Бұқар жырау ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуы болжамына баяндама. Кіріспе

Ауданда кәсіпкерлік дамуының негізгі мақсаты болып- экономиканы өндірістік және басқа салаларындағы кәсіпкерліктің өсуіне әрекетін тигізетін шағын бизнесті қолдау жүйесін құру болып табылады.

Кәсіпкерлердің қиындықтары мен қызығушылықтарын анықтау.

Қойылған міндетке жету үшін келесі міндеттерді шешу қарастырылады;

1. Бизнес саласының өндіріс және қызмет көрсету саласына бағытталуы;

2. Кәсіпкерлік салалары қызметінің құқықтық тұрақтылығын қамтамасыз ету;

3. Шағын кәсіпкерлік дамуының есебінен әлеуметтік бағдарламаларды құру әзірленген бағдарламасын орындау жолымен, тұрғындарды жұмыспен қамту.

4. Қаржылық көздерді анықтаумен шағын кәсіпкерлік субьектілері арнайы бағдарламаларының несиелендірілуін қабылдау.

Осының нәтижесінде шағын кәсіпкерлік дамуының негізгі көрсеткіштері 2014 жылы келесі көрсеткіштерге жетті:

Шағын кәсіпкерлік субьектілерінің саны 2009ж бағалау -1705 бірлік, 2010 ж-1722 бірлік, 2011ж -1739 бірлік, 2012 ж-1774 бірлік, 2013ж-1810 бірлік, 2014ж- 1864 бірлік.

Шағын бизнесте жұмыстылар санының өсуі 2014жылы 2009 жылмен салыстырғанда 9,3 % құрады.

Шағын кәсіпкерлік саласына жұмыстылар саны 2009жылы бағалау-3592 адам, 2010ж- 3664 адам, 2011ж- 3737 адам, 2012ж- 3849 адам, 2013ж- 3965 адам, 2014 ж -4048 адам.

Адамдар саны 2014 жылы, 2009 жылмен салыстырғанда 114 % құрайды.

Шағын кәсіпкерліктің барлық субьектілерімен тауар, жұмыс, қызмет көрсетулер шығарылымының көлемі 2009 жылы бағалау - 3607 млн.теңге, 2010ж -3679 млн.теңге, 2011 ж- 3753 млн.теңге, 2012 ж - 3828 млн.теңге, 2013ж- 3943 млн.теңге, 2014ж -4140млн.теңге. Шағын кәсіпкерлік субьектілерінен шығарылатын өнімдерінің, жұмыс және қызмет көрсетулер өсуі 2014 жылға дейін 2009 жылмен салыстырғанда 114,8 % құрайды.

Құрлыс жұмыстары көлемінің орта жылдық өсімі 2,1-3,0% деңгейінде күтіледі.

Қаржыландырудың барлық көздері есебінен тұрғын үйді эксплуатацияға енгізу 2010ж 7200 м2 тұрғын үй енгізілуі 407,3 млн.теңге сомасына, 70 пәтер енгізіледі, соның ішінде 6500 м2 жеке құрлыс 367,3 млн.теңге сомасына- 58 пәтер және жалдық (коммуналдық) тұрғын үй 700 м2, құны 45,0 млн.теңге-12 пәтерлік.

2011ж тұрғындар қаражатының есебінен 7400 м2 тұрғын үйдің енгізілуі жоспарланған, 2014ж тұрмыстық үй енгізілуі 8000 м2 құрайды, 2009ж деңгейіне тұрғын үй енгізілуінің өсімі 14,3% құрайды.

2010-2014 жылдары ауыл шаруашылығында жоспарланады:

-Саланы интенсификациялау жолымен ауыл шаруашылығы өндірісінің сапалы жағдайы өсімінің тенденденциясын сақтау;

-Шағын шаруа қожалықтарын азайту бойынша шаралар қабылдауға;

-Мал, өсімдік өсіруде іріктеу-асылдандыру жұмысын кеңінен қолданатын тауар өндірушілердің ірілендірілуі;

-Ауылды қолдау шеңберінде ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін, әрекет етудегі жылдық институттар мен даму бағдарламаларына қол жетімдігін қамтамасыз ету,

-«Ботақара» несиелік серіктестігі қатысушыларының санын арттыру, жалдық компаниялардың жұмысын тарту мен қамтамасыз ету.

-сапа менеджменті жүйесін енгізген кәсіпорындардың санын арттыру.

-2014ж астық өндірісін 65,1 мың.тоннаға дейін жеткізу, картопты 22,6 мың.тонна, көкөністерді 5,3 мың.тоннаға, етті 28,4 мың.тоннаға, сүтті 66,0 мың.тоннаға, жұмыртқаны 92,9 млн.данаға, жүнді 66,7 тоннаға жеткізу жоспарлануда.
2.3.5. Транспорт және коммуникациялар

Автокөлік құралын дамыту мақсаты болып ауданның барлық елді мекендерін автобустық хабарландырумен қамту болып табылады, жолаушыларды тасымалдаудың қаупсіздігін қамтамасыз ету, қызмет ету мәдениетін жақсарту.

