Білім беру бағдарламасының тобы- ветеринария Дайындық бағыты: Ветеринария Білім беру саласы Ветеринария Нур-Султан 2019
жүктеу/скачать 1,25 Mb.
|
cillabus vet hir 10.09.19
- Бұл бет үшін навигация:
- 8 Дәріс
| Қан тоқтату
Сұрақтар: Ұлпаларды ажырату және біріктіру, қансырау, қан ағуын тоқтату. Ұлпаларды ажырату ережелері мен әдістері.Рациональді тілу жөнінде түсінік.Құралдар мен тілу түрлері.Зақымдалған қан айналымын организмнің қалпына келтіру. Қан ағудың түрлері.Қанның сәйкестігін анықтау. Қан құю. Қансыраудың алдын алу. Қан ағысты тоқтатуәдістері.Ұлпаларды біріктірудің жалпы принцптері мен техникасы.Құралдар мен тігіс материалдары. Ұлпаларды ажратуға және біріктіруге арналған заманауи құрал жабдықтар. Хирургиялық тігіс түрлері. Тері тігістерінің алу мерзімімен техникасы. Арнайы: ішек, сіңір, бұлшық ет пен оның апоневроздарын, жйке, қуысты мүшелер мен тамырларды тігуге арналған тігітер. Синтетикалқ органикалық желім көмегімен ұлпаларды біріктіру. Сүйектерді біріктіру әдстері мен техникасы. Дәріс мақсаты: маталарды ажырату және қосу тәсілдерін оқып үйрену. Қан кетуді тоқтату әдістерін үйрету. Ажырату екі жолмен жүргізіледі: кесу (өткір) және қабыну (тұйық). Ұлпаларды емдеу-теріде, шырышты және серозды қабықтарда, тері асты клетчаткада, фасциялар мен апоневроздарда, сондай-ақ қалың бұлшықеттерде операция жасаудың негізгі тәсілі. Қатпарлануға әдетте ауру ошағына жалпақ бұлшық ет қабаттары немесе мата аралық саңылаулар арқылы жақындағанда, бірқатар хирургиялық араласулар кезінде (қатерсіз ісіктерді алып тастау, кастрацияның жабық тәсілі және т.б.) оперативтік қабылдау процесінде қолданады. Маталарды ажырату техникасы 1. Тіндердің кез келген таралуы анатомиялық және физиологиялық тұрғыдан негізделуі тиіс. Жүйке діңдерін, үлкен артериялық және көктамырлық тамырларды ұстау қажет. 2. Теріні скальпельмен (іштен жақсы) немесе тік өткір қайшымен кесіп, алдын ала созады және сол қолдың кең таралған саусақтарымен бекітеді. Кейде тері астында жатқан тамырларды немесе нервтерді зақымдамау үшін теріні алдын ала саусақпен немесе хирургиялық пинцеттермен қатпарлап алады (көтереді) және кеседі. Теріні бір әдіске бөліп, скальпельдің басынан бастап кесудің белгіленген сызығының соңына дейін бірқалыпты жүргізуге болады. 3. Жалпы қабылданған қабат қималарын қолдану, яғни жедел қол жеткізу жолында кездесетін мата қабаттарын біртіндеп ажырату. Жалпақ бұлшықеттер қатпарланып ажыратылады. Шалбарды бүктемеге пинцетпен немесе саусақпен тартып алып, скальпельмен немесе қайшымен кеседі. 4. Жара ішіндегісінің ағуын қамтамасыз ету үшін әрбір кейінгі жатқан анатомо-топографиялық қабат алдыңғы қатардан аз ұзына бойы кесіледі. Жараға "қайық"пішінін береді. Тіндерді ажырату әрқашан қан кетеді. Хирургтың негізгі міндеттерінің бірі қан кетуді тоқтату және қан жоғалтуды толтыру болып табылады. Қан кетудің өздігінен тоқтауы зақымданған қан тамырларының қабырғасының рефлекторлы спазмы және қан ағатын қан тамырларының тесіктерін бітейтін тромбтардың пайда болуымен қанның ұюынан тұратын организмнің қорғаныс реакциясымен түсіндіріледі. Қан кетуді уақытша тоқтату: 1. Тығыз тампонада мұрын қуысынан, қынаптан, тік ішек жарасынан қан кету кезінде тампонада арқылы жүргізіледі. 