Демина Н. Ф., Омарова Ж. М. Физикадан олимпиадалық есептерді шығару әдістемесі
жүктеу/скачать 1,08 Mb.
|
Demina-N-F-Fizikadan-olimpiadalyk-esepterdi-shygaru-edistemesi
Тапсырма 19. Салмағы белгілі металлды цилиндр мен үстел бетінің үйкеліс коэффициентін анықтаңыз. Құрал-жабдықтар: массалары шамамен бірдей екі металлды цилиндр (біреуінің массасы белгілі (т = 0.4 –0,6 кг); ұзындығы 40 – 50 см сызғыш; Бакушинский динамометрі. Шешуі: 45-ші суретте көрсетілгендей цилиндрді, сызғышты және динамометрді орналастырамыз. F2 күшімен сызғыштың соңына әсер етсек массасы белгілі цилиндр орнынан қозғалады. Рычагтың тепе-теңдік күші Nl = F2l2 (сурет 46), бірақ N = F1 сонда 
Екінші жағынан F1 = kmg, осыдан 
Тапсырма 20. Ағаш білеушенің және металлдың кішкене бөлшегінің тығыздығын анықтаңыз. Құрал-жабдықтар: өлшеулі ыдыс, ағаш білеуше, кішкентай металл бөлшектері, суы бар ыдыс, ρc = 1000 кг/м3. Ұйымдастырушылар үшін ескерту: білеушенің өлшемі өлшенген ыдыста жүзе алатындай, металл бөлшектерін салған кезде аударылмауы керек. Білеушені суға батыру үшін металл бөлшектерінің массаларының қосындысы жеткілікті болуы керек. Шешуі: V0 — өлшеулі ыдысқа құйылған судың көлемі болсын. Білеушені суға түсіреміз. Судың көлемінің қосындысын және білеушенің суға батырылған бөлігін(ыдыс шкала бойынша өлшенген) V1 арқылы белгілейміз. Білеушенің үстіне оның сыртқы беті судың бетімен бірдей болғанша кішкентай металлдарды саламыз. Судың көлемінің жаңа қосындысын және білеушенің суға батырылған бөлігін V2 деп белгілейміз. Енді білеушенің үстіндегі металл бөлшектерін ыдыстың ішіне саламыз. Судың көлемінің қосындысын және металл бөлшектерін V3 деп белгілейміз. Тепе-теңдік шартын екі жағдай үшін жазайық, бірінші жағдайда металл бөлшектері білеушенің үстінде және білеуше суға толық батырылған, екінші жағдайда металл бөлшектері білеушенің үстінен суға түсірілген: ρбVб = ρcVп , ρмVм + ρбVб = ρcVб Мұнда ρб – білеушенің тығыздығы, Vб – оның көлемі, Vп – білеушенің жүктелген бөлігінің көлемі, ρм – металлдың тығыздығы, Vм – металлдардың бөлшектерінің көлемінің қосындысы. Сонда аламыз: ρб = ρcVп/Vб , ρм = ρc(Vб - Vп)/ Vм , ρб = ρc(V1 – V0)/( V2 – V0) , ρм = ρc (V2 – V1)/( V3 – V1) Тапсырма 21. Қосымша жүгі бар өзектің бір жағынан ілінген нүктесі мен бекітілген жүктің нүктесі арасындағы арақашықтықтың тербеліс периоды неге тәуелді екенін анықтаңыз. Құрал-жабдықтар: штатив, өзек, қосымша жүк, сағат, жіп. Шешуі: Тәжірибені орындау үшін еркін тербеліс жасай алатындай етіп өзекті штативке ілеміз. Ілінген нүктесіне белгісіз бір қашықтықта қосымша жүк іліп, сол арақашықтықты сызғышпен өлшейміз. Өзекті қозғалысқа келтіреміз және бірнеше тербеліс жасаған уақытын өлшейміз. Ілінген нүктесінен жүктің арақашықтығын өзгерте отырып, өлшеуді бірнеше рет қайталаймыз. Солай ізделіп отырған тәуелділікті аламыз. Тапсырма 22. Майдың тығыздығын анықтаңыз. Құрал-жабдықтар: штатив, суы бар ыдыс, майы бар ыдыс, екі шыны түтік, резеңке түтік, сызғыш, шұңқыр (воронка). Шешуі: Шыны және резеңке түтіктерден U-бейнелі ыдыс жинаймыз, штативке оны бекітеміз, су құямыз, содан кейін бағандарының біреуіне майды абайлап құямыз. Ыдыстардағы бағандардың сұйықтықтардың биіктіктердің айырымын сызғышпен өлшей, сулар мен майлардың тығыздықтарыдың қатынасын есептейміз. жүктеу/скачать 1,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||