Міндеттер-келесі бағыттар бойынша автобустық хабарламаны қайта қалпына келтіру: облыстық орталық-аудандық орталық-селолық округ, аудандық орталық-селолық округ, жолаушылар тасымалдау қызметтері үшін тарифтерді төмендету.

Баға индекстері есебімен 2010-2014жылдары жүк тасымалдау 3%-3,5 % дейін артады және осыған сәйкес 25 тен 29 тоннаға дейін құрайды.

2010-2014 жылдары жаңа автобус маршруттарын құру есебінен, жолаушылар тасымалдау көлемі жыл сайын 4% өседі және 2010ж 0,1242 млн.адамды, 2014ж 0,1428 млн.адамды құрайды.

10%-ға қала аралық телефон байланысы артады, телефон аппараттарымен қамтамасыз ету де артады.

Аудан бойынша жыл сайын интернет пайдаланушыларының 10 % өсуі күтіледі.

Аудандық және жергілікті маңыздағы автожолдарды эксплуатациялау саласында, басымдылықта жаңа жолдар мен көпірлер құрылысының жоқтығынан қазіргі таңда негізі мақсат, ішкі кент жолдарының, көпірлердің және жол желілерінің ұсталымы бойынша жұмыстар кешені.

Ауылдық елді мекендерде электрлік энергетика дамуының негізгі мақсаты:

Электржелілері мен жабдықтың сақталуын қамтамасыз ету бойынша шараларды кешенін дамыту,

Электр беру желілерінің ағымдағы жөнделімі бойынша уақытылы жоспарланған шаралар өткізу,

Бұл ауылдағы электр мен қамту сапасы мен сенімділігін жақсартады.
2.3.7. Инвестициялық сала

Негізгі капиталға инвестиция өсімінің қарқыны 2010-2014 жылдары 4,4-5,3 % құрайды.

Инвестициялар өсімі негізгі және айналымдағы қаражаттардың толықтырылуы есебінен ғана емес, бар инвестициялық жобалардың жүзеге асырылуы есебінен де болуға тиісті.

2.3.8 Тұрмыстық сала

2010-2014 жж тұрғындарға тұрғын үйдің қол жетімдігін қамтамасыз ету үшін келесі бағыттарда жұмыс жүзеге асырылады:

1. Жеке тұрмыстық құрлысты дамыту үшін жағдайлар жасау;

2. Жергілікті атқарушы органдармен республикалық бюджетен несиелер есебінен тұрғын үй құрлысы;

3. Тұрмыстық үйдің жалдық секторының дамуы;

4.Ауданның тұрмыстық салынымдарының инженерлі-коммуникациялық инфрақұрылымдарының дамуы;

5. Отандық құрлыс материалдарының үлесін арттыру;

6. Тұрғын үй салу құрлысының сапасын арттыру;

7. Ипотекалық несиелендіру желісін және тұрмыс құрлыстық жинақ желілерін дамыту;

Алдағы кезеңде 2010 жылдан 2014 жылға дейін тұрмыстық қор 38 мың.ш. м тұрмыстық үйге артады және 2014 жылы 1190 мың.м құрайды, бұл 2009 жылдың пайыздық деңгейіне 103,3% құрайды. 2010жылы 1 тұрғынға 19,2 ш.м тұрғын үйден келеді, ал 2014жылы 19,8 ш.м.

2010-2014 жылдары Бұқар жырау ауданының білім беру саласындағы негізгі бағыттар:

Білім беру ұйымдарында оқу және тәрбиелеу сапасын арттыру;

Аудан мектептері оқушыларының білім алу сапасы мен үлгерімін арттыру; 12- жылдық білім беруге кезең-кезеңдік көшуді қамтамасыз ету;

Кәсіптік және жеке өсу үшін жеке білім алу мүмкіндігін қамтамасыз ететін бастапқы кәсіптік білім алудың үзіліссіз моделін енгізу,

Білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайту және білім беру ұйымдарын нормативте бекітілген жарақтандырылған деңгейге жеткізу;

Аудан мектептерінің компьютерлік паркінің жаңаруын қамтамасыз ету;

Аудан мектептері бойынша интернет аясы трафикін ұсыну және 100% телефондандыруды қамту;

Білім беру саласының кадрлармен қамтамасыз етілуін жақсарту.

Педогогикалық кадрлармен жұмысты жетілдіру;

Аз қамтылған және аз табысты отбасы балаларын жалпы оқыту қорын ауқымды көлемде қамту;

Білім беру ұйымдары жүйесінің ары қарай дамуы;

Күрделі және ағымдағы жөндеуді жүргізу;

Аудан мектептерінде өрт автоматикасы және дабылдарды қондырғыларын талап еткен нормаларға жеткізу;

Аудан мектептерінің 1,2,3,4 сынып оқушыларын ауқымды көлемде ыстық тамақпен қамту;

Аудан мектептерінің жанында мектепке дейінгі шағын-орталықтар ашу;

Аудандық қазақ № 1 ОМ құрлысы, Байқадам селосында негізгі мектеп құрлысы.
2.3.10. Денсаулық сақтау

Денсаулық сақтау жағдайы тұрғындар өмірінің сапасына тікелей әсерін тигізетін, әлеуметтік- экономикалық даму деңгейінің маңызды индикаторларының бірі, 2010-2014жылдары тұрғындардың денсаулығын жақсартуға келесі шаралар жоспарланған

-Аймақтың емдеу-алдын алу мекемелерінің дәрігерлік кадрларын толық жиынтықтау;

- Ботақара кентінде жаңа аурухана кешенін қызметке енгізу;

- жаңа отбасы-дәрігерлік амбулаторияларының құрлысы;

- тұрғындарға медициналық қызмет көрсетуді қол жетімді ету және сапасын арттыру;

- әлеуметтік-маңызды және жүрек-қан тамырлары ауруларымен ауыратын аурулардың өлімін жібермеу;

- Онкологиялық аурулардың асқыну жағдайларын жібермеу,

- Аудан тұрғындарының алын ала қаралу пайызын арттыру және ауруды анықтау пайызын арттыру;

- Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тұрғындар арасында салауатты өмір салтын насихаттауды белсендендіру, әгімелесу, санитарлық бюллетендер;

- Диспансерлік ауруларды диспансерлік есепке және дәрігерлік бақылауға уақытылы алу,

- мамандардың санаттандырылуын 85% арттыру.

2010-2014 жылдары жұмыстылық саласындағы негізгі мақсаттары, мақсатты топтардың жұмыстылығын ұйымдастыру бойынша жұмыстар жүргізу, кәсіби даярлау және қайта даярлау есебінен, қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру және жетілдіруде, өнім жұмыстылығының өсімі және жұмыс орындарының ашылуы есебінен еңбек нарығында жұмыссыздардың бәсекеге қабілеттігін арттыру.

Алдағы 2010-2014 жылдары тұрғындарды әлеуметтік қорғауды жетілдіру мақсатында келесі жұмыс жүргізіледі:

• 
  тұрғындарды және жұмыс берушілерді еңбек нарығының жағдай туралы ақпараттандыру;
  
• 
  Әлеуметтік қорғауды аса қажет ететін жұмыссыз азаматтарды жұмысқа
  

• 
  Жұмыссыздарды кәсіби білім алуы мақсатында оларды қоғамдық жұмыстарға бағыттау;
  
• 
  Шағын және орта бизнестің дамуы, жұмыссыздардың жұмыстылығын
  

• 
  Еңбек нарығының сұранымдарына сәйкес мамандықтары бойынша кәсіби оқуға бағыттау.
  

көмек көрсету жоспарланған, қоғамдық жұмыстарға 3,5 мың.адам қатысады, 1000 жұмыссыздың кәсіби даярлығы өткізіледі, 197 жұмыссызға жеке ісін ашуға көмек көрсетіледі.

2010 ж ауданда орташа еңбек ақы 52,1 мың. теңгені құрайды, 2009 жылдың деңгейіне өсім 14,7%. 2014 ж орташа еңбек ақы 72,2 мың.теңгені құрайды, 2009 жылдың деңгейіне өсім 59% құрайды, бұл 2010-2014 жылдары аз еңбек ақы мөлшерінің 6 % өсу есебінен және мемлекеттік мекеме жұмыскерлері еңбек ақысының 2010 ж 25%-ға, 2011 ж 30%-ға өсуі есебінен болады.
2.3.12. Тұрғындарға әлеуметтік көмек

2010-2014 жж азаматтарды әлеуметтік қорғаудың маңызды мақсаты болып азаматтардың өмір жағдайын жақсарту, өмір сапасын арттыру, әлеуметтік мекенжайлы көмекті нығайту, аз қамтылған азаматтар, мүгедектер, соғыс ардагерлері мен ҰОС қатысушыларының кедейшілігін жоюу әдістерін жетілдіру,

Халықтың әл-ауқатын арттыруға келесі көмек түрлерін жүзеге асыру жолымен жетіледі:

18 жасқа дейінгі балаларға жәрдемақы;

Мекен жайлы әлеуметтік көмек;

Тұрмыстық көмек;

Мүгедектерді жеке реабилитациялау құралдарымен қамтамасыз ету;

Біреудің көмегін қажетсінетін, 1,2 топтағы жалғыз басты мүгедектерді бағу үшін төленетін мемлекеттік жәрдемақыларға үстеме ақы.

2010 жылы 121,5 млн.теңге, 2011 жылы 128,8 млн.теңге, 2012 жылы 136,8 млн.теңге, 2013 жылы 144,2 млн.теңге және 2014 жылы 152,0 млн. теңгеге дейін арту жоспарлануда.

2014 жылы кедейшілік шегінен төмен тұратын отбасылардың санын 1200 адамға дейін төмендету жоспарлануда, мекен жайлы әлеуметтік көмектің орташа көлемін 2670 теңгеге арту жоспарлануда, бұл 2009 жылдың деңгейіне 140 % құрайды.

Соғыс ардагерлері мен ҰОС қатысушылары да назардан тыс қалмайды, оларға жыл сайын 3 млн.теңге сомасына материалдық көмек көрсету жоспарланған.

Сондай ақ мемлекеттік емес көздерден материалдық көмек көрсету бойынша

жұмыс жалғасады.

2.3.13. Мәдениет және спорт

Мәдениет саласындағы негізгі мақсат тарихи-мәдени мұраны дамыту және сақталуын енгізу, кәсіби өнер мен халық өнерін дамытуды қамту, аудан аумағында тұратын халық мәдениетінің өзара алмасуы мен дамуын жүргізу.

Жыл сайын ауыл мәдениетін дамытуға басты назар аударылады:

2014 жылға жоспарланады:

- ауданның 2 елді мекендерінде кітапханалар ашып, жалпы санын 41-ге жеткізуге;

- ауданның тағы 1 елді мекенінде клуб мекемесін ашып және олардың санын 41 - ге жеткізу.

- аудан кітапханаларының кітап қорын жыл сайын толықтыру;

-кітапханаларды 100% телефондандыру, компьютерлендіру және барлығында интернетке шығу желісін орналастыру.

2014 ж дейін тағы да 6 кітапхананы модельді үлгісіне ауыстыру, 10 қуыршақ театрын ашу, 10 елді мекенде вокалды- аспаптық ансамбілдерді құру, 5 тарихи-өлкетану мұражайын ашу.

Ақылы қызметтердің көлемін 3,2 млн.теңгеге жеткізу, 2009 жылдың деңгейіне өсім 40% құрайды.

Бұқар жырау орталық кітапхана жүйесінің ақпараттандыру жүйесін енгізу жоспарлануда. Интернет класс құру, құқықтық мәдениет орталығы.

Спорт құралдарын 2014 ж 161 –ге дейін жеткізу жолымен 2010-2014 жж балалар және жасөспірімдер спортын дамыту жоспарлануда.

2014 жылы спортпен айналысушылар санын 808 адамға дейін, 2009 ж 648 адамға қарсы.

Жалпы және ұлттық спорт түрлерін дамыту (ат спорт түрлерін дамытуға ипподром бар, ұлттық спорт түрлерімен айналысушылардың саны артуда)

Тұрғындарды спортпен үнемі айналысу жолымен сауықтыру (аудандық спорт жалпы шараларының санын арттыру).

Жоғары спорт нәтижелеріне жету (аудан спортсмендерінің облыстық және халық аралық ареналарда үнемі қатысуы)

Басымды міндеттерді жүзеге асыру үшін келесі факторлар бар:

• 
  Облыстық орталыққа жақындық
  
• 
  Ауқымды адам ресурсы.
  
• 
  Спорт нәтижелерінің өсімі.
  
• 
  Жаңа спорт жайларының құрлысы.
  
• 
  Барлық сала бойынша ауданның қолайлы өсуі.
  

Аудан аумағында қолайлы экологияның сақталуы үшін 2010-2014 жылдары ауданда аудан аумағындағы экологиялық саясатының жүзеге асырылуы жүргізіледі, ол басымды табиғатты сақтау шараларының жүзеге асырылуында көрсетіледі:

Атмосфераға зиянды заттардың лақтырылуын төмендету;

Су ресурстарына кері әсерін тигізушілікті төмендету;

ТҚҚ жер ресурстарын тазарту, өндірістің тұтынуда токсинді және токсинді емес қалдықтарын тазарту;

Экологиялық білім алуды дамыту және экологиялық білімді насихаттау;

Қоршаған ортаның ластануы үшін экологиялық төлемдер жүйесін жетілдіру;

Табиғи ресурстарды пайдаланған үшін экологиялық төлемдер ресурсын енгізу және өңдеу, табиғи ресурстарды пайдалану және оның шығарылымы;

Аудан кәсіпорындарында, лақтырылым, тасталым және қалдықтар үйінділерін төмендендіретін жетілген технологиялық процесстерді енгізу (экологиялық таза технологиялық процесстер);

Жоғарыда көрсетілген шаралардың нәтижелері аудандағы экологиялық жағдайдың қиындығын азайтуға бағытталған, атап айтқанда:

1. 
   Шаң-газ қондырғылары жұмыстарының тиімділігін арттыру жолымен атмосфералық ауа ластануын азайту, аудан кәсіпорындарында прогрестік күл аулау технологиясын енгізу, метанның өндірістік утилизациясы.
   
2. 
   Тазалау құралдары жұмыстарының тиімділігін арттыру, жоғарғы су айдындарына толық мөлшерде тазаланбаған сулардың шығарылуын азайту.
   
3. 
   Қалдық жинаушыларының қайта жаңартылуы нәтижесінде, утилизациялау және кәсіпорындар санында қалдықтарды пайдалану қоршаған ортаның ластануын азайту.
   
4. 
   Бұзылған жерлердің рекультивациясын жүзеге асыру, табиғи қатты қалдықтардың орналасуы көлемдерін азайту, табиғи қатты қалдықтарды басқару бағдарламасының әзірленуі.
   
5. 
   Орманды қалпына келтіру, жасылдандыру жұмыстарын жүргізу. 2010-2014 жылдары аудан бойынша лас заттарды атмосфераға лақтыру, жыл сайын үш мың тоннадан аса лақтырылымды құрайды. Көміртегі лақтырылымдары жыл сайын 0,5 мың.тоннаны құрайды.
   

2010 ж өнеркәсіптік өнім өндірісі 13527,4 млн.теңгені құрайды, 2014 жылы 10474 млн.теңге. Орташа жылдық өнеркәсіптік өнім өндіру көлемінің өсуі орташа алғанда 3,5 % болжамды- әрекет етудегі кәсіпорындарда өндіріс көлемдерінің тұрақты өсуі есебінен, сондай ақ 8 жаңа кәсіпорындарды ашу.

2014 ж өнеркәсіпте жұмыстылар саны 2010 жылмен салыстырғанда 16 %-ға артады. 2014 ж өнім өндірісі көлемі 2009 жылмен салыстырғанда өңдеуші өнеркәсіпте 33%-ға артады және 12681 млн.теңгені құрайды, тау-кен өндіру саласында 29,2% артады және 851,2 млн.теңгені құрайды.

Ауыл шаруашылығының жалпы табысы 17221,4 млн.теңгені құрайды, 2010 ж деңгейіне өсім 2213,9 млн.теңге немесе 14,8 % құрайды. Жеке көлем индексі 2010ж -100,4 %, 2014 ж -105% құрайды. 2014 жылға бидай өнімі 65,1 мың.тоннаны немесе 103 % құрайды, бұл 2009 ж деңгейіне. 2010-2014 жылдары мал басының өсуі және өсімдік өсіру өнімі өндірісі көлемдерінің 3,0 % өсуі болады.

Шағын бизнестің дамуы жұмыстылар санының өсуімен және өндірілетін өнім көлемінің өсімімен сипатталады. 2014 ж шағын бизнес субьектілерінің саны 1864 бірлікті құрайды, 2009 жылдың деңгейі 8,2 % құрайды. 2014 жылы шағын бизнесте жұмыстылар саны 4,1 мың.адам, 2010 жылдың деңгейіне өсім 11,4%. Шағын бизнес субьектілерімен өндірілетін өнім көлемі 2014 жылы 4140 млн.теңгеге өседі, 2010 жыл деңгейіне өсім 12,5 % құрайды.

2010-2014 жж 38,0 мың.м 2 тұрғын үй енгізу күтіледі, соның ішінде тұрғындар қаражатының есебінен 37,3 мың. м 2, республикалық бюджет қаражаттарының есебінен 0,7 мың.м 2- жалдық (коммуналдық) тұрғын үй.

Ауданда 4 жастан – 6 жасқа дейінгі мектепке дейінгі ұйымдардың санын арту жоспарлануда, осыған сәйкес мектепке дейінгі оқу және тәрбиемен 635 тен 960 балаға дейін қамту. Аудан мектептерінің жанынан мектепке дейінгі шағын-орталықтар санын 2014ж 665 бала контингентімен 20-ға дейін жеткізу жоспарлануда. Шағын орталықтарды қосқанда мектепке дейінгі білім алумен қамтылған балалар саны жыл сайын артуда: 2008 ж- 1300, 2010 ж- 1460, 2012 ж-1595, 2014ж-1625 мектепке дейінгі балалар саны. Қамту пайызы 30% құрайды.

2014 жылға дейін мектептерді жабу немесе ашу жоспарланбайды.

