«буылтық ҚҰрттар типі. Аз қылтанақтылар класы. Сүліктер класы»

Зәр шығару мүшесi. Зат алмасу процесiнiң күштiлiгiнен құстарда бөлiнiп шығатын заттың мөлшерi шамамен тыс көп болады (диссимиляция қалдықтары). Үздiксiз жүрiп жатқан осы қызметтi бүйрек атқарады. Ересек құстардың қуығы болмайды, әр бүйректен шыққан несеп түтiгi клоакасының орта бөлiмiне ашылып несеп клоакадан сыртқа шығады. Ұрықтарында бауырымен жорғалаушылардың ұрығында болатын – аллантоис сияқты қуық болады. Денесiмен салыстырғанда құстардың бүйрегiнiң көлемi, бауырымен жорғалаушылар мен сүтқоректiлердiң бүйрегiнен де үлкен. Өйткенi құстардың денесiнде зат алмасу процесi өте шапшаң жүредi.

• Зәр шығару мүшесi. Зат алмасу процесiнiң күштiлiгiнен құстарда бөлiнiп шығатын заттың мөлшерi шамамен тыс көп болады (диссимиляция қалдықтары). Үздiксiз жүрiп жатқан осы қызметтi бүйрек атқарады. Ересек құстардың қуығы болмайды, әр бүйректен шыққан несеп түтiгi клоакасының орта бөлiмiне ашылып несеп клоакадан сыртқа шығады. Ұрықтарында бауырымен жорғалаушылардың ұрығында болатын – аллантоис сияқты қуық болады. Денесiмен салыстырғанда құстардың бүйрегiнiң көлемi, бауырымен жорғалаушылар мен сүтқоректiлердiң бүйрегiнен де үлкен. Өйткенi құстардың денесiнде зат алмасу процесi өте шапшаң жүредi.

Ас қорыту жүйесi. Құстардың күнделiктi жұмсаған күш-қуатын азықтық заттарды ассимиляциялау арқылы ғана қалпына келтiредi. Сол күш-қуатты келтiру үшiн олар шамадан тыс көп тамақ жейдi. Олардың ас қорыту жүйесi тамақтарды тез қорытады. Қазiргi тiршiлiк ететiн құстардың тiсi болмайды, олардың қызметiн қоректерiн қармап ұстайтын сырты мүйiздi затпен қапталған қатты тұмсығы атқарады. Әрбiр құстың қоректену тәсiлiне қарай азықтың түрiне қарай тұмсықтары түрлiше болады. Мысалы, жыртқыш құстардың тұмсығы төмен қарай иiлген, дәнмен қоректенетiн құстардың тұмсығы терiп, шоқып жеуге бейiмделген, қаздардiкi жалпақ т.б. Сүтқоректiлердiкi сияқты қоректiк зат ауыз қусында ұсақталып қорыту басталмаған құстардың ас қорытуы асқазанның басқа бөлiктерiнде жүредi. Ауыз қуысына тамақты шылаулайтын сiлекей бездерiнен сiлекейi құйылады. Ауыз қуысынан қоректiк зат жұтқыншаққа түседi, содан өңешке барады. Көптеген құстар (тауық, көгершiндердiң т.б.) өңешiнде қоректiк заттарды уақытша сақтайтын және аздап қорытылатын жемсау болады. Жемсаудан өңешiнiң төменгi бөлiмi арқылы бездi қарынға барып, одан ас қорыту сiлекейлерiмен араласып, қабырғасы қалың еттi қарынға барады. Қарынның қуатты бұлшық еттерi, оның бұдырлы қатты iшкi бетi, сол сияқты жұтылған ұсақ тастар әртүрлi қоректiк заттарды үгедi, сол жерде химиялық өзгерiстерге ұшырайды. Ал негiзгi өзгерiс және қорытылу аш iшегiнде өтедi.

• Ас қорыту жүйесi. Құстардың күнделiктi жұмсаған күш-қуатын азықтық заттарды ассимиляциялау арқылы ғана қалпына келтiредi. Сол күш-қуатты келтiру үшiн олар шамадан тыс көп тамақ жейдi. Олардың ас қорыту жүйесi тамақтарды тез қорытады. Қазiргi тiршiлiк ететiн құстардың тiсi болмайды, олардың қызметiн қоректерiн қармап ұстайтын сырты мүйiздi затпен қапталған қатты тұмсығы атқарады. Әрбiр құстың қоректену тәсiлiне қарай азықтың түрiне қарай тұмсықтары түрлiше болады. Мысалы, жыртқыш құстардың тұмсығы төмен қарай иiлген, дәнмен қоректенетiн құстардың тұмсығы терiп, шоқып жеуге бейiмделген, қаздардiкi жалпақ т.б. Сүтқоректiлердiкi сияқты қоректiк зат ауыз қусында ұсақталып қорыту басталмаған құстардың ас қорытуы асқазанның басқа бөлiктерiнде жүредi. Ауыз қуысына тамақты шылаулайтын сiлекей бездерiнен сiлекейi құйылады. Ауыз қуысынан қоректiк зат жұтқыншаққа түседi, содан өңешке барады. Көптеген құстар (тауық, көгершiндердiң т.б.) өңешiнде қоректiк заттарды уақытша сақтайтын және аздап қорытылатын жемсау болады. Жемсаудан өңешiнiң төменгi бөлiмi арқылы бездi қарынға барып, одан ас қорыту сiлекейлерiмен араласып, қабырғасы қалың еттi қарынға барады. Қарынның қуатты бұлшық еттерi, оның бұдырлы қатты iшкi бетi, сол сияқты жұтылған ұсақ тастар әртүрлi қоректiк заттарды үгедi, сол жерде химиялық өзгерiстерге ұшырайды. Ал негiзгi өзгерiс және қорытылу аш iшегiнде өтедi.