Бизнес-жоспарды әзірлеудің мақсаты

73 

өндірістік және өндірістік емес шығындарды бағалау; 

нарықты зерделеу, сатуды ынталандыру, баға белгілеу және т. 
б. бойынша маркетингтік іс-шаралардың құрамын анықтау; 

кәсіпорынның қаржылық жағдайын және қолда бар қаржылық 
және материалдық ресурстардың қойылған мақсаттарға және т. б. қол 
жеткізу мүмкіндіктеріне сәйкестігін бағалау. 
Бизнес-жоспар мынадай негізгі функцияларды орындайды, атап 
айтқанда: 
o
оның көмегімен кәсіпкер белгілі бір кезеңдегі қызметтің нақты 
нәтижелерін бағалай алатын құрал болып табылады; 
o
болашақта бизнес жүргізу тұжырымдамасын әзірлеу үшін 
пайдаланылуы мүмкін; 
o
қаржы ресурстарын алу құралы болып табылады; 
o
кәсіпорын стратегиясын жүзеге асыру құралы болып табылады. 
Осылайша, бизнес-жоспар кәсіпорын қызметінің мүмкіндіктерін 
талдауға және басым мақсаттарды таңдауды негіздеуге, яғни 
кәсіпорынның жұмыс істеу стратегиясын айқындауға мүмкіндік береді. 
Нарықтық жағдайға және бизнес-жоспарлар жасау мақсатына 
байланысты әр түрлі болуы мүмкін. 
Демек, бизнес-жоспар-жоспарланған істің (жобаның) шынайылығын 
көрсететін экономикалық негізделген талдау құжаты. Сонымен қатар 
бизнес-жоспар болашақ инвесторлар, серіктестер үшін тиімді жарнама 
құралы ретінде әрекет етеді. Сондықтан ол іскерлік тілде, қаржыгер, 
банкирлерге, бизнес бойынша серіктестерге түсінікті жазылуы тиіс.
Бизнес-жоспардың бөлімдерін сипаттайтын сандық ақпарат анық, 
ауқымды, бірақ сонымен бірге салыстырмалы түрде қысқа болуы керек. 
Бизнес-жоспардың көлемі оның мақсатына (жобасына) байланысты,
ең бастысы-ол соңғы мақсат пен қызметтің барлық бағыттарын нақтылауы 
тиіс, іске асыру нәтижесінде мақсатқа қол жеткізу қамтамасыз етілетін 
болады.
Әдетте, бизнес-жоспар бірнеше (3-5) жылға әзірленеді, бірақ 
бірінші жылға ол нақты жоспарлы құжат болуы тиіс. 
Бизнес-жоспарлар мақсатына қарай әртүрлі модификацияларда 
әзірленеді: бизнес-желілер бойынша (өнім, жұмыстар, қызметтер, 

74
техникалық шешімдер); тұтастай кәсіпорын бойынша (жаңа немесе 
қолданыстағы).
Бизнес-жоспар кәсіпорынды дамытуға да, оны қаржылық 
сауықтыруға да бағытталуы мүмкін. Сондай-ақ бүкіл кәсіпорынның 
немесе оның жеке бөлімшесінің қызметі жоспарлануы мүмкін. 
Қазіргі уақытта кәсіпкерлік практикада және ғылыми әдебиетте 
бизнес-жоспардың мазмұны мен құрылымына ғылыми негізделген 
әдістемелік көзқарас әлі де жоқ, бұл біріншіден, әзірленіп жатқан бизнес-
жоспарды шешуге бағытталған мақсаттар;
екіншіден, кәсіпкер таңдаған 
қызметтің саласы;
үшіншіден, кәсіпорынның даму стратегиясы және басқа 
да факторлармен түсіндіріледі. Әрине, бизнес-жоспардың құрылымы 
кәсіпорын түрінің ерекшелігімен, көлемімен, бизнес-жоспарды әзірлеу 
мақсатымен анықталады, оны сақтау (толтыру) керек, мысалы, лизинг 
бойынша жабдықтар алуға ниет білдірген шағын кәсіпкерлік субъектілері. 
Бизнес-жоспардың типтік құрылымы бар, онда мынадай мәліметтер 
болуы тиіс: кәсіпорынның жалпы сипаттамасы, қаржылық сауықтыру 
жоспары бойынша қысқаша мәліметтер, кәсіпорынның қаржылық 
жағдайын талдау, төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және тиімді 
шаруашылық қызметті қолдау жөніндегі іс-шаралар, бәсекелестік нарығы, 
маркетинг, өндіріс, қаржылық жоспар саласындағы қызмет. 
Кәсіпорын неғұрлым үлкен болса, оның қаржылық қызметі 
неғұрлым күрделі болады, бизнес
жоспардың бөлімдерін әзірлеу толық 
және негізді болуы тиіс,
сәйкесінше шағын кәсіпорынның бизнес-жоспары 
құрамы мен көлемі жағынан әлдеқайда оңайырақ, қарапайым болуы 
мүмкін. 
Бизнес-жоспардың құрамы мен құрылымы болжамды өткізу 
нарығының көлеміне, бәсекелестердің болуына және құрылатын 
кәсіпорынның өсу перспективасына байланысты, өйткені өткізу нарығы 
үлкен болған сайын оның сегменттерінің санының көп болатынын ескеру 
қажет, ал бәсекелестердің саны көп болған кезде, бәсекелестің неғұрлым 
ірілерін, олардың тауарлары мен қызметтерін зерттеу қажет, демек, 
бизнес-жоспардың құрылымын күрделендіру талап етіледі. Әсіресе 
кәсіпорын үшін маңызды нарық сегменттері немесе бәсекелестер 

75 
неғұрлым мұқият зерттеу үшін жоспардың ерекше бөліміне шығарылуы 
мүмкін. 
Бизнес-жоспардың 
қатаң 
регламенттелген 
нысандары 
мен 
құрылымдары жоқ. Алайда, әдетте, онда бизнестің негізгі идеясы мен 
мақсаттары ашылатын, кәсіпорын өнімінің ерекшелігі және олардың 
нарық қажеттіліктерін қанағаттандыру, нарықты бағалау және 
кәсіпорынның нақты нарықтық сегменттердегі мінез-құлық стратегиясы 
сипатталатын бөлімдер қарастырылады,
ұйымдастыру және өндірістік 
құрылымы анықталады, қаржыландыру стратегиясы мен инвестициялар 
бойынша ұсыныстарды қоса алғанда, істің қаржылық жобасы 
қалыптастырылады, кәсіпорынның өсу перспективалары, маркетингтік 
зерттеулер сипатталады. 
Жеке ісін құрған кезде кәсіпкер бизнес-жоспар құрып, онда мынадай 
бөлімдерді қарастыруы тиіс:
ұйымның жалпы сипаттамасы (түйіндеме); 
тауарлардың (қызметтердің) сипаттамасы; тауарларды (қызметтерді) 
өткізу нарығы; маркетинг, өндіріс жоспары, ұйымдастыру жоспары, 
қаржы жоспары және т.б. Бизнес-жоспардың жеке бөлімдерінің мазмұнын 
қарастырайық. 

жүктеу/скачать 2,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: