Білім берудегі менеджмент
жүктеу/скачать 309,25 Kb.
|
әдістемелік құрал Менеджмент
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырып 3. Педагогикалық менеджменттің заңдылықтары
| Бақылау сұрақтары:
Педагогикалық менеджмент дегеніміз не? Педагогикалық менеджменттің мақсаты мен міндеттері қандай? Педагогикалық менеджменттің қандай әдістері бар? Тақырып 3. Педагогикалық менеджменттің заңдылықтары Жоспар Педагогикалық менеджменттің жетекші заңдылықтары Басқарудағы талдау жасау Басқарудағы мақсаттылық Басқарудағы гуманистілік пен демократтық Негізгі түсініктер: заңдылықтар, педагогикалық менеджмент заңдылықтары Табиғат пен қоғамда өтетін барлық процестер белгілі бір түрде өзара бір-бірімен байланысты. Егер бұл өзара байланыстар қайталанатын, тұрақты жəне қажетті болып келсе, объективті сипатқа ие болса, яғни адамдардың еркі мен санасына тəуелді болмаса, онда олар белгілі бір заңдар немесе заңдылықтар түрінде ұйғарылады. Оларды білмей жəне іс жүзінде пайдаланбай, елдерді жəне адамдардың қауымдастықтарын, ұйымдарды жəне жеке тұлғаларды тиімді басқару мүмкін емес. Педагогикалық менеджменттің өзіне тән ерекшеліктері бар, өйткені ол адамдардың шығармашылық әрекеттерімен байланысты. Білім беру процесін басқаруда педагогикалық менеджментті білім беруді тиімді басқарудың теориясы, әдістемесі, технологиясы деп түсінуге болады. Жалпы менеджмент адамдарды, әлеуметтік процестерді басқару өнері мен ғылым жиынтығы ретінде қарастырылады, адамдардың интеллектісін, еңбегін, мотивацияларын пайдалану арқылы басшының алдына қойған мақсаттарына жете алуын айтады. Осы анықтамаға сүйенсек, әр оқытушы өзінің қарамағындағы білім алушының оқу-таным процесінің менеджері болып табылады, ал ұйым басшысы – оқу орнының тұтас оқу-тәрбие процесінің менеджері. Басқару қағидалары басқару заңдылықтарының нақты байқалуы мен бейнелеуі болып табылады. Мектепішілік басқару мен менеджмент бойынша мамандар негізгі заңдылықтар ретінде оқу-тәрбие жұмысының басқару жүйесі қызметі тиімділігінің басқару объектілері мен субъектілері арасындағы құрылымдылық – функционалдық байланыс деңгейіне тәуелділігі, оқу-тәрбие жұмысын басқару мазмұны мен әдістерінің мектептегі педагогикалық үрдісті ұйымдастыру мазмұны мен әдістері сипатымен шарттылығын атап көрсетеді. Ю.А.Конаржевский мектепішілік менеджменттің жетекші заңдылықтары ретінде аналитикалықты, мақсаттылықты, ізгілікті, басқару демократиялығы мен мектеп жетекшілерінің әр түрлі басқару іс-әрекетіне дайындығын атап көрсетеді. 1. Басқарудағы гуманизм заңдылығы Осы заңдылықтарды аша отырып, білім беру ұйымы қызметінің нәтижесі оқушы тұлғасын қалыптастыру және дамыту болып табылатын мекеме болып табылады, осыған байланысты білім беру ұйымын басқаруға қойылатын талаптар ретінде құрметтеу және сенім негізінде білім беру процесі субъектілерінің қызметіндегі ынтымақтастыққа бағдарланатын адамға бағдар беру, гуманистік сипат болып табылады. 