2014 жылы компьютерлендіру деңгейі 2009 жылға пайызда 109,1% құрайды, компьютерлер санының өсімі 100 бірлікке.

Болжам бойынша ҰБТ қатысатын оқушылар үлесі 2010 жылы 2009 жылдың

деңгейіне (104,7%), 2014 жылы 2009 жылдың деңгейіне өсім 3,8% құрайды (386 адам).

2014 жылға дейін жаңа кәсіби мектептер ашу жоспарланбайды.

Бір оқушыға орта білімге мемлекеттік шығындардың көлемі 2010ж 209,7

мың.теңге, 2009 жылдың деңгейіне өсім 25% құрайды. 2014 жылы 1 оқушыға 258,4 мың.теңгеден келеді,

2009 жылдың деңгейіне өсім 54,1%.

2014 ж тұрғындар өмірінің орташа ұзақтығы 72 жасқа дейін артады (2009 ж -66,9).

1000 тұрғынға өлім деңгейінің қысқартылуы 8,9 дан, 2008ж 7,2 ге дейін 2014 жылы. Түберкүлезден ауыру және өлім деңгейі 100 мың.адам тұрғынға, 145-тен 2008 жылы 135-ке дейін 2014 жылы қысқартылады. Туу деңгейінің артуы 14,1%-дан 2007ж 16%-ға дейін 2014 жылға дейін. Денсаулық сақтаудың дамуы нәресте, ана мен бала өлімін жібермеуге бағытталады. Дәрігерлер санының және олардың санатының артуы.

Тұрғындарды әлеуметтік қорғау алдағы кезеңде кедейшілік шегінен төмен тұратын тұлғалардың 1,4 мың.адамға төмендеуі 2009 ж, 1,2 адамға төмендеуі 2014 ж болады. 2 жылдай ӘМК алатын шаруашылықтардың жеке салмағы 32-ге дейін төмендейді, бұл 2008 жылдағы 45,1-ге қарсы. Жыл сайын мүгедектерді арнайы қозғалыс және қосалқы құралдарымен қамту артады және 2014 жылы қамту 90% құрайды.

2014 жылы жұмыссыздық деңгейі 5,4% құрайды, 2009 жылдың деңгейіне 1,1% -ға төмендейді. 2014ж экономикада жұмыстылар саны 31,7 мың. адамға дейін артады, 2009 жылдың деңгейіне өсім 1,7 мың.адам. 2014 жылы азаматтарды жұмысқа тұрғызу 1,3 адамды құрайды және 2009 жылмен салыстырғанда 0,3 мың.адамға артады.

Кітапхана қызметі аясының кеңеюуіне байланысты, моделді кітапханаларды құру, 2010-2014 жылдары кітапхана пайдаланушыларының саны 2500 адамға артады. Мәдениет нысандарының материалдық-техникалық базасының нығаюуына байланысты, ақылы қызметтер көлемі 3,2 млн.теңгеге дейін жеткізіледі.

Аудандағы дене шынықтыру және спорт дамуы спорт алаңдары санының артуы есебінен және спортпен айналысуға арналған басқа да орындардың 15% артуы есебінен, Б мен ЖӨМ санының 25%, спортпен айналысушылар санының 15%-ға, спорттың әр түрінен облыстық және басқа да сайыстарға қатысатын аудан спортшыларының санының орташа алғанда 10% артуы арқылы жүзеге асырылады.

2010-2014 жылдары ауданның елді мекендерін қамтамасыз ететін жаңа автобус маршруттарын құру есебінен, жолаушыларды тасымалдау көлемі 6%-ға өседі, 4%-ға жүк тасымалдау өседі.

Телефон байланысы қызметінің көрсеткіштері өзгереді. Стансаларды электронды бекіту және айрыбастауға байланысты 3 % өседі, 100 тұрғынға телефондар тығыздылығы 14,4 бірлікті 2010 ж және 21,1 бірлікті 2014 ж құрайды.

Тұрғындардың әл-ахуалының өсуі есебімен Интернет желісін пайдаланушылар саны өседі 100 тұрғынға 2009 жылы 0,4 пайдаланушыдан 2014 жылы 0,64 пайдаланушыға дйін жетеді.

2010-2014 жылдары аналогтық стансаларды толығымен электрондыға айрыбастау жоспарлануда. Сондай ақ 100%-ға телефон орнатуға өтінімдер қанағаттандырылады.

Аудан елді мекендерінің ішкі кент жолдарын жақсы жағдайға келтіру 2010-2014 жылдары ішкі кент жолдарының күрделі жөнделіміне, облыстық бюджет қаражаттарынан жыл сайын 60 млн.теңге бөлу арқылы жүзеге асырылады.

