«Білгірлер сайысы» Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлының «Тәуелсіздік туы- білімді ұрпақ қолында»

Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлының «Тәуелсіздік туы- білімді ұрпақ қолында» дегеніндей алдымызда тұрған дені сау, рухы биік, ой – өрісі кең, болашағы айқын жеке тұлғаны ХХІ ғасырдың білгірде, білімді етіп шығару өз қолымызда. Себебі, 8- 9 сыныптар аралығында өтетін интеллектуалды ойын осының дәлеліндей.

Көруге бұл сайысқа жиылғандар,

Ұлы ғалымдарға құрметпенен сиынғандар

Қош келдіңіздер, бүгінгідей ғажайыпты

Тамашалау бақыты бұйырғандар!

Ойынға қатысушы оқушылармен танысу:

1. 
   8 сынып оқушысы - Жүсіпбаева Гүлім Таңатқан қызы. Бос уақытында шахмат, кітап оқумен айналысады.
   

2. 
   8 сынып оқушысы - Дүйсенбеава Гүлім Құрманбекқызы. Бос уақытында кітап оқып теледидар көргенді ұнатады. Гүлім: «Талапты тас жарар, талапсыз бас жарар» деген мақалды әрқашан ұстанатын биязы да ұқыпты оқушы.
   
3. 
   9 сынып оқушысы Вышутин Глеб Игорь ұлы . бос уақытында футбол ойнап, кітап оқиды.
   

4. 
   9 сынып оқушысы Қайырбекова салтанат Манатқызы. Бос уақытында тоқыма тоқып, кітап оқып, бассейінде жүзгенді жақсы көреді.
   

5. 
   9 сынып оқушысы: Болатова Салтанат Болатқызы. Бос уақытында компьтердің алдында отырғанды жақсы көреді.
   

«Бәйге « кезеңінде мектеп бағдарламасынан химия, биология, география пәндерінен 16 сұрақ қойылады. Әрбір сұраққа 10 ұпайдан беріледі. Оған 2 оқушыдан артық жауап бермейді. Жауап бере алмаған оқушы келесі сұраққа жауап беру құқығынан айырылады.

1. 
   Индекс, коэффициент дегеніміз не? (Индекс- атом санын, коэфициент- молекула санын көрсетеді)
   
2. 
   Масштабтың қанша түрі бар? (3 )
   
3. 
   Табиғатта бос күйдегі молекулалық оттекті бөліп шығаратын реакция (фотосинтез)
   
4. 
   Өсімдіктер мен жануарлар организмінде кездесетін негізгі органоид? (ядро)
   
5. 
   Жапыраққа жасыл түс беретін қандай заттар? (Хлоропластар)
   
6. 
   Адам организміндегі ұлпаның неше түрі кездеседі? (эпителий, дәнекер, бұлшықет, жүйке)
   
7. 
   Ақ құм (кремнезем)
   
8. 
   Литосфера дегеніміз не? (Жер)
   
9. 
   Жанартаулар неден тұрады? (жанартаулар шөгінді жыныстардың қалың тығыз қабығынан және тасқын мен жанартаулық күлден тұрады)
   
10. 
    Желдің бағыты мен күшін анықтайтын құрал ? (флюгер)
    
11. 
    Ең биік тау шыңы? (Джомолунгма (Эверест) )
    
12. 
    Мұнайды ең өндіретін ел? (Сауд Арабиясы)
    
13. 
    Оксидтер дегеніміз не? (екі элементтен тұратын біреуі оттек болып келетін бинарлы қосылыстар)
    
14. 
    Шығу тегі, құрылысы және атқаратын қызметі ұқсасжасушалар мен жасуша аралық заттар жиынтығы қалай аталады? (Ұлпа)
    
15. 
    Мидың орташа салмағы қанша? (1300-1400)
    
16. 
    Қазақстан республикасының жер көлемі қанша? (2,7 млн шқ²)
    

Күнделікті тұрмыста үлкен мен кішіге етене жақын болып кеткен химиялық талшықтан тоқылған мата мен пластмассаның түр- түрінен жасалған бұйымдарды, дәрі- дәрмекті, кір жуғыш ұнтақтар мен жердің құнарлылығын сақтайтын тыңайтқыштарды, асыл тастардан, бекзат материалдардан жасалған әшекейлерді, көз тартар бояуларды, өсімдіктердің зиянкестерімен күресетін гербицидтерді, иісі мұрын жаратын әтірлерді, қыздар мен әйелдердің көркіне әр қосатын хош иісті майларды, т.т. айта берсек , біздің химия әлемінде өмір сүріп отырғанымызға, химиясыз көп нәрсеге зәру болатынымызға көз жеткізер едік.

Онда бар түп –түгел Тынығып жатып не ішесің? (Су-вода-

Әлемнің әлпеті (Ғаламшар-планета-
Мал өсірсең .... өсір, Кең әлемді кернейді,

Өнімі оның көл көсір. (Қой- баран- Көзің бірақ көрмейді. (Ауа- воздух-

Қыста жатсаң, жаның рахат табады

(Ағаш- дерево-

Судың кепкені- .... кетекені (Тіршілік-

Ұяшықтың астында үш пәннен (химия, биология, география) сұрақтары жасырылған. Егер сұраққа дұрыс жауап берсе , көрсетілген ұпайды алады. Ұяшықты аз оқушы ашады.

1. 
   Жердің терең қабатындағы балқыған зат. (магма)
   
2. 
   Қазіргі жағдайдағы өсімдік түрінің ең жоғары түсім беретін тобы( Іріктеме)
   
3. 
   Бүкіл жерді қандай картадан бірден көруге болады? (Глобустан)
   
4. 
   Калий қандай металл? (сілтілік металл)
   
5. 
   Ізбесті қыздырғанда бөлінетін газ (СО₂)
   

Үш жақты білім пирамидасы берілген. Пирамиданың әр бетінде үш пәннен сұрақтар жасырлыған. Әрбір дұрыс жауапқа 10 ұпайдан қосылады. Сұрақтың бесеуіне дұрыс жауап берген оқушыға 30 ұпай бонус беріледі.

1. 
   Қазақстан аумағында ірілі-ұсақты қанша өзен бар?
   

Ә) 85 мың ;

Б) 95 мың.

2. Жердің өз орбитасы арқылы, қозғалысының салдарынан қандай құбылыс байқалады?

А) күн мен түннің ауысуы;

Ә) жыл мезгілдерінің ауысуы; б) күн тоқырауы;

А) Конго;

Ә) Амазонка;

Б) Ніл;

А) Қара теңіз;

Ә) Каспий теңізі;

Б) Жерорта теңізі;

А) Орал;

1. 
   Жердің газ тәрізді қабықшасы:
   

2. Көп пәтерлі үйде 201 адам ағаш тұрады. 3 адам бір ағаштан өсіргенде үй жанында қанша ағаш өсіріледі?

А) 5 грамм; ә) 7 грамм; б) 10 грамм;

А) инсулин; ә) адреналин; б) меланофор;

Осы кезеңде ұпайы аз 1 оқушы шығады.

Сұрақтарға екі нұсқа (а және б) берліген. Ұпайы аз оқушы нұсқаларды таңдайды. Бір минут аралығында 20 сұрақ беріледі. Сайыскерлер әрбір дұрыс жауапқа 10 ұпайдан алады. Сұрақтың жауабын білмесе, келесі сұрақты оқуға белгі беру керек.

1. 
   Металл атомы мен қышқыл қалдығынан тұратын заттар. (Тұздар)
   
2. 
   Жүре келе пайда болатын рефлекс (Шартты)
   
3. 
   Кез келген заттың бір молінде қанша молекула саны болады (6,02 * 10²³)
   
4. 
   Периодтық жүйеде неше топ бар? (8 топ)
   
5. 
   Бақаның дернәсілі (итбалық)
   
6. 
   Дүниежүзіндегі ең үлкен шөлейтті жер. (Сахара)
   
7. 
   Жыланның сипап- сезу мүшесі? (Тілі)
   
8. 
   Кариб теңізі қай мұхиттың бөлігіне кіреді? (Атлант мұхитына)
   
9. 
   Адам бір рет тыныс алғанда қанша мл ауа жұтады? (500 мл)
   
10. 
    Күкірттің ең жоғары тотығу дәрежесі нешеге тең? (+6)
    
11. 
    Элементтің реттік нөмірі атомның несін білдіреді? (ядро зарядын)
    
12. 
    Нәруыздың мономері (Амин ұқышқылдары)
    
13. 
    Жасушаны зерттейтін ғылым. (Цитология)
    
14. 
    Нәруызды синтездеуге қатысатын органоид (Рибосома)
    
15. 
    Табиғатта кездесетін ең қатты минерал. (Алмаз)
    
16. 
    Эвоюциялық ілімнің негізін салған ғалым. (Ч.Дарвин)
    
17. 
    Қаныққан көмірсутектерге тән реакция (орын басу)
    
18. 
    Суда еритін негіздер қалай аталады? (сілтілер)
    
19. 
    Салыстырмалы атомдық массасы 32 – ге тең элемент. (Күкірт)
    
20. 
    Сома жасушаларының бөлінуі қалай аталады? (Митоз)
    

1. 
   Екі элементтен тұратын оның біреуі оттек болып келетін қосылыс . (Оксидтер)
   
2. 
   Туа біткен тұқым қуалайтын рефлекс (Шартсыз рефлекс)
   
3. 
   Период нөмірі атомның несін білдіреді? (электрондық қабатын)
   
4. 
   Фиджи аралы қай жерде? (Тынық мұхитында)
   
5. 
   Бақаның жүрегі неше бөліктерден тұрады? (3 бөліктен)
   
6. 
   Жыныс жасушаларының бөлінуі (Мейоз)
   
7. 
   Оттектің салыстырмалы молекулалық массасы (32)
   
8. 
   Энергия беретін органоид (Митохондрия)
   
9. 
   Ең терең көл (Байкал көлі)
   
10. 
    Қай бұлшықет өте күшті? (Ауыз бұлшықеті)
    
11. 
    Азот қышқылының тұздарын қалай атайды? (Нитраттар)
    
12. 
    Тіс қандай затпен қапталған? (Кіреуке)
    
13. 
    Бейметалдардың жалпы саны (22)
    
14. 
    Қай елдің географиялық орыны өте ұзын және жіңішке (Чили)
    
15. 
    Ересек адамның жүрегінің салмағы (300г)
    
16. 
    Салыстырмалы атомдық массасы 12- ге тең элемент. (Көміртек)
    
17. 
    Ас содасының формуласы (ИаНСО₃- натрий гидрокарбонаты)
    
18. 
    Ұйқы қандай гормон бөледі? (инсулин)
    
19. 
    Ізбесті қыздырғанда бөлінетін газ? (СО₂)
    
20. 
    Тромбоцит қандай қызмет атқарады? (қанды ұйыту)
    

Жорға кезеңі қортытындыланып, жаратылыстану пәндері бойынша жеңімпазы анықталды. Жеңімпазға диплом, жеңімпаз тақтасы және сыйлық табыс етіледі.