2. Қысатын таңғыш ірі артериялардың зақымдануы болмаған кезде қолданылады. Әсіресе бас немесе аяқ-қолдың үстіңгі жарақаттары кезінде қысатын таңғыш тиімді. 3. Жгут қою аяқ-қолдың қан тамырларынан немесе құйрығынан жазғы уақытта 1,5-2 сағаттан артық емес, ал қысқы кезеңде сыртқы температураға байланысты екі есе қысқа болғанда қолданылады. Қан кетуді соңғы тоқтату. Қан кетуді тоқтатудың келесі тәсілдері бар; механикалық, физикалық, химиялық және биологиялық. Маталарды біріктіру ережесі: 1-асептикалық жағдайлар жасауға бағытталған іс-шараларды орындау. 2. Жіктерді салар алдында мұқият гемостаз және жараны дәретхана, ал қажет болған жағдайда оны механикалық өңдеу қажет. 3. Жара оның барлық тереңдігі бойынша жабық болуы тиіс, ол үшін тігіс қабырғаның шетінен және жараның түбінен өтуі тиіс. 4. Жараның шеттері мен қабырғаларын жақсы біріктіру үшін жіктерді бір-бірінен және жараның шетінен бірдей қашықтықта қою қажет. Тігістер тігістерінің арасындағы қашықтық олардың клиникалық тағайындалу сипатымен анықталады (қосатын, жақындататын немесе кернеуді алып тастайтын), ал жараның шетінен қашықтық жалғанатын тіннің қалыңдығының және 1-1,5 коэффициентінің жүргізілуіне тең болуы тиіс. Және мата қалың болған сайын, коэффициент соншалықты көп, керісінше. 5. Тек аттас маталар қосылады (ішперде, тері және т.б.). Бақылау сұрақтары: 1. Қан кетуді тоқтату тәсілдері? 2. Маталарды кесу техникасы? 3. Маталарды кесу құралдары? 4. Маталарды біріктіруге арналған құралдар? 5. Қандай тігістер теріге салады? 6. Сіз қандай үздіксіз тігістерді білесіз? 7. Қан кетуді тоқтатудың механикалық тәсілдері? 8. Қан кетуді тоқтатудың физикалық тәсілдері? 9. Қан кетуді тоқтатудың химиялық тәсілдері? 10. Қан кетуді тоқтатудың биологиялық тәсілдері? 11. Қан кетуді уақытша тоқтатудың негізгі тәсілдері? 12. Ішек жіктерін салу техникасы? №8 Дәріс Тақырыбы: Десмургия Сұрақтар: Ветеринариялық хирургиядағы десмургияның маңызы. Таңғыштар мен таңу жөніндегі түсінік. Таңғыш материалдарының сипаттамасы. Таңғыш материалдарының түрлері. Әр түрлі таңғыштардың сипаттамасы менқолдану тәсілдері. Таңғыштардың қажеттілігіне, түріне және қолдану техникасы бойынша жіктелу. Жануар денесінің әр түрлі аумақтарына қолданылатын арнаулы таңғыштар. Каркасты таңғыштар.Желімді таңғыштар.Иммобилизациялық: шиналық және гипстік таңғыштар.