4-мысал. Массасы 3 т ұшақ ұшу үшін 360 км/сағ жылдамдыққа ие болу керек, және 600 м жол жүру қажет. Ұшақтың ұшуы үшін моторының қажетті минималды қуатын анықтаңыз. Қозғалысқа кедергі күшін нормаль қысым күшіне пропорционал деп қарастырыңыз, орташа кедергі коэффициенті 0,2. Ұшақтың ұшар алдындағы қозғалысы бірқалыпты үдемелі болады.
Шешуі. Есепте ұшақтың ауаға көтерілген кездегі мотордың лездік қуатын анықтау қажет. Осы қуат ұшақтың Жерден ауаға көтерілуі үшін қажетті жылдамдығын алуға мүмкіндігі болатын минималды қуат болып (1)
Ұшақтың ұшуға дайындығы кезінде оның винтіне тасымалданатын ауа жағынан Fт тарту күші әсер етеді, сонымен қатар ұшаққа Р ауырлық күші, тіреудің нормаль реакция күші, және есептің шарты бойынша, fР үйкеліс күші әсер етеді. Ньютонның екінші заңына сәйкес
(2)
Ұшақтың ауаға көтерілу кезіндегі υ жылдамдығы және s жүріп өткен жолы белгілі болғандықтан, ұшақтың үдеуін келесі формуладан анықтауға болады:
(3)
(1) — (3) теңдеулерінен белгісіз Fт және а шамаларын жою арқылы, минималды қуат үшін формула аламыз:
5-мысал. Массасы 784 т поезд көлбеулікпен қозғала отырып, 50 с уақытта жылдамдығын 18 км/сағ жеткізеді. Кедергі коэффициенті 0,005, көлбеулік 0,005. Кедергі күшін нормаль қысым күшіне пропорционал деп есептеп, локомотивтің орташа қуатын анықтаңыз.
Нұсқау. Көлбеулік деп жазықтықтың көлбеулік биіктігінің оның ұзындығына қатынасы аталады; көлбеулік- мұндағы α — жазықтықтың горизонтпен жасайтын бұрышы.
Шешуі. Локомотивтің тарту күшінің орташа қуатын келесі формуламен анықтауға болады:
(1)
Тарту күшін Ньютонның екінші заңынан анықтауға болады. Оны құру үшін поезға әсер ететін күштерді белгілейміз (2-сурет): рельс тарапынан болатын тарту күшін Fт (тарту күші болып дөңгелекпен рельстің ілісу күші табылады), ауырлық күшін Р, тіреудің нормаль реакциясын Q және қозғалысқа кедергі күшін Fк.
2-сурет
Ауырлық күшін және құраушыларына жіктеп, динамиканың негізгі теңдеуін құрамыз:
немесе (2)
себебі
Кинематика формулалары келесіні береді:
(3)
— (3) теңдеулер жүйесін Nор қатысты шешіп, келесіні аламыз:
квт.
Достарыңызбен бөлісу: |