауқымды, білім мазмұнын толық игеру мақсатында жүргізіледі
Студентердің өздік жұмыстары шығармашылық белсендікті, логикалық ойлауды дамытуды қамтамасыз ететін ОҚСӨЖ тапсырмаларды жүзеге асырумен байланысты табылады.
8. ТИПТІК ЕСЕПТЕУ, КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТАРДЫ ДАЙЫНДАУ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Жоспарланбаған
9. СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА (СӨЖ) АРНАЛҒАН МАТЕРИАЛДАР Тақырыптары, тапсырмалары, түрлері, сағат саны көрсетілген өзіндік жұмыстар силлабусқа енгізілген.
Курс бойынша жазба жұмыстарының тақырыптары (реферат)