Гипстік таңғыштар түрлері. Гипстік таңғыштарды салужәне алу техникасы. Дәрістің мақсаты: ветеринариялық хирургиядағы десмургияның маңызын зерттеу. Таңғышты салудың негізгі әдістерін үйрету. Десмургия – таңғыштар туралы ілім (грек. Desmos-таңу, ergon-іс), таңғышты салу әдістерін, таңғыш материалды қолдану және оның қасиеттерін зерттейді. Таңғыш деп жануардың жарақатына немесе денесінің қандай да бір бөлігіне таңу материалын қайталап зақымдаудан, инфекциядан қорғау және қан кетуді тоқтату мақсатында салу түсініледі. Таңу материалының келесі түрлері бар: дәке, мақта, лигнин, целлофан. Таңу материалының келесі нысандары бар. Компресс-төрт қабатты дәке немесе басқа матаның төрт бұрышты бөлігі. Салфетка, лангет, орамал-әр түрлі көлемде және дәке кесектерінің формалары. Прраща-ұшы ұзына бойлық бағытта 3-4 тоқымаға кесілген, тікбұрышты пішінді, орамал, бөзден жасалған кең лента. Дәке тампоны – конверт түрінде оралған көлемі 10х10 см дәке төрт бұрышты кесек. Мақта-дәке тампоны – мақтаның қопсытылған кесектері, дәке салфеткасынан жасалған конвертке салынған. Мақталы-дәке жастықшалары-екі дәке салфеткалары арасында қалыңдығы 1 см-ге дейінгі гигроскопиялық мақта салынады және крест тәрізді тігіледі. Дәкелі турунда-ұзындығы бойынша 4-8 есе ұзын дәкенің жолақтары, ені 5-7 см, шетіне оралған. Мақта шариктер-хирург қолын және операциялық өрісті өңдеу үшін қолданылады. Бинт-Білікше домалаған түрлі материалдан жасалған таспа, жиі дәке. Стандартты бинттер әдетте ені 10 см және ұзындығы 7 М. Таңу материалын қолдану формалары мен қолдану тәсілдері бойынша қиғаш, бөртпе тәрізді, бинттік, желім таңғыштары, жануардың денесінің әр түрлі бөліктеріне арнайы, Шина және гипс таңғыштары ажыратылады. Бинттік таңғыштар-бөлінеді: - циркулярлық таңғыштар-қарапайым бинттік таңғыштардың бірі. Қою техникасы мынадай: бинттің соңы қиғаш бағытта биндуем органда ұстап қалады, ал оң жақ, әрбір келесі тур алдыңғы турды толығымен жабатындай есеппен бинтті тарқатады; - спирал тәрізді таңғыштар-бинт турларының төменнен жоғары қарай спираль жүрісімен сипатталады, бұл ретте әрбір келесі тур алдыңғы бинт енінің 1/3 немесе ½ еніне жабады. - спирал тәрізді таңғыш - қарапайым спирал тәрізді таңғыш нашар ұсталынған жағдайларда қолданылады. - таңғыш таңғыш-бинта турлары бұранда тәрізді төменнен жоғары қарай жүреді, және әрбір келесі тур алдыңғыдан бинттің еніне артта қалады. – сегіз тәрізді таңғыш-бинт таңбасының осы түрінде сегізді сипаттайды. - мүйіздегі таңғыш. - тұяқты таңғыш. - арнайы таңғыштар. - қаңқалы таңғыштар. - желім таңғыштар. - иммобилизациялайтын таңғыштар-ағзаның тыныштығын қамтамасыз етеді,олар сүйектердің сынуы, сіңірдің жарылуы, шығуы және т. б. патологияларда көрсетіледі. Шина және гипс бар. Бақылау сұрақтары: 1. Таңу материалын қолдану түрлері? 2. Десмургия туралы түсінік? 3. Негізгі таңу материалдары? 4. Бинттік таңғыштардың жіктелуі? 5. Таңу материалдарының сипаттамасы? 6. Бинттік таңғыштарды салу ережелері? 7. Мүйізге таңғышты салу техникасы? 8. Тұяқты таңғышты салу техникасы? 9. Арнайы таңғыштар қандай мақсатта қолданылады? 10. Желім таңғыштары қандай жағдайларда қолданылады? 11. Алғашқы көмек таңғыштарын қашан қолданады? 12. Шина таңғышын салу ережелері? 13. Гипс таңғыштардың түрлері? 14. Гипс сапасын тексеру сынамасы? 