Облыстық және аудандық маңыздағы автокөлік жолдарының әрі қарайғы күделі және орташа жөнделімі, жолдардың көліктік-эксплуатациялық жағдайын нормативтерге жеткізілуімен қажетті қаражаттар шеңберінде.

Жұмыстардың орындалуы бұзылған жабындағы учаскелерді қайта қалпына келтіруге және ішкі кент жолдарының және көпірлердің көлік-эксплуатациялық жағдайын жақсартуға көмегін тигізеді.

0. 
   4.1. Бюджет саясатының негізгі бағыттырын
   

2009 жылға аудан бюджетінде бекітілген шығындардың жалпы көлемі 3220,3 млн.теңгені құрайды, 2010 жылға шығындар болжамы 3665,6 млн.теңгені құрайды және бюджеттік қарыздары 26706 мын.тенге, 2011 жылы 2884,5 млн.теңгені, 2012 жылы 3072,7 млн.теңгені құрайды.

Бюджет шығындарының өсуі Президент Жолдауында қойылған міндеттерді жүзеге асыруға байланысты. 2010-2012 жж аудандық бюджеттің орта мерзімдік жобасында әр бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері бойынша бірінші кезекте еңбек ақының төлеміне және әлеуметтік аударылымдар қарастырылған.

Ұстауға шығындарда жұмыскерлерге еңбек ақы төлеміне, коммуналдық қызметтер, көмірді алу және тасымалдау, әзірленген нормативтер шеңберінде басқа да тауарларды алуға, автокөліктерді ұстауға, вебсайт қызметтері, салық салу мақсаттарында коммуналдық меншікке түскен мүлікті бағалау қызметтері, жергілікті атқарушы органның қорынан шегеруге келмейтін шығындар, сондай ақ ауданның жергілікті атқарушы органына табиғи және техногендік мінездемедегі төтенше жағдайларды жоюға қаражаттар қарастырылған. Алдағы 2010-2012 жж материалдық-техникалық кешеннің нығаюуы қарастырылмайды, жоспарлауда бір ретттік шығындар алынып тасталған.

2009 жылға ауданның бекітілген бюджетінде шығындардың жалпы көлемі 3220,3 млн.теңгені құрайды, 2010 ж шығындар болжамы 3665,6 млн.теңгені құрайды, 2011ж 2884,5 млн.теңге, 2012ж 3072,7 млн.теңге.

2010-2012 жылдардағы орта мерзімдік кезеңінде мемлекеттік органдардың ұсталуына шығындар бір деңгейде ұсталады. 2010 ж мемлекеттік органдардың ұсталуына шығындар 254,3 млн.теңгені құрайды, бұл 2009 ж 3,8% артық, 2011ж 263,8 млн.теңге, өткен жылға өсім 3,7%, 2012ж 273,9 млн.теңге, өсім 3,8% құрайды.

2010ж қорғанысқа шығындар 5,2 млн.теңгені құрайды, 2009 жылмен салыстырғанда 353,0 мың.теңгеге аз, 2011 ж шығындар 4,3 млн.теңгені құрайды.

Сондай ақ орта мерзімдік кезеңде келесі бағдарламалар бойынша шығындар назарға алынған:

«Аудан масштабындағы төтенше жағдайлардың алдын алу және жою» 2010ж 380,0 мың.теңге, 2011 ж 380,0 мың.теңге, 2012ж 380,0 мың.теңге.

«Аудандық (қалалық) масштабтағы, сондай ақ өртке қарсы қызмет органдары құрылмаған елді мекендерде дала өрттерін сөндіру және алдын алу» бағдарламасы бойынша 2010 ж- 536,0 мың.теңге, 2011 ж- 576,0 мың.теңге, 2012ж -617,0 мың.теңге сомасында қаражаттар қарастырылған.

«Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық және сот-орындаушылық қызмет» 2010 жылы- 199,0 мың.теңге, 2011жылы- 214,0 мың.теңге, 2012жылы- 229,0 мың.теңге сомасында.

2009 жылы әлеуметтік көмек пен әлеуметтік қамту шығындары 171,3 млн.теңгеде анықталған, 2010 жылы 180,3 млн.теңге сомасына шығындар қарастырылған, 2011 жылы 173,8 млн.теңге сомасында, 2012 жылы 114,5 млн.теңге.

Қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыруға шығындар 2010 жылы 9,9 млн.теңгені құрайды, жұмысқа 596 адам бағытталады, 2011ж 13,1 млн.теңге (640), 2012 ж 13,1 млн.теңге (700).

2010 жылы кәсіби оқу мен қайта оқуда, 180 адамның қайта оқуы жоспарланған, 1,8 млн.теңге сомасында қаражаттар қарастырылған, 2011 жылы 2,4 млн.теңге сомасында қаражаттар қарастырылған (190 адам), 2012 жылы 2,7 млн.теңге (200 адам).

