сурет. Бизнес-модель элементтері

106
Кез келген бизнес-модель төрт элементтен тұрады. Үшбұрыштың 
ортасында 
клиент (кім?)
. Яғни, кәсіпкерлік оның клиенттерінің кім 
екенін, ол қандай тұтынушыларға сене алатынын нақты түсінуі тиіс. 
Үшбұрыштың бірінші бұрышы – 
құндылық ұсынысы (не?)
, яғни 
клиенттерге не ұсынылады, қандай тауарлар мен қызметтер. Екінші 
бұрыш – 
құндылықты құру тізбегі (қалай?) 
– бұл өнімдер қалай 
жасалады, яғни ресурстар туралы айтылады. Үшінші бұрыш – 
табыс 
түсіру механизмі (неге?) 
– компания неден табыс табады. Яғни, бизнес-
модель сіздің клиенттеріңіздің кім екенін, сіздің ұсынысты қалай 
қалыптастыратыныңызды және сіздің бизнесіңіздің қалай табыс 
түсіретінін анықтайды.
Нақты барлық кәсіпкерлік бірдей болып көрінуі мүмкін, оларды 
ерекшеленетін – бизнес-модель: кәсіпкерліктің клиенттері кім, кәсіпкерлік 
қандай өнім ұсынады, ол өз тауарын қалай өндіреді және қалай табыс 
түсіреді. Нәтижесінде, осы сұрақтардың жауабы клиенттер төлейтін 
біртұтас баға ұсынысын қалыптастырады. 
Дәмхана мысалдарын қарастырайық. Бұл жердегі өнімдер – азық-
түлік пен сусындар бірдей болып көрінеді. Бірақ бізде мысық-кафе бар, ол 
қазір Жапонияда өте танымал. Бұл кафеде тамақтанып қана қоймай, 
мысықтарды қызықтауға болады, оларды сылап-сипап, ойнауға болады. 
Сәйкесінше, бұл жағдайда бірегей сауда ұсынысы (ОЖЖ) – бұл тамақтану 
ғана емес, сонымен қатар жануарлармен жағымды жағдайда уақыт өткізу. 
Мұндай мысық-кафенің клиенттері әдетте, жануарларды сүйетін, бірақ 
оларды үйде асырауға мүмкіндігі жоқ балалар мен әйелдер болып келеді. 
Олар тек қана кофе мен круассан үшін ғана емес, мысықтарды қызықтау 
мүмкіндігі үшін де төлейді. 
Ал арткафеде келушілер тек түскі ас ішіп қана қоймай, сонымен 
қатар Фрида Кало мен Диего Ривераның шығармашылығы туралы дәріс 
тыңдай алады немесе жергілікті суретшінің көрмесін көре алады. Мұндай 
кафелерге келген кезде келушілер тек тамақ үшін ғана емес, сондай-ақ 
осындай дәрістерге немесе көрмелерге қатысу мүмкіндігі үшін де төлейді. 
Мұндай кафеге келушілер өнерге қызығушылық танытатын және қызықты 

107 
іс-шаралар ұсынылса, түскі асқа қымбатырақ төлеуге дайын адамдар 
болады. 
35 жасқа дейінгі адамдар, жастар мен кеңсе қызметкерлері арасында 
танымал қала кафесі. Мұнда қабырғалардың орнына белгілі 
иллюстраторлар бормен салған суреттер үнемі жаңартылып отыратын 
тақталар қойылған, сөрелерде философия, өзін-өзі дамыту бойынша 
кітаптар поэтикалық жинақтар және т.б. қойылған. Хабарландыру 
тақтасында театр қойылымдары, баламалы музыкалық концерттер мен 
дискуссиялық клубтардың жарнамалық плакаттары ілінген. Бұл жағдайда 
БСҰ – тек тамақтану ғана емес. Мұндай кафе – зияткерлік жастардың 
кездесу орны, онда сіз қызықты сұхбаттасушыны таба аласыз, қаланың 
зияткерлік өмірі туралы және т.б. біле аласыз. Азық-түлік пен сусындарды 
сатуға қосымша, мұндай кафе қабырғаларына жарнама плакаттарын 
орналастырудан табыс түсіре алады. 
Тіпті біз донер кафесі туралы айтатын болсақ да, бизнес-модель 
дегеніміз – нақты донерлік үлгіні басқалардан ерекшелейтін нәрсе. Яғни, 
мұнда донерді сатып алған кезде айран тегін берілуі мүмкін. Немесе оны 
танымал блогерлер жарнамалайды. Немесе донердің құны сәл 
қымбатырақ, бірақ безендірілуі мен сервисі жақсы. Немесе бұл кафе 
көрсетілген мекенжай бойынша донерлерді жеткізіп береді. Немесе 
клиенттер қосымша ақы төлеп өз донеріне ингредиенттер қоса алады.
Мысалдар тізімін жалғастыра беруге болады. Тек мейрамхана 
бизнесі үшін ғана емес. Сондай-ақ шаштараздар (балалар шаштаразы, 
барбершоптар, белгілі стилистері бар шаштараздар, үйдің бұрышындағы 
арзан және т.б. шаштараздар), балабақшалар, шеберханалар, дүкендер 
және т.б. дәл осылай бір-бірінен ерекшелене алады. Баға ұсынысы 
әрқашан 
келесідей 
сұраққа 
жауап 
береді: 
«Бір-біріне 
ұқсас 
кәсіпкерліктердің ішінен клиенттер мені неге таңдайды?» 
Сонымен, қандай кәсіпкерлік ашсаңыз да, сіздің бизнес-моделіңіздің 
неден тұратынын түсіну керек: сіз өз клиенттеріңізге қандай бірегей 
шешім ұсынасыз, оған қаражат төлеуге кім дайын болады, нәтижесінде сіз 
қалай табыс аласыз. Сізді бәсекелестерден ерекшелендіретін нәрсе – сіздің 
бірегей баға ұсынысыңыз – бұл сіздің бизнесіңіздің іргетасы. Ол сізге 

108
сіздің өніміңіз үшін ақы төлеуге дайын тұрған және табыс түсірудің нақты 
тәсілі болып отырған – сіздің тұтынушыларыңызбен тығыз байланысты.

жүктеу/скачать 2,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: