Бағдарламасы Тақырыбы: «Қазақ тілі мен қазақ әдебиетін оқытудың әдістері»

Еліміздің егемендік алып, дербес даму жолына түсуі қоғам өмірінің барлық салаларында елеулі өзгерістер туғызып жатқаны баршаға мәлім. Қазіргі кезенде республиканың білім беру жүйесінің ең басты мәселесі – мектеп түлегінің білім сапасының деңгейін халықаралық дәрежеге жуықтату, білімі мен тәрбиесіне ерекше көңіл аудара отырып, саналы білім беру бұрынғыдан да күшейіп отыр.

Ұстаздар алдындағы міндет-жеке тұлғаның дамуына жағдай жасап, шәкірттерді жан-жақты даярланған азамат етіп шығару. Өз Отаны – Қазақстан Республикасына деген сүйіспеншілікке, мемлекеттік рәміздері құрметтеуге, халық дәстүрлерін қастерлеуге, мемлекеттік тілді сауатты меңгеруге қалыптастыру.

Окушылардың білім сапасын мемлекеттік стандарт талаптарына сай бақылау тәсілдері әр түрлі. Соңғы жылдары балалардың білім сапасын тексеруге тест тиімді тәсіл ретінде көрініс табуда. Бүгінгі күннің көкейтесті мәселесі. Жалпы білім аймағында тілдерді оқыту ең басты орын алады. Ол оқушының қарым-қатынастық мәдениетін қалыптастырады, танымдық, инабаттылық, эстетикалық мәдениетін дамытады.

Бұл жерде іс жүзінде оқытушы да,оқушылар да тап болатын үлкен

қиындық бар.Ол оқушылардың қазақ тілінде сөйлеу деңгейінен туындайды.Қазақ тілі пәнінен оқу барысында оқушылар тұрмыстық

ортада және қарапайым әлеуметтік-мәдени сипаттағы мәтіндер деңгейінде сөйлеуге үйренеді.Ал тап сол сыныптағы қазақ әдебиеті

пәні бойынша оқушылар әдебиеттік стиль деңгейінде жұмыс істеуі

керек болады.Оқушылардың басым көпшілігінің бұл айтылған әде-

биеттік деңгейде оқуға дайындығы жетіспейді.

Сондықтан,мұғалім көптеген технологиялардың элементтерін оқушылардың мүмкіндіктеріне қарай лайықтап қолданумен бірге деңгейлік оқыту технологиясына да баса мән беруі керек.Өйткені ол әр баланың жеке мүмкіндігіне негізделеді,оқытудың жеке тұлға-

ны дамытуға бағытталуына аса қолайлы.Бұл орайда мынадай қөрі-

ністі табуға болады:

2.Оқу әрекетін ұйымдастыра алу;

3.Диалог жүргізе алу;

3.Сабақты жағымды эмоция,сезімдермен қанықтыра алу;

4.Мақсаттың нәтижемен біртұтастығы;

5.Оқушылардың дайындық деңгейін бақылай алу.

Орыс сыныптарындағы қазақ әдебиеті пәнінде деңгейлік жұмыстар

жүйесін дұрыс орындай білгенде ғана түпкі нәтижеге яғни коммуникативтік біліктілікке жетуге болады.

Біздің ұстаздарымыз оқушыларды қазақ әдебиетіне оқытуда сондай-ақ сурет бойынша жұмыс,мәтінді талдау,сұхбат құру,шағын

шығармалар жаздыртумен айналысады,ассоциограммалар жасатады,мәтіндерге жоспарлар құрғызады.

Сабақ –оқытудың барлық кезеңінде мұғалім мен баланың бірлесіп істейтін тиімді әдістерінің жүйесі.

Мектепте қазақ тілін оқытудың негізгі міндеттері: оқушыларды сауатты жазуға, өз ойын, сөзін еркін сөйлеп, әдеби тіл нормаларын жатық , әдепті, мәдениетті сөйлеуге үйрету, жан-жақты тәрбиелі азамат болуға тәрбиелеу.

Мұғалім оқытудың әдістері мен тәсілдерін шебер меңгеруі арқылы, қазақ тілін оқытуда оқушыларға тиянақты, сапалы білім беруге болады. Қазақ тілін оқыту барысында тақырыптың мазмұнына сай білім берудің әр түрлі әдіс-тәсілін қолдану ерекшелігін меңгерген жөн.

Қазақ тілін екінші тіл ретінде оқытуда да оқыту әдіс-тәсілдерді дұрыс таңдап тиімді пайдаланғанда ғана мақсатқа жете аламыз.

Сабақтарымда мен мынадай әдіс-тәсілдерді пайдаланамын:

Баяндау әдіс, проблемалық әдіс, әңгімелеу әдісі,
тест әдісі, жаттықтыру әдісі, экскурсия әдісі, көрнекілік әдіс
і, пікір-сайыс әдісі, компьютер әдісі, техникалық құралдарды пайдалану әдіс.

1. Мысалы: 5 сыныпта /қазақ тілі/

2. Сабақтың тақырыбы: Абай Құнанбаев

3. Сабақтың түрі : жаңа сабақты меңгеру

4. Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, іздену әдісі, салыстыру, тірек-сызба, ойын, тест сұрақтары.

Екі оқушы тірек-сызбаны пайдаланып диалог айту, 1 оқушы- сөздерге сын есімнің жұрнағын қос, 2 оқушы сөздерді қазақша –орысша жазады.

Балалар, бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Абай Құнанбаев

ұлы- великий

медресе-мусульманская духовная школа

жасынан- с детства

зерек - способный

осында жүріп - находясь здесь

өз бетінше-самостоятельно

мәдениет-культура

теңеу –сравнивать

-74 бет, мәтінді оқып, аудару.

1. Сұрақтарға жауап береміз:

1. Абай Құнанбаев кім?

2. 
   Ол қай жылы туған?
   
3. 
   Абай жасынан қандай болды?
   
4. 
   Әкесі оны қайда оқуға береді?
   
5. 
   Абай кімнің шығармаларымен танысады?
   
6. 
   Ол қазақ халқын неге шақырады?
   

-Кім сызба бойынша Абай туралы айтып береді?

Абай Құнанбаев көп өлеңдер жазған. Табиғатқа арналған: “Қыс”, “Күз”, “Көктем”, “Жаз” өлеңдері бар.

Бүгін біз “Қыс” деген өлеңімен танысамыз.

Өлеңді тыңдаймыз.
өлең “Қыс”

-74 бет, өлеңді оқимыз, аудармасын оқимыз.

Абай табиғатты кіммен салыстыра суреттейді?
тапсырмалар- сұрақтар /өлең арқылы/

-75 бет, 3 тапсырма – дәптерге жазу. Осы сөздерді пайдаланып сөлемдер құру /ауызша/
тапсырманы тексеру. Сөздерге жұрнақтарды дұрыс қой.

/ бір- бірін тексеру/

Сандықшада сұрақтар тақырып бойынша:

1. Ақыл, білім – сөздерге сыз, сіз жұрнақтарды қос. /5 ұпай/

2. Абай Құнанбаев кім? /1 ұпай/

3. Абай Құнанбаев қай жылы туған? /5 ұпай/

4. Абай жасынан қандай болды? /4 ұпай/

5. Абай қайда оқыды? /4 ұпай/

6. Абай қай қалада оқыды ? /4 ұпай/

7. Ол кімнің шығармаларын қазақ тіліне аударды? /5 ұпай/

8. Абай қазақ халқын неге шақырды? /5 ұпай/

9. Ақын қысты кімге теңеген? /5 ұпай/

10. Өлеңде қандай жыл мезгілі суреттелген? /1 ұпай/

5. 11.“Мәдениет” сөзін аудар? /4 ұпай/

6. 12. Сын есім дегеніміз не? /5 ұпай/

7. 13. Сын есім қандай сұрақтарға жауап береді? /4 ұпай/

15. Абай нелерді тез жаттап алатын? /5 ұпай/

1. 16.Түн, бүгін, қыс, көктем –сөздерге гі, ғы, қы, кі –жұрнақтарды қос. /5 ұпай/

1. 
   Абай Құнанбаев кім?
   

а) ақын ә) дәрігер б) әртіс

2. 
   Абай жасынан қандай болды?
   

а) ақылсыз ә) ынталы, зерек б) білімсіз

3. 
   Абай Құнанбаев қайда оқыды?
   

а) училищеде ә) институтта б) медреседе

4. 
   Ақын қысты кімге теңеген?
   

а) гүлге ә) малға б) адамға

5. 
   Ақ киімді” – аудар.
   

а) белая борода ә) белая одежда

б) белая бумага

6. 
   “Мәдениет” – аудар.
   

а) культура ә) школа б) история

7. 
   ”Сын есім” – аудар.
   

а) имя существительное ә) окончание

б) имя прилагательное

8. 
   Сын есімнің жұрнақтары қандай?
   

а) гі, ғы ,қы, кі ә) лар, лер б) дың, дің

9. 
   “Суффиксы” – аудар
   

а) жалғау ә) сұрақтар б) жұрнақтар

10. Сын есімнің сұрақтары қандай?

а) неде, қайда ә) қандай, қай б) нені

а) 1845 ж. ә) 1935 ж. б) 1965 ж.

2. Абай Құнанбаев қайда оқыды?

а) Қостанайда ә) Алматыда б) Семейде

3. Абай қазақ халқын неге шақырды?

а) мәдениетке, білімге ә) ойнауға б) баруға

4. Өлеңде қандай жыл мезгілі суреттелген?

а) күз ә) көктем б) қыс

5.”Ақ сақалды” – аудар

а) белая борода ә) белая одежда б) белая бумага

6. “Зерек” – аудар

а) умный ә) способный б) красивый

7. Сын есімнің сұрақтары қандай?

а) кім, не ә) неге б) қандай, қай

8. Сын есімнің жұрнақтары қандай?

а) лық, лік ә) қандай, қай б) дар, дер

9. “Имя прилагательное” –аудар

а) сын сім ә)зат есім б) жұрнақ

10. 
    “Жұрнақтар” – аудар
    
11. 
    
    

• 
  Өзін-өзі тексеру.
  

Оқушылар ұпайлар санын есептейді. Ұпайлар арқылы оқушыларға баға қойылады.

Сабақты қорытындау.

Үйге тапсырма: 74 бет, монолог, сөздер, өлеңді оқу.

Осы оқыған ертегілер бойынша сахналық көрініс көрсеттік. Оқушылар кейіпкерлердің рөлін қызыға ойнайды.

Сабақтың аяғында әңгіме кестесімен жұмыс істеуге болады.

Әңгіме кестесі:

Ертегінің аты...

Ертегінің түрі...

Ертегінің кейіпкерлері...

Қорытынды...

Ертегінің бас кеіпкерлеріне сипаттама беру:

Ақылды ақымақ

Шешен сараң

Мейірімді қатты

-Сонымен, балалар, біздер бойымызға қандай қасиеттерді жинауымыз керек.

Үйге тапсырма: 1) ертегіні оқып, мазмұнын айта білу