15. Гипс таңғыштарын дайындау техникасы? №9 Дәріс Тақырыбы: косметикалық және пластикалық операциялар элементтері Сұрақтар: тіндерді ауыстырып отырғызудың Биологиялық шарттары. Маталардың үйлесімсіздігі және пластика түрлері. Еркін (трансплантация) және еркін емес пластика тәсілдері. Аллопластикалық материалдарды қолдану. Дәрістің мақсаты: ветеринарлық хирургиядағы пластикалық отаның мәнін зерттеу. Пластикалық операция техникасын үйрету.. Ерекше техникасы жануар ағзасының құрылымдық-функционалдық элементтерінің тұтастығын қалпына келтіруге немесе олардың сыртқы контурының пішінін өзгертуге мүмкіндік беретін операциялар пластикалық деп аталады. Ветеринариялық хирургияда тері пластикасы, аллопластика және кейбір косметикалық операциялар түрлі тәсілдері кеңінен таралған. Бос емес пластика тәсілдері. 1. Терінің ақау айналасында оның негізін тиісті тіндерден айыру арқылы жұмылдыру, бұл жара шеттерінің қозғалуын арттырады және оны саңырау тігіспен жабуға мүмкіндік береді. 2. Жара шеттерінің шамадан тыс кернеуін төмендетуге мүмкіндік беретін және ақаудың бір немесе екі жағынан жағылатын" босаңсытатын тіліктерді " қолдану. 3. Терінің аралас учаскелерінен құрылған "аяқтағы тері құрағын" пайдалану. Еркін емес пластика әдістерін қолдану көрсеткіштері үлкен алаңды сипаттайтын жаңа жаралар болып табылады. Табиғи тесіктерге жақын және дененің қозғалмалы учаскелері аймағында оқшауланатын шеттерінің Елеулі кернеулігі, дұрыс емес нысаны. Еркін тері пластикасының тәсілдері. Көрсеткіштер болып регенерациясы ұзаққа созылатын сипатқа ие және ынталандыруды талап ететін кең ақаулар болып табылады. Бұл бос пластиканың бірнеше жолы бар: 1. Амман Әдісі. Ауыстырып отырғызуға арналған материалды жамбас бетінің, иықтың латеральды бетінің, іш қабырғасының вентральды немесе жарманың терісінен алады. Учаскені алдын ала жуады, майсыздандырады және дезинфекциялайды. Теріні теріасты талшықтарсыз, қарағай қабатымен кеседі. Трансплантатты түйіршіктелген шұңқырларға 4-5 см тереңдікке батырады. 2. Яценко-Риверден Әдісі. Трансплантат гранулятқа тереңдей алмайтындығымен ерекшеленеді, ал Тасбақа аралық жасамай, ақаудың барлық бетін тегістейді. 3. Панков Әдісі. Автор таспа түрінде алынған донорлық тері бөлігін ұсақтау және түйіршіктеуге ұсынады. Аллопластика. Бұл тәсілде синтетикалық маталар (лавсан, капромед және т.б.) қолданылады. Бақылау сұрақтары. 1. Бос емес пластикаға көрсетілімдер мен қарсы көрсетілімдер? 2. Бос пластика емес жолдары? 3. Еркін пластика әдістері? 4. Еркін пластика көрсеткіштері? 5. Аллопластика? №10 Дәріс Тақырыбы: Экономикалық, косметикалық операциялар. Жануарлар мен қауыпсыз жұмыс істеу үшін қорғау операциялары. Сұрақтар: Декорунация.Бұзаулардың мүйізін өсірмеу тәсілдері. Бұқаларға танау сақинасын кигізу.Еркек және ұрғашы малдарды пішу. Пішудің мақсаты, мәні мен тәсілдері. Пішудің қажеттілігі және қарсы көрсетілімдері.