Баламадауыс беруде белсендi сайлаушыда бiр дауыс болады, оны белгiлi бiр кандидат (жеке адам, партия, қозғалыс) үшiн бере алады.
Коммулятивтi дауыс беруде сайлаушыдағы дауыс саны, тiркелген кандидаттар санынан көп. Сайлаушы барлық дауысты бiр кандидатқа беруге немесе өз еркiмен барлық кандидатқа әр түрлi көрсеткiшпен бөлiп беруге құқылы.
Лимиттiк дауыс беруде сайлаушыдағы дауыс саны тiркелген кандидаттар санынан кем болады. Мұнда коммулятивтiк дауыс берудегi сияқты сайлаушы дауыстың барлығын бiр кандидатқа немесе барлығына өзi қалаған тепе-теңдiкте бөлiп бере алады. Лимиттiк дауыс беру 1993 жылы Ресейде Федерация Кеңесiн сайлауда пайдаланылды, әрбiр сайлаушыда екi дауыстан бар, бiрақ бiр кандидатқа екеуiн де беруге болмайды.
Билiк органдарын сайлау жаппай және оқшау болады. Жаппай сайлау бүкiл мемлекеттiк немесе өлке көлемiнде өткiзiледi. Оқшау сайлау белгiлi бiр себептерге байланысты (қызметке қабiлетсiздiк немесе қайтыс болуы, сайлау заңы бұзылған жағдайда) белгiлi бiр участоктерде сайлау өткiзiлуi мүмкiн.
Сайлау сонымен бiрге кезектi немесе кезектен тыс болуы мүмкiн.
Билік ұйымдарын сайлаудың негізгі қызметтері мен қағидалары. Саяси билiк ұйымдарын сайлаудың негiзгi мақсаты- қоғамды басқаруға өзiнiң алдыңғы қатарлы өкiлдерiн тарту ғана емес, сондай-ақ бiрқатар күрделi әлеуметтiк-саяси қызметтердi орындау.
1. Әлеуметтiк топтар мүдделерiн артикуляциялау қызметi. Ең алдымен сайлаулар әр түрлi әлеуметтiк топтар мүдделерiн артикуляциялаудың ерекше механизмiн көрсетедi. Сайлау науқаны кезеңiнде адамдар өмiрлiк маңызы бар мәселелердi ойлайды, сондықтан кандидаттар тұғырнамалары осы мәселелердi жинақтауы, әрбiр әлеуметтiк топтардың мүдделерiн қамти бiлуi тиiс. Демек сайлау өзiнше нарық (рынок) болып табылады, яғни кандидат өзiнiң сайлау алды бағдарламасын өкiлдiкке айырбастайды. Бiрақ сайлаушылар үшiн бағдарлама ғана құнды болып табылады.
2. Әр түрлi әлеуметтiк топтар мүдделерiнiң бейбiт бәсекесi қызметi. Әр түрлi әлеуметтiк топтардың мүдделерi әр түрлi болып қана қоймай, ол қарама-қайшылықты болуы да мүмкiн, сайлау тұрғындардың әр түрлi топтары мүдделерiнiң бейбiт бәсекесi қызметiн атқарады. Сайлау алды күрес саяси бағытты халық бұқарасы қолдайтын бағытта құруға мәжбүр етедi. Мұнда сайлау әлеуметтiк конфликттердi институттандыру мен шешудiң тәсiлi болып табылады. Яғни конфликттер ашық, жария жүргiзiледi, ал бүкiл қоғам оның судьясы болады, әдiл бәсекелестiк күрес өтедi.