2. Басқарудың демократиялылығы Аталған заңдылық диалектиканың негізгі заңдарының бірі — «Бірлік пен қарама-қарсы күрес» Заңының көрінісі болып табылады. Кез келген әлеуметтік жүйенің, оның ішінде білім беру жүйесінің ішкі құрылымы басқару объектісі ретінде екі үрдісті бейнелейтіндіктен: саралау мен интеграцияны басқару осы жүйені басқару екі міндетті шешеді. Бір жағынан, дәл осы басқару орталықтандыруды пайдалану арқылы қол жеткізілетін неғұрлым жоғары деңгейдегі жүйенің бір бөлігі ретінде оның ерекшелігін ескере отырып, жеке элементтер мен кіші жүйелерді бірыңғай бүтін етіп агрегациялауды қамтамасыз етеді. Білім беру ұйымының жұмыс істеуінің түпкілікті нәтижесін қалыптастыру кооперативтік сипатқа ие болғандықтан, орталықтан толық бас тарту мүмкін емес, өйткені соңғысы жалпы бөліктердің дамуының көрінісі болып табылады. Екінші жағынан, кез келген күрделі жүйе ретінде білім беру ұйымы функциялардың дербес сипаты мен олардың әрқайсысының жеке ерекшелігі бар элементтерден тұрады. Сәйкесінше, элементтерді орталықсыздандыруға белгілі бір ұмтылыс табиғи болып табылады, олардың жұмыс істеу жағдайлары мен мәндік сипаттамаларына байланысты.Осылайша, элементтер мен кіші жүйелердің салыстырмалы дербестігі басқаруды демократияландыруда оның орталықтандыру үрдістерін одан әрі азайту үрдісімен іске асырылады. Бұл заңдылыққа сүйену білім беру ұйымы жағдайында басқарудың партисипативті стилінің қалыптасуын қарастырады, ол білім беру процесі субъектілерінің барынша мүмкін болатын саны белсенді және сонымен бірге олардың онда туындайтын проблемаларды шешуге қатысу мүмкіндіктеріне барабар болатын жағдайды жасауда. Беру ұйымын басқару жүйесінің демократиялық негізге көшуі тек білім беру процесінің субъектілерін белсенді және бастамашылдықпен тарту шартымен ғана мүмкін болады. 3. Басқарудағы аналитикалық заңдылығы Жоғарыда көрсетілген қағидаттар басқарудың жоғары талдамалық деңгейі жағдайында ғана қамтамасыз етілуі мүмкін. Кез келген басқару ақпаратқа негізделген - бұл аксиома. Басқару объектісіне тиімді әсер ету үшін оның құрылымдық және функционалдық сипаттамаларына, генезисіне, даму үрдістері мен бағыттарына қатысты барабар түсініктері болу керек. Г. Черч менеджментінің негізін қалаушылардың бірі былай деп жазған: "басқару мәселесі жалпы айтқанда, екі негізгі ақыл-ой үрдісінің практикалық қолданылуына алып келеді. Біз қандай мақсат қоямыз — біз армияның әскери іс — қимылдарын немесе өңдеуші өнеркәсіптің қандай да бір өнімін өндіруді басқаратын боламыз — біздің жұмысымыз осы екі процестерге, атап айтқанда - талдау мен синтезге тең келеді". Қарастырылып отырған заңдылық адамдармен тығыз байланысты. Осы өзара байланыстың негізінде заманауи білім беру ұйымын басқару үшін өзекті міндеттер білім беру процессі субъектілерінің уәждемесі, олардың әрекеттерінің себептерін диагностикалау, білім беру мекемесінің және т.б. бірыңғай құндылықты-мақсатты өрісін қалыптастыра отырып, өзекті мәселелер туындайды, бұл күрделі және көп аспектілі жеке-бағдарланған талдаусыз жүзеге асыру мүмкін емес. Тұтас педагогикалық және оқушы ұжымдарын қалыптастыру формальды және формальды емес байланыстардың жай — күйіне терең талдау жасауды, ал бұл қарым-қатынастарды қолдау - ұжымдағы жағдайды үнемі жедел талдауды талап етеді. Білім беру ұйымының басшысы және басқа да басқару жүйесінің өкілдері білім беру мекемесінде болып жатқан процестерге тиімді әсер ете алмайды, егер терең үйренбесе, жүйелік тәсіл негізінде оларды талдай алмайды. Білім беру менеджерінде басқарылатын жүйенің жай-күйін жүйелі талдау дағдылары мен тәжірибесінің болмауы оған басқару объектісіне тиімді түзету-реттеушілік әсер ету үшін негіз құрайтын бақылаудың пәрменді жүйесін құруға мүмкіндік бермейді. Осылайша, аталған заңдылықтарды пайдалану негізінде ғана білім беру ұйымын басқаруда адам-центристік көзқарас жүзеге асырылуы мүмкін. 