БөЖ №1 Тақырыбы: «Бидай дәнінің сұрыптары,кластары және олардың химиялық құрамы» Орындаған: Молдабекова Қ.Қ. Тобы: тх-19-12 Тексерген: Байысбаева М. П. 2021 жыл Жоспар

Дәннің натуралық салмағы әсер ететін негізгі фак-торларды Глиннат псн Бушук (1959) анықтаған. Олар үлгі ретінде алынған дәннің өлшемі натуралық салмаққа әсер етпейді деуге болады немесе мүлде әсер етпепді, ал екінші жағынан алғанда дәниің формасы және оның өлшемінің бір тектілігі натуралық салмаққа әсер етеді, өйткені дәл осы екі фактор дәннің тиісті ыдыста орна-ласу сипатын анықтайды деп көрсетті.

Натуралық салмақка айтарлықтай әсер ететін келесі маңызды фактор — бұл дәныің тығыздығы. Дәннін тығыздығы дәннің биологиялық қурылысы мен мөлшерін (2) қоса химиялық қүрамына байланысты.

Дәннің натуралық салмағы — астықтың барлық классификациясындағы өте маңызды фактор. Бұл көр-сеткіштің маңызы ең алдымен мынада: ол астықтан алыматын үн мөлшерінің көрсеткіші болып табылады.

Зерттеушілер іИенгельс пен Сендорсон (1975) бидай-дың натуралық салмағы мен одан алынатын ұн арасын-дағы корреляция коэффициептін аыықтады, ол кәрсет-кіш 9 жыл ішінде орта есеппен +0,762 болды.

Ши (1960) бидайдың әр түрлі 287 сортын зерттей ке-лс, ләл осындай нәтиже алған (ч = 0,744).

Дәннің массасы. 1000 дәннің салмағы негізінен алған-да дәннің көлемі меы оның тығыздығына байланысты. Бул белгі дәннің сапасын сипаттайтын базалық белғі емес, бірақ түқымның ерекше ірі немесе керісінше үсақ топтары халықаралық рынокта әдетте бағаланбайды.

АҚШ-та қатты дәнді қызыл реңді күздік бидап және к.атты дәыді қызыл реңді жаздық бидай 1000 дәнінщ массасы 20—36 грамға дейінгі аралықта ауытқиды да, орта есеппен 28 грамға тең болады. Қызыл дәнді және ақ дәнді күздік бидап мен қатты бидайдың салмағы ор-

та есеппен 35 г бола отырып, 30—40 г аралығында ауыт-қиды.