Білім беру ұйымдарында «Қазіргі Қазақстан. Елбасы Көшбасшылығының сабақтары» атты жалпы республикалық ашық сабақтардың

Ұйымдастыру (жұмылдыру) сәті

Педагог Қазақстан Республикасының Президенті-Н. Ә. Назарбаев туралы қысқаша ақпарат береді. Ұлт Көшбасшысы туралы бейнематериалдарды көруді ұйымдастыру.

II кезең (28 минут)

Оқытушы ҚР Президентінің маңызды бастамалары туралы қысқаша әңгімелеп береді: Қазақстан Республикасы – әлемдегі ең қуатты полигондардың бірі – Семей ядролық полигонын алғашқы болып жапқан тәуелсіз егемен мемлекет. Полигонда 14 жыл бойы ядролық қарудың жер үсті және әуе сынақтары жүргізілді. Содан кейін тағы 25 жыл-жерасты сынақтары жасалған. Семей полигонындағы ашық және жерасты ядролық жарылыстардың жиынтық қуаты Хиросимаға тасталған бомбадан шамамен 1000 есе жоғары (презентация).

Мұғалім, білім алушыларға бастаушысы қазақ ақыны Олжас Сүлейменов болып табылатын «Невада-Семей» қозғалысы туралы айтады. 1989 жылдың 28 ақпанында ол еліміздің барлық қоғамдық, шығармашылық, діни ұйымдарына үндеу тастап, Семей полигонындағы ядролық сынақтарды тоқтатуды талап етті.

Қазақстан аумағындағы Семей ядролық сынақ полигоны 1991 жылдың 29 тамызында Қазақстан республикасы тұңғыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың «Семей ядролық сынақ полигонын жабу туралы» № 409 Жарлығымен жабылды. Өзінің «Әлем эпицентрі» кітабында «....біз өз ядролық қорқыныштарымызды ығыстырып, біздің тарапымыздан қол жеткізген барлық адамдарды құтқардық... біз елдің жаңа ядросыз тарихын құрдық-әлемдік қауіпке қалай көтерілу керектігі туралы жаңа повестивтік дәстүрді қаладық» деп жазады. Міне, 20 жылдан астам уақыт бойы Қазақстан қару пайдаланбай-ақ, кез келген туындаған халықаралық қақтығыстарды бейбіт жолмен шешуге өзінің бейімділігін әлемге көрсетіп келеді

1993 жылы I дүниежүзілік ядролық қаруға қарсы конгрессте Нұрсұлтан Назарбаев Ядролық сынақтарға және жаппай қырып-жою қаруына мораторий жариялау туралы ұсыныс жасады. Бұл мораторий қазіргі таңда да әрекет етеді. Қазақстан ТМД-дағы алғашқылардың бірі болып ядролық қаруды таратпау туралы шартқа және ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шартқа қосылды.

Қазақстан жалпы қарусыздану процесіне бастамашылық жасауға моральдық құқыққа ие. Қазақстан Республикасы Лиссабон хаттамасының ережелерін бірінші рет орындап, өзінің жойқын қуаты бойынша әлемдегі 4-ші ядролық әлеуетін жойды. Қазақстанның жаппай қырып-жою қаруын қарусыздану және жою жөніндегі халықаралық міндеттемелерді орындауы, біздің еліміздің аумағынан ядролық қаруды әкету және оның ядролық инфрақұрылымын жою жөніндегі халықаралық міндеттемелерді орындауы мемлекеттің таратпау және қарусыздану идеалдарына бейілділігін айқын дәлелдейді.

2006 жылы Орталық Азияда ядролық қарудан азат аймақ құру туралы шартқа қол қою өте маңызды оқиға болды.

Қазіргі уақытта Қазақстанда ядролық қауіпсіздік саласында бірқатар маңызды жобалар жүзеге асырылғанын атап өткен жөн. Атап айтқанда, жоғары байытылған ядролық отын төмен байытылған күйге көшірілді. Ядролық инфрақұрылым мен ядролық материалдардың қауіпсіздігін арттыру жөнінде де шаралар қабылданды, бұл уран өндіру мен өндірудің әлемдік нарығындағы елдің жетекші позицияларын ескере отырып, әсіресе маңызды.

2010 жылдың сәуір айының ортасында Вашингтондағы Ядролық қауіпсіздік жөніндегі жаһандық саммитте. Н. Назарбаев болашақта ядролық қарусыз әлемнің жалпыға ортақ декларациясын қабылдау туралы мәселені талқылауды бастау уақыты келді деп мәлімдеді. Қазақстан басшысы сол кезде халықаралық қоғамдастыққа бірқатар маңызды шараларды ұсынды:

Біріншіден, Қазақстан уранның ірі өндірушісі бола отырып және жоғары байытылған уранды төмен байытылған формада қайта өңдеу мүмкіндігіне ие бола отырып, бейбіт ядролық энергетиканы дамытуға өз үлесін қосуға ниетті. Осы мақсатта Қазақстан ядролық отынның халықаралық банкін өз аумағында орналастыруға дайын;

Екіншіден, Астана қатысушы елдер қауіпсіздігінің жағымсыз кепілдігін қоса алғанда, ядросыз аймақтар үшін халықаралық-құқықтық нормаларды қабылдау қажет деп санайды. Қазақстан жаңа ядролық қарусыз аймақтарды, оның ішінде Таяу Шығыста қалыптастыруды жақтады және Орталық Азия аймағы шеңберінде ядролық қауіпсіздікті нығайту, ядролық материалдардың таралуын болдырмау және ядролық терроризмге қарсы күрес жөніндегі өңірлік іс-қимыл жоспарын әзірлеуге бастама жасады;

Үшіншіден, Назарбаев әскери мақсатта ыдырайтын материалдарды өндіруге тыйым салу туралы шартты жедел қабылдау қажеттігі туралы мәлімдеді;

Төртіншіден, Қазақстан ядролық сынақтарға жан-жақты тыйым салу туралы шарттың күшіне енуі тәуелді барлық мемлекеттерді оны ратификациялауға шақырды.

Н. Назарбаевтың бағалауы бойынша, ядролық қауіп пен ядролық терроризмнің алдын алу саласындағы белгісіздік пен тұрақсыздық жағдайын мынадай факторлар құрайды: елдер арасында, әсіресе соғыс пен бейбітшілік, ядролық қарусыздану немесе жалпы қарусыздану мәселелерінде жаһандық сенімнің болмауы; қолда бар ядролық қару-жарақтар мен материалдарды сақтау, жинау, тасымалдау қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында, оларды өндіруге жарамды проблемалар бар; мемлекетаралық кооперацияның, әсіресе жаһандық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелерінде жүйелі әлсіздік байқалуда.

2011 жылғы 19 сәуірде Киевте өткен Ядролық энергияны қауіпсіз және инновациялық пайдалану мәселелері жөніндегі саммитте Қазақстан Президенті жапондық «Фукусима» АЭС-дағы апат салдарынан Атом энергиясының қауіпсіздігі мәселесін көтерді. Оның айтуынша, алдағы уақытта мұндай станцияларды салу жоспарына, әсіресе осы салада тәжірибесі жоқ елдерде атом энергетикасын дамыту ниетін ескере отырып, түбегейлі жаңа тәсілдер қажет.

Педагог ҚР Президентінің атом энергетикасы объектілерінің бірыңғай, шекті қатаң және жалпыға бірдей танылған стандарттары мен қауіпсіздік критерилерін әзірлеу жөніндегі ұсынысына назар аударады, оларды қатаң сақтаусыз әлемде бірде-бір АЭС пайдалануға жіберілмеуі тиіс. Оның айтуынша, АЭС пайдаланатын мемлекеттер мен компанияларды өз халқын, сондай-ақ халықаралық қауымдастықты өзінің ядролық нысандарындағы кез келген, тіпті ең елеусіз оқиғалар туралы дереу және толық көлемде хабардар ету қажет. Атом энергетикасын дамытатын елдердің үкіметтері басқа мемлекеттердің экономикалық мүдделеріне және жаһандық экологияға келтірілген залал үшін толық жауапты болуға дайын болуы тиіс.

2015 жылдың 7 желтоқсанында БҰҰ Бас Ассамблеясы отырысында Қазақстанның бастамасымен Ядролық қарусыз әлем үшін жалпыға ортақ декларацияға қол қойылды. Ағымдағы жылдың наурыз айында Ядролық қауіпсіздік саммитінде Қазақстан Президенті әлемге нақты қадамдар еркін әлемді құру соғыс және ядролық қару туралы монументальды «Манифест. Әлем. XXI ғасыр» жобасын ұсынды.

Бұдан басқа, Н. Назарбаев МАГАТЭ аясында төмен байытылған уранның халықаралық банкін құру туралы идеяның контекстінде таратпау режимін нығайтуға Қазақстанның үлесін кеңейтуге ниет білдіріп, оны Қазақстан аумағында орналастыруға дайын екенін тағы да растады.

Н. Ә. Назарбаев атап өткендей, «біз, мемлекет және саясат көшбасшылары, адамзат болашағы үшін үлкен жауапкершілік артамыз. Семей ядролық полигонын жабу туралы күрделі шешім қабылдаған мемлекет қайраткері ретінде көптеген қиыншылықтар мен қиындықтардан өткен адам және саясаткер ретінде Мен Әлемдік көшбасшылар мен бүкіл халықаралық қоғамдастыққа ақыл-ойға құлақ түру жөнінде үндеу жолдап отырмын. Адамзатты өлім-жітім соғыс қаупінен мәңгілікке арылту үшін барлығымыз қолымыздан келгеннің бәрін жасау керек. Қазір және жақын болашақта да бұдан өткен өзекті міндет жоқ».

- Педагог Н. Ә. Назарбаевтың бейбіт бастамаларының бейне көріністерін көруді ұсынады.

- Талқылау (сұрақ-жауап)

- Шағын топтарда жұмыс істеу (5 адам).

Топтық жұмыс қағидасы.