4.Басқарудың мақсаттылығы Бұл заңдылықтарды былайша тұжырымдауға болады: басқару қызметінің мақсаттылық деңгейі неғұрлым жоғары болса, басқару процесінің нәтижесі соғұрлым тиімді болады. Осы анықтама негізінде, басқару мақсатты әсер етеді. Демек, мақсат дәл емес, нақты емес болса, "оның ұйымдастырушылық әсері мен ұйымдастырушылық жұмысы тиімдірек бола алмайды", - деп жазады бұл жөнінде Н.С.Куртинов. Басқару процесінің мақсаттылығы ең маңызды функцияны орындайды - оны тұтас жүйе ретінде сақтайды. Басқару процесінің құрылымы мен мазмұны дәл осы мақсаттарға бағынады. Тікелей орындаушыларға жеткізілген мақсат басқару тиімділігін айтарлықтай арттырады. Білім беру мекемесін ғылыми принцип негізінде басқару - мақсат негізінде басқару. Осылайша, басқарудың мақсаттылығы негізінде терең, неғұрлым маңызды байланыстар жататындықтан, оны басқару заңдылықтары тобына жатқызуға негізделген болып табылады. Басқару функциясы – басқару қызметінің нақты түрі, оны жүзеге асыру үшін арнайы амалдар мен әдістер, сондай-ақ тиісті ұйымдық жұмыстар қолданылады. Әрбір басқару функциясы процесс болып саналады, өйткені, бұлар да өзара байланысты әрекеттер сериясынан тұрады. Басқару функциясы барлық функцияның жалпы жиынтығы. Функция – көпмәнді термин. Философияда бұл екі объектінің (топтың) қарым-қатынасы, онда біреуінің өзгеруі екіншісінің өзгеруіне түрткі болады, әлеуметтануда – белгілі бір әлеуметтік институт немесе жеке әлеуметтік процесс жоғары деңгейдегі қоғамдық жүйенің қажетін орындайды. Функция – бұл сонымен қоса әрекет, міндет, жұмыс. Бұл мағынада функция ұғымы басқару функциясының категориясын анықтаған кезде басқару теориясында, сондай-ақ олардың ұйымдастыру жүйесіндегі басқа функциялардан - өндірістік, әлеуметтік т. б. өзгешелігін көрсету үшін пайдаланылады. Басқару функциясының өзіндік өзгешелігі, ерекше мазмұны болады, әрі дербес жүзеге асырылуы мүмкін. Оларды кез келген басқару саласындағы адамдар қызметіне теңдестіруге болады. Шындығында, кез келген салада басқару үшін шешімді әзірлеу және қабылдау, оның орындалуын ұйымдастыру, оның орындалу барысын үйлестіру, орындалу нәтижесінбақылау жәнеде осы деректердің негізінде келесі шешімді шығару және қабылдау қажет. Басқарудың барлық функциясы бір-біріне тығыз байланысты, сонымен қоса, олар бір-бірімен сіңісіп кетеді. Жоғарыда атап көрсетілгендей, басқару функциясына деген көзқарас және олардың жіктелуі алуан түрлі. «Менеджмент негіздері» кітабының авторлары (М. Х. Мескон, М. Альберт, Ф. Хедоури) басқару қызметінің елеулі түрлерін шағын категорияларға бөледі. Мұның өзін қазіргі кезде барлық ұйымдарға қолдануға болады. Авторлардың пікірінше, басқару процессі олардың өзара байланысты функцияларынан: жоспарлаудан, ұйымдастырудан, мотивация және бақылаудан тұрады. Білім беру мекемелері өзіне қатысты бірнеше функцияларды атқарады, олардың ішінде мақсаттылық пен жоспарлау, ұйымдастыру, үйлестіру және реттеу, мекеменің жұмысын есепке алу, жұмысты бақылау және талдау жасау сияқты түрлері жатады. жүктеу/скачать 309,25 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|