Несеп жыныс ағзаларының топографиялық анатомиясы. Айғырларда, бұқаларды, қошқарларды,иттерді, қояндарды және мысықтарды пішу. Биені, сиырды,ұрғашы иттер мен мысықтарды піщу. Дәрістің мақсаты: мүйіздердің өсуінің алдын алу әдістерін үйренеді. Жануарларға түрлі косметикалық операциялардың техникасын үйрену. Мүйіздердің дамуының алдын алу 1-3 апта бұзауларда мүйіз бугорктарының аймағында мүйіз терісінің және оны жабатын эпидермистің бұзылуына негізделген. Бұл үшін бірнеше жолы бар. Мүйіздердің алдын алудың химиялық әдісі кең таралған. Бұзаудың мүйіз бұғыларына күшті әсер ететін химиялық заттар: күйдіргіш натр немесе кали, азот немесе үшхлоруксус қышқылы және т. б. жағылады. Мүйіздерді жою қансыз және қанды тәсілдермен жүргізіледі. Құлақ қабығын ампутациялау. Иттің тұқымына байланысты, құлақ қабыршағының тұқымына әртүрлі пішін береді: неміс догтары мен боксшыларда ұзын және өткір, бірнеше дөңес артқы шеті бар; доберман-пинчерлерде салыстырмалы ұзын және өткір, тегіс артқы шеті бар; терьерде қысқа, тегіс артқы шеті бар. Пішу-жыныс бездерінің қызметін жасанды түрде тоқтату. Ол түрлі әдістермен жүзеге асырылуы мүмкін. Еркектерде сондай-ақ қанмен қамту және жыныс бездерінің иннервациясы бұзылған немесе олардың элементтері толық немесе ішінара бұзылатын оперативтік әдістер қолданылады. Жыныс бездерінің қызметі химиялық және гормоналды препараттарды, радиоактивті сәулелерді қолдану сияқты басқа да әсерлермен тоқтатылуы мүмкін. Емдік көрсеткіштер бойынша кастрация ауыл шаруашылығы жануарларының еркектерінде интравагинальды жарықтарды жедел емдеуде, тұқымдардың механикалық бұзылуы, олардың созылмалы қабынуы, жалпы қынаптық қабықтың арағы, жаңа пайда болған кезде, тұқымдық арқан көктамырларының варикозды кеңеюі, тұқымдықтардағы іріңді қабыну процестерінде және олардың қосалуында қолданылады. Сиырларды бордақылауды жақсарту үшін, емдеуге келмейтін аналық бездердің бедеулікке себеп болатын ауруларында көрсетіледі. Шошқа бордақылау алдында кесіледі. Егер шаруашылықта малдың осы түріне тән өткір жұқпалы аурулар болса, онда қатаңдықты орындауға болмайды. Пішу ағзаның жалпы әлсіреуінде, жұқпалы ауруға күдіктенген кезде, жыныс бездеріне жақын іріңді-некроздық ошақтар болған кезде, олардың жіті қабынуы кезінде қарсы болмайды. Бақылау сұрақтары: 1. Пішу туралы түсінік? 2. Пішу көрсеткіштері мен қарсы көрсеткіштері? 3. Пішілетін жануарлардың жасы, дайындау, пішу уақыты мен орны? 4. Еркек жануарларды пішу әдістерінің жалпы сипаттамасы? 5. Айғырларды пішу ерекшеліктері? 6. Бұқаларды пішу ерекшеліктері? 7. Қошқарларды пішу ерекшеліктері? 8. Қабандарды пішу ерекшеліктері? 9. Еркек жануарларды қансыз пішу әдістері? 10. Қан құю әдістері? 11. Жануарларды күту әдістері? 12. Мүйізсіздендірудің алдын алу әдістері? 13. Мүйізсіздендірудің алдын алудың қанды әдісі? 14.Мүйіз түзілудің алдын алудың термиялық әдісі? 15. Мүйіз түзілудің алдын алудың химиялық тәсілі? жүктеу/скачать 1,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|