Санды ондық бөлшекке бөлу үшін:
Бөлгіште үтірден кейін қанша таңба тұрса, бөлінгіш пен бөлгіштегі үтірді оңға қарай сонша таңбаға жылжыту керек (бөлгіш натурал сан болатындай разряд бірлігіне бөлу керек. 1-мысал, 3,472:0,4=34,72:4=8,68
Сонан кейін ондық бөлшекті бүтін санға бөлуді орындау керек.
2-мысал, 22,256:20,8=222,56:208=1,07
3-мысал, 56,7:0,18=5670:18=315
Санды 1-ден үлкен бөлшекке бөлген кезде, ол сан кемиді, ал 1-ден кіші ондық бөлшекке бөлген кезде ол сан артады.
2 және 3 мысалдан
22,256>1,07
56,7<315
Ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру үшін:
Алымына үтірсіз алынған ондық бөлшек, ал бөліміне ондық таңбалар санындай 0-дері бар разрядтық бірліктер жазылады.
7,861 7861:1000
6,25 625 :100
Енді жай бөлшекті ондық бөлшекке айналдыруды қарастырайық. Жай бөлшекті ондық бөлшекке айналдыру үшін бөлшектің алымын бөліміне «бұрыштап» бөледі.
Бөлімдері 2;4;5;20;25;50 болатын бөлшектерді ондық бөлшекке айналдыруды қарастырайық:
Шешуі: Бөлшектің бөлімі 10n тең болатындай етіп түрлендіру. Ол үшін бөлшектің негізгі қасиетін пайдалана отырып алымы мен бөлімін нөлге
1 тең емес санға көбейту керек: 8 8 8,25
3 3 3,2 ; 3 3,5
3. Жай бөлшекті ондық бөлшекке айналдырғанда бөлу амалы шексіз жалғасып, периодты бөлшек пайда болуы мүмкін. Мұндай бөлшекті жазғанда периодты жақшаға алады.
4.3. Периодты ондық бөлшектер түсінігі
Үтірден кейін ақырсыз көп цифрлары бар ақырсыз ондық бөлшек деп аталатын ондық бөлшектерді қарастырамыз. Мысалы, қысқартылмайтын бөлшектің бөлімінің жай бөлгіші 3 болғандықтан, ол ақырлы ондық бөлшекке жіктелмейді. Алымын бөліміне «бұрыштап» бөлу ережесін қолданайық:
7
0,777... 0,(7)
9
101
0,11222... 0,11(2)
3,1777... 3,1(7)
Оқылуы: 1) 0,(7) – нөл бүтін және периодында жеті;
2) 0,11(2) – нөл бүтін жүзден он бір және периодында екі; 3) 3,1(7) – үш бүтін оннан бір және периодында жеті.
Достарыңызбен бөлісу: |
