Астана туристік кластері
|
Шығыс Қазақстан кластері
|
Оңтүстік Қазақстан кластері
|
Батыс Қазақстан кластері
|
Алматы кластері
|
Ландшафт
|
Оңтүстік даласындағы аласа таулар, көлдер,ормандар және өзендер
|
Таулар, таулы жазықтар, каньондар, таулы шалғындар
|
Шөлдер мен жазықтар
|
Далалы және шөлейтті жазықтар, төмен жоталар
|
Алматы ауданындағы таулар және тау шыңдары
|
Алғашқы әсер
|
Көлдер және жоталар аумағы
|
Табиғатта көңіл көтеру
|
Үлкен Ұлы Жібек жолы
|
Каспий теңізі
|
Таумен қоршалған қала аумағы
|
Позициялау
|
„Табиғат және заманауилық”
|
Ғажап табиғаттар
|
Жібек жолы жүрегі
|
Каспийдегі көңіл көтерулер
|
Европы әсерлілігімен Азияның бәсекелестігі
|
Келушілердің әсері
|
Жабайы табиғи аймақпен және әсем сулы ресурстармен халықаралық орындар
|
100% табиғи және адам аяғы баспаған жерлер
|
Жібек жолы заманауи құрамымен
|
Судағы ойын-сауықтармен әсерлі жағажайлық демалыс
|
Таудағы ойын сауықтар мен қаладағы отшашулар
|
Ескерту: Автор құрастырған
|
Оңтүстік Қазақстан кластері Шымкет қаласы мен Ұлы Жібек жолы бойындағы мұралар мен Байқоңыр ғарыш айлағы жатады.
Батыс Қазақстан Ақтау қаласы мен Каспий теңізі бойындағы туризмнің дамуын қамтиды, сонымен қатар, Кендірлі Қазақстандағы «Жағажайлық туризмді» дамытудағы басты өнім болып табылады.
Кластерлік факторлар шарттары мен әлеуетті қатысушылар тұрғысынан алғанда, нақты бөлінген кластер тең бөлінбеген, оны келесі 30 кестеде көруге болады.
Кестеде кластерлер факторларын бағалау әдістемесі кезінде 1-ден 5-ке дейінгі ұпай саны алынды: 1 – жеткіліксіз; 2-жеткілікті; 3- жақсы; 4- өте жасқы; 5-аса жақсы деп бағаланса, кластер субъектісі 1-ден 3-ке дейін, яғни, 1-нәтиже жоқ; 2- төменгі нәтиже; 3-жақсы нәтиже (қызметте) деген мәндер қолданылды.
Келтірілген зерттеулер тұрғысында факторлар мен кластер субъектілерінің өнімділігін көрсетеді. Жинақтаушы факторлардың әрбір келесі кластердің дамуына себепші болады, қатысушылардың болуы дамудың тез жүруіне әсер етеді.
Астана және Алматы кластерлерінің даму үрдісі басқа кластерлерге қарағанда тез басталатыны түсінікті, себебі, тез пайда табу арқылы сауда жүргізу мүмкіндігі жоғары. Сонымен қатар, ОБҰ даму үрдісіне қосуға, сонымен қатар, ТҰК тартуға, халықаралық нарыққа шығуға да мүмкіндік береді. Кластер құрылуы үшін белгілібір кластерлік шарттар орындалуы керек, оның негізгі түрін келесі 30 кесте ұсынылған.
Кесте 30 - Кластерлік факторлар шарттары
Кластерлер
|
Кластер факторлары
|
Кластер субъектілері
|
Барлығы
|
Жалпы ұпай
|
Туризмді басқару жағдайы
|
Болашақ сұраныс жағдайлары
|
Қосымша жағдайлар инфрақұрылымы т.б.
|
Базалық ресурстар мен көрікті орындар
|
Үкімет
|
ОБҰ
|
ТҰК
|
Компаниялар
|
Университеттер
|
Астана
|
2,3
|
3,7
|
3,7
|
3,7
|
2,5
|
1
|
1,8
|
2,2
|
2,3
|
23,2
|
23/35
|
Алматы
|
2,5
|
3,7
|
3,5
|
4,2
|
2,7
|
1,2
|
2
|
2,3
|
23,3
|
24,4
|
24/35
|
Шығыс Қазақстан
|
1
|
2
|
1,3
|
3,2
|
1,7
|
1
|
1
|
1
|
1,5
|
13,7
|
14/35
|
Батыс Қазақстан
|
1,2
|
3,2
|
1,7
|
3,7
|
1,5
|
1
|
1,3
|
1,2
|
1,7
|
16,5
|
17/35
|
Оңтүстік Қазақстан
|
1,2
|
2,5
|
1,7
|
3,7
|
1,5
|
1
|
1,2
|
1,3
|
1,5
|
15,4
|
15/35
|
Ескерту: Автор құрастырған
|
Батыс Қазақстан өзінің нарықтық әлеуетті шарттарына және Қазақстандағы жағажай туризмін дамытуға болатын жалғыз аумақ болуына байланысты жағымды орынға ие.
Шығыс және Оңтүстік Қазақстан кластерін дамытуда сәйкесінше кең көлемді бизнес-экономикасы мен өнім құру қажеттігі туындайды.Бұл үрдіс сәйкесінше аймақтық органдардың билігі орталық органдардың кластердің ұсынылып отырған стратегиясының дамуына тәуелді болады.
Бұл қарым-қатынаста маңызды рөлді туризм саласындағы инвестиция бірінші қадам ретінде есептеледі, және ол Қазақстандағы орта және шағын бизнестің туризм саласының болашақта дамуына жол ашады.
Туризмді дамыту бойынша халықаралық тәжірибелерді дамыту негізінде, әлемде туризмді дамыту бойынша бірнеше үлгілер бар. Олар сұраныс пен ұсыныс ұстанымының ерекшеліктерін бейнелетін бір елдің даму үрдісінің кезеңдерімен байланысты.
Қазақстанда туризм дамуының негізі ретінде «Орталықтан периферияға» үлгісін қолдану ұсынылады: онда барлық үрдіс орталықтан басталып жан-жаққа таралады, үлгі өнеркәсіпте, көлік, телекоммуникация мен жүк тасымалдауда қолданылады. Туризм дамуының осы функционалды үлгісін ұсынуға болады, ол ел аумағының көрікті жерлерінің мүмкіндіктерімен, өнімнің әлеуетті дамуымен, инфрақұрылымның болуымен және арнайы дестинациялардың қолжетімдігімен сәйкес келеді. Үлгіні тарату арқылы, сұраныс - туристер осы дестиниция туралы ақпараттанды ма және олар қалай келуге шешім шығарды, әдетте туристік өнім нарыққа бірден шығарылмайды, оның таратылуы делдалдармен бақыланады. Нәтижесінде ұсыныс жағы, дестинация туризм индустриясын қалай дамытып жатқандығын қарастырады, ол өзіне шешімдерді шығаратын ұйымдарды кірістіреді.
«Орталықтан периферияға дейін» үлгісі елімізде сәтті туристік индустрияның дамуына әкеледі, әлеуеті басым облыстарда туризмді дамытуды ішкі шарттары туризмді дамытудың кластерлік бағдарламасының теориясы негізінде дайындалуы керек, туризмді дамыту үшін таңдалынатын соңғы аумақтар олардың тартымдылығы мен нарық әлеуетіне сай таңдалуы керек.
Достарыңызбен бөлісу: |