Ббк 84 (5К;аз) б к азыбек Би Келд1бек лы

дерек: аталарымыздьщ ана сыйлаганын, кад1рт бшгенш керсетед1 
Дэстурл1 торт in бойынша эр шешенщ баласы белек ауыл болып 
конады. казактын кеп эйел алуыньщ eji шаруашыльщ журпзу 
достур1мсн сабактас болып келед1
Эйбпкенщ ец улксш Келд1бек кепке дешн уйленбей журш т! 
Бул 30-га та каган уакытта баска minepi катын алып, бала суйш, ез 
б езм ен уй болып шыгып кеткен екен. Олай болган себебш шеяаре 
былай тусшд1редк Келд1бек бозбала шагында туе керед1 екен. 
Тусшде Булбул бабасы аян бередк «Сен эйел алма, эйел баласына 
назар салма. Кундердщ кушнде 6ip кызга жолыгарсьщ, оныц 
бойы узын, оц жагын аягыныц аздаган аксагы бар, оц жак бетшщ 
кулагыныц тубшдс мещ бар, ею емш епнщ арасында алакандай 
калы бар кыз. Э-деп кездескенде, кезше кезщ тускенде самал 
жел соккандай кезщ мен к е ц ш ц уш рис туседЬ>, - деп. Mi не. осы 
себеп-ri Келд1бек журш калады.
Казактын кешпел1 заманы. каракесек кешедк ЖенекейШаншар- 
дыц кешшс 7-8 туйса бар, шагын кеш келш косылып, араласып 
KeTimi. Келд1бек бул не болды деп, кештщ алдына карай шыгып, 
келе жатыр екен, жаца косылгандардыц imiHeH туйе жетелеген 6ip 
кызды керед1, керед1 де к е ц ш бузылады. Кыз да бутан кезш тастап, 
тсciрейс калса керек. Келд1бек сейлей алмай, сез бастауга себеп 
таба алмай 9pi eTin кетед1. Кеш келш 6ip езеннен етпек болганда 
элп кызбен кайта кездеагтп. Кыздыц жетелеген туй еан щ ж уп 
ауып кст1п. соныц мпхнатына бола кыз атынан Tycin ж укп баскан 
екен. Бакылап турган Келд1бек кыздыц сылти баскан аягына кез1 
Tycin калады да кызга келш: «Бул юмшц кепи, и м боласыздар» 
деп жен сурайды. «Бi j Kimi жуз cai боламыз» деп жауап алыпты. 
Осы айтылган эцпмешц кез1нде Келд1бек кыздыц бетшдеп танадай 
мещц Kepin калса керек. Содан к е ц ш алабуртып, желдей жуйтюп 
куана тусед1. Epyniicri себеп кылып Келд1бек 6ip нэн койды сойып, 
жацагы елд1 конакка шакырады, сол конган ж ерлервде 6ip кызды 
жаца кершшерше ж1берш, осылай да осылай, Kimi жуздщ аксак 
кызыныц ею емшепшц арасында айнадай калы болуы тше, деп 
тапсырма 6epimi. Ертещнде oairici бар екешн естш, кец ш н орнына 
Tycipin, окссшс хабар 6epirrri - «кудалыкты сейлсссш, Kimi жуздщ
46

осы кызын аламын», - деп. «Атам Булбул туам дс берген аяны 
дэл келш тур, арнаулы белплер1 табылды, - дейщ. Ол кыздыц аты 
Токмсшл екен. Айттырысып алмак боп жургенде эке-nienieci: -
«Балам-ау, баска сулу кыздар турганда, 03i Tyci келмеген кыз екен, 
уодслсап койган куда, жегжаттарды кайтем1з?» - дегенде Келд1бек:
Цаймагын тскен суттщ алдым цалцып,
Аягы ацсац болганмен, ацылы артъщ.
Ko3i цыли болганмен, свзг мен id тузу,
Свйлескеннен он бойым xemmi балцып», —
депп.
Шаншар абыз да еругпкке шакырып, еруш бере бастапты. Жен 
сурасып, шаруасын б Ы г т . Сонда жолаушылар:
- « Бп Kimi жуз деген елденб1з, ез ел1м1зден зорлык керген 
соц, Шаншар абызды 1здеп келемгз. Бауырын каппас - деп, Орал 
тауындай орамы мол же pi бар деп келдш, кабылдасацыз б1ржола 
койныцызга юрд1к» дейд1. «Бi здi н i зд с йтш ел1м1з, мал жаятын 
жер1м1з жок», - деп жэне айтады.
- Сонда Шаншар абыз айткан екен:
«Ер болып туган Jtcizimmiii,
Эз 
K 3 d 6 i
озтен,
Малдыц оз 
H 9 d 6 i
жэне озтен.
Елден ел кетсе жут,
Елге ел цосылса цут.
Дарияны ешюм жалап арам цылмас,
Отты ешюм урлеп oiuipe алмас.
Бул айтцан создерщ дурыс,
К,арсы отырып цабыл алдъщ.
Тоскейде малымыз цосылсын,
Тосекте басымыз цосылсын», —
деп кудальщка ишара кылып сез аяктапты. Сонда кыз э к с а «тере- 
л т н езщ айта бер, аударылмайтын жерден кесе бер, езщ унатып 
шеше бер», - деп тандауды Шашшардыц езше салыпты.
47

Мше Кедщбек бабамыз киеш Токмешл анамызга осылай уйлен- 
fch екен. Кешн бойуйреткен соц «сешц агыц неге Токмешл койылган» 
деп сурайды гой, сонда анамыз айтады екен: «Мен согым сойган 
шакта туыппын, сол куш корада ерте каштан 12 кой епз туы пты , 
сонда шешем1з ырым 
Kepin, 
«кой епз болды, арты сепз болар» деп 
Токмешл койыпты» дейд1 екен. «Ал ещц озщддщ атыцызды неге 
Келд1бек койды - деп кел1ншеп сураса, «ол жак, бу жактан келгендер 
болса ала бсрсш деп Келд1бек койган» деп атамыз кулед1 екен.
Тагы б1рде курбы-курдастары Келд1бектщ ушнде отырып, оны 
келемежге айналдыра 6epinri. Сонда жаца тускен жас келшшек 
эдеппен сыпайы гана:
Кез1м цыли, жасырмаймын, ацсацпын.
Келдекецмен сондай тату, жацсы-ацпын.
Татулъщтыц белясшдей тамаша,
Бес Бошанды dwieumin ул таппацпын, -  д сг т .
Сонда олплср: - «Бул тегш адам емес екен, калжынды кояйык»,
- дссштк
Айтканындай, Токмешл алты ул тапкан: Казыбек, Сэд1бек, 
Асан, Усен, Балапан, Бодене. Ел оларды «Аксактыц алтауы», деп 
атап KeTimi.
Токмешлд1 халык:
- «Осы ш1рюн Hocirrri болар, баласын ем1згенде ею емшегш 
артына кайырып тастайды, балалары артынан келш емед1 екен»,
- дейщ екен.
Казыбекп алдына алып уатканда memeci былай дейд1 екен:
«Айналып, толганът 

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: