Дарынды және талантты оқушыларды айқындау және дамытуды ұйымдастыру жолдары

Дарынды және талантты балалардың қабілеттерін анықтау мақсатында жүргізілген жұмыстарға сараптама жасау және жұмыс формаларын ұйымдастыру

Дарынды балалармен жұмыс жасайтын мұғалімдер мен сынып жетекшілер оқушылардың қабілетін дамыту үшін жұмыстың қалыпты аспектілері, мәселелері міндетті түрде көрсетілетін, мәселенің құрылуы бойынша жұмыс жоспарын жасайды.

Түрлі жүргізілген әдістердің нәтижесінде төмендегідей қорытынды жасалынды:

№249 мектеп – лицей бойынша дарынды оқушылардың қабілеттілік деңгейінің сандық көрсеткіші

2014-2015 оқу жылында №249 мектеп-лицейде А.И.Савенковтың «Дарындылық картасы» әдістемесінің нәтижесі

Дарынды оқушымен жұмыс істейтін мұғалімдердің бейімділігіне тестілеу жүргізілді. Қорытындысында мұғалімдердің дарынды балалармен жұмыс жасау қабілеттерінің өлшемі анықталды. Дарынды және талантты оқушылармен шығармашылық жұмыс жүргізу потенциалы жоғары, осы жұмысты жүйелі жүргізетін, интеллектуалдық үрдісте қабілет белсенділігі жоғары мұғалімдер белгілі болды. Осы мұғалімдердің дарынды және талантты оқушылармен жұмыс жасау қабілетін әрі қарай дамыту мақсатында психологиялық-педагогикалық семинарлар мен тренингтер ұйымдастырылды.

Психолог оқушылардың дарындылығын анықтау барысында төмендегідей параметрлер бойынша сынып жетекшісімен бірлесе отырып, зерттеу жүргізу барысында ата-аналарға дарындылықты бағалау парағы толтырылды. Нәтижесінде 0-5 ке дейінгі бағамен бағалау бойынша төмендегідей көрсеткіш көрсетілді.

Кесте-1. Оқушылардың дарындылығын бағалау картасы.

(ата-ана көзқарасымен)

№	Сапасы	Бағасы
1	Білімпаздық	«5» «4» «3» «2» «1» «0»
2	Туындаған мәселелерге аса сезімталдық	«5» «4» «3» «2» «1» «0»
3	Болжай жасай алу қабілеті	«5» «4» «3» «2» «1» «0»
4	Сөздік қоры	«5» «4» «3» «2» «1» «0»
5	Бағалау қабілеттілігі	«5» «4» «3» «2» «1» «0»
6	Өнертапқыштық	«5» «4» «3» «2» «1» «0»
7	Логикалық ойлау мен тұжырымдау қабілеттілігі	«5» «4» «3» «2» «1» «0»
8	Табандылық	«5» «4» «3» «2» «1» «0»
9	Перфекционизм	«5» «4» «3» «2» «1» «0»

Оқушының дарындылығын анықтау мақсатында және оларға қолдау көрсету мақсатында мектеп-лицейімізде К.Б.Мергенбайдың жетекшілігімен «Таланттылар Академиясы» атты дарынды балаларды қолдау орталығы ашылды. Бұл орталық мектеп-лицей психологтарымен, сынып жетекшілерімен, пән мұғалімдерімен және оқушылармен тығыз байланыста жұмыс атқарады .

2-кесте. Дарындылықты психодиагностикалау деңгейін анықтау бағдарламасы

Қарым-қатынас пен көшбасшылықта байланысқа түсе алу артықшылығы, талап қойғыштығы бар балалар ынталығымен, жоғары ұйымдастырушылық қабілетімен ерекшеленеді, оларды әдетте ойын мен сабақта басты рөлге оңай таңдайды, олар өздерін қатарластары мен үлкендер арасында сенімді сезінеді. Бұл жағдайда жекелеген әдістемелер мен социометрия көмектеседі.

Көптеген балалар белгілі бір ортада  ғана емес, бірнеше салада дарындылықтың жоғары деңгейін танытып жатады. Педагог және психологтардың міндеті бұларды шығарумен ғана шектелмей, оларды іске асыруы және дамытуы қажет.