2010ж жұмыссыздарға материалдық көмек көрсетуге 1,4 млн.теңге қарастырылған, 27 жұмыссызға 2011 жылы 1,4 млн.теңге, 2012 жылы 1,4 млн.теңге.

Тұрғындардың әл-ахуалын арттыру мақсатында төленеді:

18 жасқа дейінгі балаларға жәрдемақы төленеді

Мекен жайлы әлеуметтік көмек

Мүгедек балаларға материалдық көмек төленеді

Азаматтардың жеке санаттарына әлеуметтік төлемдер

Тұрмыстық көмек көрсетілді

Мүгедектерді гигиеналық құралдармен, жеке көмекшінің қызметімен, іс-қимылмен түсіндіру маманымен қамтамасыз ету.

2010 жылы жалпы 116,4 млн.теңге сомасына, 2011 ж 59,6 млн.теңге, 2012 ж 59,6 млн.теңге сомасына.

2009 жылы тұрмыстық-коммуналды шаруашылық нысандарының дамуына 31959,0 мың.теңге, 2010 жылы 34516,0 мың.теңге, 2011 жылы- 37104,0 мың.теңге қарастырылды, 2012ж болжам 39702,0 мың.теңгені құрайды.

Мәдениет саласына шығындар 2010 жылы 200 млн.теңгені құрайды, 2010 жылы 249,4 млн.теңге, 2012 жылы 254,1 млн.теңгені құрады.

«Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы» бағдарламасына 2010 жылы 140,2 млн.теңге сомасына, 2011 жылы 167,4 млн.теңге, 2012 жылы 154 млн теңге сомасында қаражаттар жоспарланған.

«Автокөлік жолдарының қызметін қамтамасыз ету» бағдарламасына 2010 жылы 40,2 млн.теңге, 2011 жылы 16,0 млн.теңге, 2012 жылы 17,1 млн.теңге қарастырылған.

2010-2012 жылдардағы аудандық бюджеттің кірістері орта мерзімдік кезеңге макроэкономикалық көрсеткіштердің болжамдық параметрлерінің негізінде, 2008 жылдың 10 желтоқсанындағы № IV «бюджетке салықта және басқа да міндетті төлемдер туралы» жаңа салық кодексінің есебімен анықталған, назарға бекітілген бюджет пен 2009 жылдың бағалауы алынды.

Бюджет кірістерін есептегенде ескерілді:

Мемлекеттік мекемелер жұмыскерлеріне еңбек ақының жоғарлауы 2010ж 25%, 2011ж 30%-ға.

Әлеуметтік салық түсімдерінің төмендеуі, әлеуметтік сақтандыру мемлекеттік қорына аударылымдардың артуы нәтижесінде 4%-дан 5%-ға дейін 2009 - 2012 жж..

2010ж төмен еңбек ақының 831 теңгеге артуы, 2011ж -1037 теңге, 2012ж –1094 теңге,

Жергілікті бюджетке аударылымдардың нормативтері қолданылды әлеуметтік салық 100%, төлем көздеріне салынатын кірістерден жеке табыс салығы 50% мөлшерінде.

Мұның барлығы салық түсімдерінің көлемін сақтауға себебін тигізеді.

2010 жылы жеке табыс салығы 2009 жылмен салыстырғанда 30,5% артады, 2011жылы 21,8%, 2012жылы 10,3%-ға азайады. 2010 жылы әлеуметтік салық -241,2 млн.теңгені құрайды, 2011 жылы – 309,1 млн.теңге, 2012 жылы - 338,6 млн.теңге, әлеуметтік салық түсімдерінің артуы еңбек ақының өсуі есебінен және әлеуметтік сақтандыру ставкаларының 2009 жылы 4%, 2010 жылы -5%, 2012 жылы -5% өсуі есебінен болады.
Кірістер түсімдерінің болжамы

2009ж бекітілген бюджеттің кірістері бойынша болжам 3176,3 млн.теңгені құрады, соның ішінде салықтық түсімдер 652,6 млн.теңге, салықтық емес түсімдер 1,8 млн.теңге, капиталдан түсімдер 7,6 млн.теңге, субвенция 1858,8 млн.теңге.

2010 жылға - кірістер бойынша болжам 640,9 млн.теңгені құрайды, соның ішінде салықтық түсімдер 656,3 млн.теңге, салықтық емес түсімдер 1,9 млн.теңге, капиталдан кірістер 3,5 млн. теңге, субвенция 2176,8 млн.теңге.

2011 жылға 2884,5 млн.теңге, соның ішінде салықтық түсімдер 768 млн.теңге, салықтық емес түсімдер 1,2 млн.теңге, капиталдан түсімдер 0,4 млн.теңге, субвенция 2114,8 млн.теңге.