Студенттердің өздік жұмыс жасауына әдістемелік нұсқаулар

Сабақ үстінде музыкалық шығармаларға жасаған талдауға қажетті дағыларды қалыптастыру, шығармалар тыңдау, нотамен оқып*ойнау, түрлі жаттығуларды жатықтыру – осының бәрі студенттердің үйде өздігінше жасайтын жұмысы. Бұл жұмыс уақытты дұрыс пайдаланып, күнделікті жүйелі, саналы түрде еңбектенуді, қажырлық пен белсенділікті, ерік пен шығармашылықты талап етеді.

Оқытудың алғашқы кезеңінде сабаққа қатысып жүрген студент, музыкалық шығармаға талдау жасап, авторлардың шығармашылығын, олардың өмір сүрген дәуір туралы мағлұматтар алады.

Шығарманың формасын талдағанда шағын тақырыптардың сипатын, сөйлемдердің динамикалық өрлеу шыңын анықтайды. Көкемдік қозғалысын меңгеру де көп уақыт пен жұмысты талап етеді.

Студенттердің техникалық дағдылыры неғұрлым жоғары болса солғұрлым шығармаға жұмаслатын уақыт шеңбері де азаяды. Ендеше гамма, апреджио, аккордттарға: техникалық жаттығулармен жүргізілетін жұмыс жүйелі түрде күнделікті болып, бірте-бірте қиындай түсуі керек. Осындай жұмыстың барысында студент оқытушысымен қатар жаттығып, дағдыланып қажетті әдіс-тәсілдермен қаруланып, өздігінше істелетін жұмыстың сапалы болуына керекті көптеген ақыл-кеңес пен нұсқаулар алып отырады.

Нотаны тез оқып, техникалық дағдылары шындалған студенттің өздігінше істейтін жұмысының сапасы өзіне өсіп нәтижелі бола бастайды. Әрі аз уақытта көп тапсырма орындай алатын болады. Енді оған шығарманың қиын бөлігін сабақта талдатқызып, жеңіл бөлігін үйге тапсырма етіп, немесе жеңіл жеңіл шығарманы сабақта талдатқызып, үйге қиын щығарманы өздігінще талдауды тапсыруға болады.

Студенттің қызығушылығын,шығармашылық белсенділігін арттыру мақсатымен дағдарламаға өзіне ұнайтын шығарманы кіргізуге болады. Қаблеті нашар студентке жеңілірек шығарма беріп, бастапқы жұмысын асықтырмай үлгі ретінде талдап, өздігінше тжалғастыра алатынына оқытушының көзі жеткен соң жалғасы үйге тапсырма ретінде беріледі.

Өздігінше жұмыстың нәтижелі болуын тәрбиелеу үшін мынадай тәжірибе өткізуге болады. Бағдарламадан бір шығармаға студент өздігінше талдау жасайды, оқытушы араласпай бүкіл жұмысын қадағалап отырады. Жұмыс аяқталған соң студент өз жұмысына жасалған талдау жұмысының қаншалықты сапалы өткенін анықтап кемшіліктерін табады.

Студенттің өздігінше жұмысының дұрыс, сапалы әрі нәтижелі өтуі оқытушының педагогикалық, психологиялық білімділігіне, өз ісіне берілгендігіне, мәдениетті маман болуына байланысты. Өз студентінің күн тәртібін, уақытты дұрыс пайдалауын, қанша, қалай дайындалғанын сұрастырып, бағыттап отыруымен қатар оқытушы студентің өздігінше орындайтын жұмысына қатал талап қойып, рет келген жерде әрбір жетістігін мадақтап атап отырады.

Шығарманы жаттап, еске сақтау жөнінде Лили Макиноның «Играть наизусть» атты еңбегінен қызықты және пайлады кеңестерді келтіреміз:

1. 
   Әрдайым белгілі бір уақытта және жүйелі жұмыс істе;
   
2. 
   Шығарманы оқып үйренген кезде үнемі бар зейінін салып, терең ықыласпен орында;
   
3. 
   Әуеннің ноталарын сөйлеммен, ал аккорд ноталарын тобымен оқы, егер гармониясын білмесең, аккрдттарды тігінен (вертикаль) өзіне тән интервалдар бойынша оқы;
   
4. 
   Аппликатураны қолыңв ыңғайлы, берілген үзіндінің мағынасын ашатындай етіп таңда. Бұл аппликатурада енді жаңылыспау керек;
   
5. 
   Шығарма мағынасын сөйлем бойынша, нотасын біліп, түсініп жатта;
   
6. 
   Үзінділерді бір бірімен салыстыр;
   
7. 
   Музыканы тактілеп оқымай, сөйлеммен немесе музыкалық үзінділермен оқы;
   
8. 
   Егер қателесіп қалсаң, соны қайта дұрыстап ойнау керек болса, шығарманың басына қайта оралма, өткені жаңа сөйлем ойлап кетуіңе тірек болу мүмкін;
   
9. 
   Шығарма таныс болса, бастаған сайын жұмыстысол бөліктерден баста;
   
10. 
    Музыканы өңдеу жұмысында зейініңді жұмыстың бір саласына бағытта, дыбыстың бояуына, немесе штрихтері т.б.
    
11. 
    Қате жіберсең, кері қайтып үйлеспеген үзіндіні асықпай ойнып шық;
    
12. 
    Дәлдікті түмелерге дөп түсуді қадағаласаң жеңілдік өзінен өзі келеді;
    
13. 
    Алдын ала ойнауға тарасып, ойнның музыкамен қатар дамуына ықпал жаса;
    
14. 
    Егер өзіңе тексті ұмытып қалатындай көрінсе, бар зейініңді шығарманың мағынасы мен ырғағына бағытта;
    
15. 
    Шығарманы ойнап отырып қателесіп қалсаң, тез арада нотаға қарап қателесуіңнің себебін табуға тырыс;
    
16. 
    Жаттап жатқан музыкаңды ішіңнен қайталап отыр, бірақ нотасын ұмытпа. Егер жақсы жетістіктерге жеткің келсе, шығарманың мазмұнын ойыңда саралап жұр.
    

Оқу жылының алғашқы кезеңінде студент баянды ұстауы, отырысын, оң қол мен сол қолдың орналасуын және аспаптың бойындағы ноталықдыбыстарды толық меңгеруге тиіс.

Алғашқы позицияларды меңгергеннен кейін шағын жаттығулар мен пьесаларды үйренген жөн.

Үлгі репертуарлар тізімі:

Л.Шитте – Этюды № 3, 6, 13

А.Жилинский – Этюды До мажор

К.Черни – этюды № 5, 8, 16, 20, 22, 23, 25

К.Беренс – Этюды №9, 12, 24, 31

А.Гедике - мелодический этюд

Этюд Фа мажор

Этюд ре минор

Этюд ми минор

Халық әндері мен билер:

Бір бала.

Қамажай

Тобылғы сай

Шилі өзен

Уж, как по мосту, мосточку

Степь да степь кругом

Светит месяц

Уральская плясовая

Аннушка

Беларусская кадриль

А.Гречанинов – весельчак

Д.Кабалевский – наш край

Д.Шостакович – полька из балета

Д.Кабалевский - клоуны

Шетел композиторларының шығармалары:

И.Бах – менуэт

П.Чайковский – камаринская

М.Клементи - рондо

И.Гуммель – легкая полифоническая пьеса

В.Моцарт – Ария

Г.Гендель – Менуэт

Рус. Нар. Песня – Ночка темная

А.Гедике - сарабанда

Орындаушылық өнер кафедрасы

бақылау және бағалау материалдары

Пән бойынша қорытынды рейтинг балл түрінде мына формула бойынша анықталады:

Әр пән бойынша студенттердің оқу жетістіктері қорытынды бағамен (Қ) бағамен анықталады. Қорытынды баға ЖР және ҚБ (емтихан, дифференциалды сынақ немесе курстық жұмыс салмақтық үлестер негізінде есептеледі (СҮжр және СҮқб). Қорытынды рейтинг пән бойынша (Б), № 2 кестеге сәйкес сандық эквивалентке айналдырғанда, әріптік және дәстүрлі баға «Студенттердің оқу жетістіктері журналыны» және «Рейтингтік ведомость» қойылады.