Білім беру бағдарламасының атауы мен шифры 6B07105-Химиялық инжиниринг, 6В07106 Электроэнергетика
жүктеу/скачать 0,68 Mb.
|
2Силлабус Физика каз (1)
|
Призмадағы жарық дисперсиясын қарастырайық. Айталық, монохромат сәуле α1 бұрышымен сыну көрсеткіші n және сыну бұрышы А призмаға түссін. Призманың сол және оң қабырғаларынан екі рет сынғыннан кейін сәуле φ бұрышына ауытқиды: φ=(α1-γ1)+(α2-γ2)= α1+α2-A Егер А және α1 бұрыштары аз болса (яғни, α2 , γ1жәнеγ2 аз болады), онда 
 және  . γ1+γ2= A болғандықтан,
α2 =nγ2=n(A- γ1)=n(A- α1/n)=nA-α1, бұдан α1+α2= nA. Сол себептіφ =A(n-1) – сәулелердің призмадан ауытқу бұрышы неғұрлым үлкен болса, соғұрлым призманың сыну бұрышы үлкен болады.  - шамасы заттың дисперсиясы деп аталады. Барлық мөлдір заттар үшін сыну көрсеткіші толқын ұзындығы өскенде кемиді:
 (суретке қараңыз). Мұндай дисперсия қалыпты (немесе теріс) деп аталады. Қатты жұтылу сызықтар мен жолақтар маңындағы қисықтың жолы n(λ) – дисперсия қисығы – кері: мұндай дисперсия аномальды дисперсия деп аталады. Призмалық спектографтардың жұмыс істеу принципі қалыпты дисперсия құбылысына негізделген. Сәулелердің призмадан ауытқу бұрышы сыну көрсеткішіне тәуелді, ал ол өз кезегінде толқын ұзындығына тәуелді. Сол себепті призма ақ жарықты спектрге жіктейді, бұл жағдайда қызыл сәулелер (толқын ұзындығы ұзын) азырақ, ал күлгін сәулелер (толқын ұзындығы қысқа) көбірек бұрышқа аутқиды.
Жарық толқыны энергиясының сол толқынның затқа енуіне байланысты кемуін жарықтың жұтылуы дейміз. Сонда жарық бір ортадан өткенде оның интенсивтігі кемиді, өйткені жарық толқындары электр өрісі ықпалынан зат атомдарының құрамындағы электрондарды еріксіз тербетеді, себебі ұдайы тербеліс болу үшін жарық энергиясы жұмсалады да ол энергияның басқа түріне айналады. Зат атомдарының бір-бірімен соғылысу нәтижесінде электрондардың тербеліс энергиясының біраз бөлігі молекуланың ретсіз қозғалыс энергиясына айналады. Соның нәтижесінде дене қызып, біраз жарық энергиясы жутылады. Жарық интенсивтігінің кему дәрежесі жарық өтетін заттың табиғатына және оның қалыңдығына байланысты. жүктеу/скачать 0,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|