Лекцияда пайдаланылған слайдтар: 1. Жұмысқа қабылдау туралы бұйрық
2. Кадрлық өзгерістер туралы бұйрық
3.Жұмыстан шығу туралы бұйрық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1. Таттибаев К.М. 1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана –Учебно-практическое пособие,.-Алматы: ТОО «Издательство: Экономика», 2011 г. 110 стр.
2. Бралиева Н.Б., Тимошенко В.Ф., Гагарина Н.Л. “Информационные системы в бизнесе”. Алматы, 2012 г.
3. Чистов Д.В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в программе “1С: Бухгалтерия”.-М.: Компьютер пресс, 2012
Лекция 6. Еңбекақыны есептеу және төлеу Еңбекақыны есептеу
Лекцияның мақсаты: Еңбекақыны автоматты түрде есептеу және төлеу үшін «1С: Бухгалтерия» бағдарламасында «Есептеу ведомосы» парағын толтырумен таныстыру.
Қарастырылатын негізгі сөздер:есептеу ведомосі, еңбекақы, қосымша есептеулер, тариф, жұмыс сағаттары, жұмыс күндері, жеке табыс салығы, атқару парағы, есептеу-төлем ведомосі.
Еңбекақыны автоматты түрде есептеу үшін типтік конфигурацияда «Есептеу ведомосы» парағы арналған.
Құжатты төмендегі әдістер бойынша қалыптастыруға болады:
«Құжаттар / еңбекақы және кадрлар» менюіндегі «Еңбекақыны есептеу» пункті;
Мәліметтерді төмендегі тәртіппен енгізу керек:
Еңбекақыны есептеу мерзімін көрсету керек. Тәртіп бойынша есептеу мерзімі еңбекақы есептелетін айдың соңы жұмыс күні болуы тиіс.
«Бөлімшелер» айлығынан еңбекақы есептеліп жатқан қызметкердің құрылымдық бөлімшесін таңдау қажет. Егер сіз барлық кәсіпорынның барлық қызметкерлеріне еңбекақы есептегіңіз келсе,онда бұл деректемені толтыру керек.
Кестелік бөлікті толтыру (Сіз тізімді өзіңіз толтыруыңызға немесе автоматты толтыру режимін қосуға болады).
Құжат көмегімен автоматты түрде мына есептеулер жүргізіледі: есептеу; тариф, сондай-ақ табыс салығы, зейнатақы және кәсіподақ бойынша ұсталымдар, әлеуметтік салық пен әлеуметтік аударым бойынша ұсталымдар, атқару парағы бойынша ұсталымдар.
Құжатта әрбір құжат үшін жұмыс күндерінің нормасы мен сағаттарын көрсету мүмкіндігі бар. «Айдағы жұмыс күнінің саны» және «Ай ішіндегі жұмыс сағаттарының саны» константаларында белгіленген нормалардан өзгеше жұмыс уақытының нормасын көрсету үшін «Есептеу ведомосі» құжатындағы «Жалпы» (общие) закладкасындағы «Жұмыс күндері» және «Жұмыс сағаттары» деректемелерін толтыру қажет. Осы жерде «Еңбекақыдан ұсталатын салықтар мен ұсталымдар сомасын дөңгелектеу» < белгісі бар. Ол белгіленіп тұрғанда еңбекақыдағы салықтар мен ұсталымдарды есептегенде сомалар дөңгелектеліп кетеді.
«Еңбекақыны есептеу бойынша кесте бөлігін ақпаратпен толтыру үшін «Қызметкерлер» анықтамалалығынан «Толтыру» (Заполнить) түймесін пайдаланады.
Демалысақы, премия, жұмысқа жарамсыздық парқтары және т.б бойынша қысқаша есептеу түрлерін енгізу үшін қызметкер бойынша, «Қосымша есептеулер» √ қойып, пайда болған «Қосымша есептеулер» есептеулер» түймесін басу қажет.
Пайда болған диалогтық терезеде әрбір қызметкер үшін қажетті сомасымен бірге «Қосымша есептеулер» құжатын толтыруға мүмкіндік туады.
Еңбекақыны соңғы (окончательно) есептеу «ОК» түймесі арқылы мүмкін.
Әрбір қызметкер бойынша құжат төмендегідей қалыптасады:
еңбекақыны есептеу бойынша бухгалтерлік жазбалар, 3350 «Еңбекақы бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек» шотынын кредиті және таңдалған шығындар шотының Дебеті.
табыс салығын ұстау бойынша жазбалар (3120 «Жеке табыс салығы» шотының кредиті бойынша),
Зейнетақы жарналарын ұстау бойынша жазбалар (3220 «ЖЗҚ аударымдары бойынша міндеттемелер» шотының кредиті бойынша»)
әлеуметтік салық ұстау бйынша бухгалтерлік жазбалар (3150 «Әлеуметтік салық»- шоттың кредиті бойынша)
әлеуметтік аударымдар сомасын ұстау бойынша бухгалтерлік жазбалар (3210 «Әлеуметтік аударымдар бойынша міндеттемелер» шотының кредиті бойынша )
Құжатта мынадай баланстан тыс шоттар бойынша бухгалтерлік жазбалар қалыптастырылады:
- қызметкерлердің есептелген жиынтық табысы бойынша («ПНС»- табыс» баланстан тыс шоттардың дебеті бойынша)
- табыс салығын есептеу кезіндегі шегерім бойынша («ПНВ- шегерімдер» баланстан тыс шоттардың дебеті бойынша)
- жылына 240 АЕК аспайтын мөлшердегі ұсынылған жеңілдіктер бойынша («ПНЛ табыс салығы бойынша жеңілдіктер» баланстан тыс шоттардың дебеті бойынша)
Диалогтық терезеде төмендегідей түймелер бар:
«Жазу» (Записать) – нысанды жаппай өзгерістерді жазу үшін
«Баспа» (Печать) – құжаттың баспалық нысанын қалыптастыру үшін
Баспаға шығаруды 2 жолмен жасауға болады:
Есептеу-төлем ведомосын баспаға шығару
Жеке есеп парақтары түрінде баспаға әрбір қызметкер бойынша еңбекақыны төлеу үшін.
«ОК» - нысанды жабу арқылы құжатты журналда сақтау
«Жабу»(Закрыть)- құжатты енгізуден немесе жасаған түзетуден бас тарту үшін
«Действие» (іс-әрекеттер)-
«Толтыру» (Заполнить)- құжаттың кестелік бөлігін толтыру үшін
«Тазарту» (очистить) – құжаттың кестелік бөлігін тазарту үшін
«Қосымша есептеулер» құжаты еңбекақы бойынша қосымша есептелген сомаларды қалыптастыру үшін арналған.
Құжатты тек «Есептеулер ведомосы» құжатынан «Қосымша есептеулер» түймесі арқылы ғана мүмкін. Осы кезде бағынышты құжаттар терезесі шығады. Қосымша есептеулердің нақты құжат түрін таңдау үшін терезенің сол жақ бөлігіне √ қою керек. Жаңа құжатты енгізу үшін «Жаңа» түймесі арналған.
Құжат бухгалтерлік жазбаларды қалыптастырмайды, және «Есептеу ведомосіндегі» қосымша есептеулер сомасын есептеуге көмекші құжат болып табылады, сондықтан өз бетінше қалыптаса алмайды. Құжат таңдалған бір қызметкер бойынша, бірнеше қосымша есептеу түрлері бойынша мәліметтерді енгізеді. Құжат бойынша қосымша есептеудің жалпы (барлық) сомасы «Есептеу ведомосы» құжатының «Қосымша» қатарына түседі. Табыс салығын, зейнетақы жарналары, әлеуметтік салық пен әлеуметтік аударымдар бойынша салық салынатын базаны есептеуде құжаттың кестелік бөлігінің әрбір қатары жеке-жеке қалыптасады.
2. «Ұсталымдар ведомосы» құжаты қызметкерлер тізімі бойынша еңбекақыдан ұсталатын сомалар бойынша операцияларды қалыптастыруға арналған.
Құжатты төмендегі әдістермен қалыптастыруға болады:
«Құжаттар / еңбекақы және кадрлар» менюінен «Ұсталымдар ведомосы» пункті
«Журналдар / еңбекақы және кадрлар» менюіндегі «Еңбекақы» пунктінің «Жаңа» бұйрығы қызметі
Ұсталымдар ведомосы таңдалған бөлімше қызметкерлері немесе жалпы кәсіпорын қызметкерлері бойынша қалыптасуы мүмкін. Құжаттың кестелік бөлігін қызметкерлер тізімімен толтыру үшін «Толтыру» (Заполнить) түймесін басу қажет.
Таңдалған қызметкердің аналитикалық есебі мен таңдалған шот бойынша шоттар корреспонденциясы еңбекақыдан ұсталатын ұсталымдар бойынша қалыптасады.
«Еңбекақыны депоненттеу» құжаты есептелген, бірақ төленбеген еңбекақыны депоненттеу бойынша операцияларды қалыптастыруға арналған.
Құжатты төмендегідей әдістер бойынша қалыптастыруға болады:
«Құжаттар / еңбекақы және кадрлар» менюіндегі «Еңбекақыны депоненттеу»
«Журналдар / Еңбекақы және кадрлар» менюіндегі «Еңбекақы» пунктінің «Жаңа» бұйрығы.
Конфигурацияда депоненттелген еңбекақы есебі 3394 – «Депоненттелген еңбекақы бойынша қарыздар» шотында қызметкерлер және есептеу кезеңдері бойынша жүргізу. («Еңбекақы есептеу кезеңдері» Анықтамалығы). Есептеу кезеңінің бірлігі ретінде 1 күнтізбелік ай саналады. Сондықтан, еңбекақыны есептеудің әрбір кезеңі үшін қажет болған жағдайда еңбекақыны депоненттеу бойынша жеке құжат қалыптастыруы керек.
Құжаттың кестелік бөлігі депоненке жатқызылуы тиіс қызметкерлердің тізімі мен сомасынан тұрады. Құжаттың кестелік бөлігі автоматты түрде толтырылуы мүмкін. Сол кезде қызметкер таңдалып (бөлімшелері бойынша немесе жалпы кәсіпорын бойынша) және таңдалған есеп кезеңінің соңына қызметкердің алдындағы қарыз сомасы есептеледі.(3350 шот бойынша қалдықтар).
Құжатты қалыптастыру кезінде кестелік бөліктің әрбір қызметкері бойынша Дебет 3350 Кредит 3394 бухгалтерлік жазуы қалыптасады.
Қызметкерлерге төмен ведомосы бойынша еңбекақысы немесе депонентелген еңбекақы төлеу бойыгша операцияларды рәсімдеу үшін типтік конфигурацияда «Еңбекақы төлеу» құжаты арналаған.
Құжатты төмендегідей әдістер арқылы қалыптастыруға болады:
«Құжаттар / еңбекақы және кадрлар» менюінің «Кассадан еңбекақы төлеу» пункті
«Журналдар / еңбекақы және кадрлар» менюіндегі «Еңбекақы» пунктінің «Жаңа» бұйрығы
Еңбекақы кассадан, сондай –ақ ағымдағы шоттан (мысалы, ақша қаражаттарын қызметкердің шотына аудару) төлуі мүмкін- «Кассадна / ағымдағы шоттан» нысананың диалогы. Құжаттың кестелік бөлігінде еңбекақы төленуі тиіс қызметкердің аты-жөні ментөленуі тиіс сомасын таңдалуы қажет.
Құжатта, сондай-ақ кестелік бөлікті автоматты түрде толтыру мүмкіндігі қарастылыған.(«Толтыру» түймесі). «Бөлімшелер бойынша» полесі таңдалғанда оның мәніне сәйкес кесте қызметкерлер тізімінен толтырылады. Ведомосты автоматты түрде толтыру кезінде әрбір қызметкерлер бойынша төленуі тиіс сома айына қарызды төлеу (выплатить задолженность за) өрісінде көрсетілген мерзімге пайыздық төленімен қоса есептеледі. √ депоненттелген еңбекақы болғанда («Депоненттелген еңбекақы есепке ала отырып төлеу √ белгісі белгіленген болуы керек») оны есепке алу керек. «Қарыз сомаларынтиынсыз таңдау» √ белгісі белгіленген жағдайда кестедегі сомалар бүтіндерге дейін дөңгеленеді.
Құжатты «Қазақстан Халық Банкі» аударымдар тізімі бойынша ашуға болады. ол үшін «Банкке аударымдар» түймесі арналған.
Банкке еңбекақы аудару кезінде еңбекақыны төлеу орны ретінде ұйымның ағымдағы шотының таңдалғанын және алғашқы банктік шоттың « » деректемесі толтырылуы тиіс. Кері жағдайда (әйтпесе) құжат қалыптаспайды және « ИИК толтырылмаған Тізім қалыптасады» хабарламасы шығады.
Аударуға арналған деректемелерін толтыру кезінде экранға келесі сұраныстар шығарылады:
файлды жазу үшін каталогтар;
төлем тапсырмасының номері:
Төлем тапсырмасының датасы:
Ұйымның номері (банк тағайындайды).
Тізім табысты (успешно) қалыптасқанда, ол көрсеткіш жерде , экранға шығарылады.
Құжатты қалыптастыру кезінде құжаттың кесте бөлігінде көрсеткіш әрбір қызметкерге еңбекақы төлеу бойынша бухгалтерлік жазбалар қалыптасады:
- Дебет 3350 (3394)
- Кредит 1010, және егер төлем ағымдағы шоты арқылы жүргізілсе, 1031 аралық шоты пайдаланылады.
Еңбекақыны Қазақстан Халық Банкі арқылы қызметкерлерінің карточкалық шотына аулару кезінде банктің комиссиялық сыйақыларын қолданалады, МІ-102 форматында байланысты мәліметтерді жариялау, шығару (выгрузка) мүмкіндігі қарастырған. Ол үшін «Еңбекақыны төлеу» құжатында қызметкердің шотына еңбекақы аудару кезінде мұндай операциялық қажеттілігін растау қажет.
Банк комиссиясы банктің карточкасының «Банк комиссиясының пайызы» қатарында көрсетілген пайыз ретінде есептеледі.
Еңбекақы бойынша есеп айырысу және төлем ведомостарын, сондай –ақ есеп айырысу парақтарын «1С: Бухгалтерия 8.2» типтік конфигурацияда 2 тәсілмен қалыптастыруға болады:
«Есептеулер ведомосы» құжаты нысанынан;
«Есеп берулер / Арнайы» менюінен
Есеп айырысу парағы мен ведомостары таңдалған құжатты көрсетілген барлық қызметкерлер үшін қалыптасады.
Есеп беруді меню арқылы шақырғанда есеп айырыу парақтары мен ведомосын жеке құжат бойынша, немесе таңдалған ай бойынша қатысуға болады. ол үшін нысанда сәйкес ауыстырған () қарастырған.