Бөж тақырыбы: Сақтардың грек-парсы соғыстарына қатысуы Қабылдаған: Жолсейтова. М. А орындаған: Луцет Мария Тобы: фад-412 б (F) Түркістан-2024 жоспар
жүктеу/скачать 66,28 Kb.
|
Сақтардын грек парсы соғыстарына қатысуы
| 2. Соғыс себептері мен барысы.
Бұл соғыстың себептеріне келетін болсақ, олардың бірнешеуі болды деп айта аламыз: Персидік империясының кеңеюі. Персидік патша Дарий I Грецияны өз империясына қосу үшін Фракия мен Македонияны басып алып, грек полистеріне шабуыл жасауды жоспарлады. Бұл саясат грек қалаларының арасында алаңдаушылық туғызды. Грек қалаларының тәуелсіздікке ұмтылуы. Грек қалалары, әсіресе Иония, Персидік үстемдікке қарсы көтеріліп, бостандық үшін күрес жүргізді. 499 жылы Иониядағы көтеріліс Перс империясының Грецияға қарсы жорықтарын бастады. Кіші Азиялық грек қалаларының тұрғындары парсылардың тұрғындары парсылардың салық жүйесінен өте-мөте зардап шекті. Парсылар тағайындаған тирандардың шекген тыс зорлық-зомбылықтары тұрғындардың қалың топтарының ауыр жағдайын одан әрі қиындата түсті. Бірте-бірте кез келген кішкене себептің өзінен-ақ стихиялы көтеріліс бұрқ ете түсерліктей жағдай туды. Осы кезде ішкі күрестер нәтижесінде үлкен Наксос аралында аристократтар билігі құлатылды және қуғындалды. Наксос аристократтары Ионияға қашты. Олар барып көмек сұраған Милет тираны Аристагор Наксос аралында аристократтардың билігін қайта орнатқысы және сонымен бірге аралды Персияға бағындару арқылы патшаға жағынғысы келді. Бірақ аралды басып алу әрекеті іске аспады. Осыдан соң, Геродоттың айтуынша, І Дарийдің қаһарынан қорыққан Аристогар Милеттке қайтып келіп, милеттіктерді парсылардың езгісіне қарсы көтеріліске шақырды. Б.э. дейінгі 500 жылы Милетте стихиялық көтеріліс басталды, ол кіші азиялық герктердің қалаларының көпшілігіне тез тарады және оны жергілікті тұрғындар карийліктер де қолдады. Тирандық биліктен Аристагордың өзі бас тартты, өзге қалаларда тирандарды көтерілісшілер құлатты. Иония көтерілісінің алғашқы кезде табысқа жетуі, оның парсылар үшін күтпеген жай болуынан еді, Кіші Азияның батыс бөлігінде парсылардың жеткілікті әскери күштері болмады, Көтерілісшілер мұны түсінді. Аристагор Балқон Грециясының қалаларынан көмек сұрауға аттанды. Өзерінің сауда жолдарына парсылар орнатқан бақылаудан өте-мөте зардап шеккен Афины ғана іс жүзінде символдық көмекткөрсетуге келісім берді. Олар парсы флотына қарсы 20 әскери кеме жіберді. Эвбеядағы Эретрия қаласы 5 кеме жіберді. Бұл уақытта көтеріліс кіші азиялық жағалауды тұтас қамтыды және тіпті Кипрге Кіші Азиялық грек қалаларының тұрғындары парсылардың тұрғындары парсылардың салық жүйесінен өте-мөте зардап шекті. Парсылар тағайындаған тирандардың шекген тыс зорлық-зомбылықтары тұрғындардың қалың топтарының ауыр жағдайын одан әрі қиындата түсті. Бірте-бірте кез келген кішкене себептің өзінен-ақ стихиялы көтеріліс бұрқ ете түсерліктей жағдай туды. Нәтижесінде үлкен Наксос аралында аристократтар билігі құлатылды және қуғындалды. Наксос аристократтары Ионияға қашты. Олар барып көмек сұраған Милет тираны Аристагор Наксос аралында аристократтардың билігін қайта орнатқысы және сонымен бірге аралды Персияға бағындару арқылы патшаға жағынғысы келді. Бірақ аралды басып алу әрекеті іске аспады. Солтүстігінде ол Пропонтиданың европалық жағалауындағы Византияға және басқа да грек қаларына жайылды. Бірақ күш тең емес еді. Б.э. дейінгі 494 жылы көтеріліс толық басылды. Содан аз ғана бұрын гүлденіп тұрған Иония толық құлдырады. Солтүстігінде ол Пропонтиданың европалық жағалауындағы Византияға және басқа да грек қаларына жайылды. Бірақ күш тең емес еді. Б.э. дейінгі 494 жылы көтеріліс толық басылды. Содан аз ғана бұрын гүлденіп тұрған Иония толық құлдырады. Иониядағы көтерілістен кейін грек-парсы соғысының тағы бір маңызды шайқасы болды, онда сақтар парсы армиясының құрамында болды. Марафон шайқасы (б.з.д. 490 ж.) — грек-парсы соғыстарының маңызды оқиғаларының бірі. Бұл шайқас Персияның Грецияға жорығы барысында болды және грек тарихында шешуші рөл атқарды. Марафон шайқасы гректердің батылдығы мен ерлігінің символы ретінде танылды Б.з.д. 6-шы ғасырда Персияның қуатты патшасы Дарий I Грецияны өз империясына қосу үшін жорық жасауға шешім қабылдады. Ол Иониялық көтеріліс (499-494 жж.) кезінде гректердің парсыларға қарсы қарсылығын жазалауды мақсат етті. Иония грек полистерінің қолдауымен Персидік үстемдікке қарсы көтерілді. Афина мен Эретрия бұл көтеріліске қолдау көрсетіп, парсыларға қарсы әрекет етті. Бұл Персияның Грецияға шабуыл жасауына себеп болды. Гректердің өзара бәсекелестігі мен қайшылықтарына қарамастан, парсыларға қарсы тұру қажеттілігі оларды біріктірді. Афина мен Спарта арасындағы бәсекелестік шайқастың стратегиялық маңызын арттырды. Марафон шайқасындағы сақтардың нақты рөлі мен қатысуы туралы тарихи деректер жетіспейді. Дегенмен, олар парсылардың әскери құрылымына кіріп, шайқасқа қатысуы ықтимал. Сақтардың әскери тәжірибесі мен тактикалық шеберлігі парсылардың Марафондағы жорығына әсер етуі мүмкін, бірақ бұл жайында нақты дәлелдер жоқ. жүктеу/скачать 66,28 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|