Дәріс №1 Тақырыбы: Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде
Пысықтауға арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 1,33 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс №10 Тақырыбы: Саяси процесс және саяси қызмет
| Пысықтауға арналған сұрақтар:
Саяси сана түсінігіне анықтама беріңіз? Саяси элита түсінігі? Саяси мәдениет түсінігі және оның қалыптасу ерекшеліктері? Саяси мәдениеттің қызметі? Саяси көшбасшыға қойылатын талаптарды көрсетіңіз? Саяси көшбасшы жіктеу түрлері? Дәріс №10 Тақырыбы: Саяси процесс және саяси қызмет Сұрақтар: 1.Саяси процесс ұғымы, оның мәні, құрылымы. Саяси процесс сатылары. 2.Саяси процестің типологиясы. 3.ҚР саяси процестер. 1. Саяси процесс ұғымы кең және тар мағынасында қолданылады. Кең мағынасында ол қоғамның саяси жүйесінің уақыт пен кеңістікте дамып, жұмыс істеуін білдіреді. Тар мағынасында түпкілікті нақты нәтижеге жеткен белгілі бір көлемдегі процесті көрсетеді. Саяси процестің өмірге келуі белігілі бір ойдан, идеядан туындайды да оның теорияға айналуына процестің субъектісі (үкімет, лидер және т.с.с.) оны теория дәрежесіне жеткізеді. Процесс элементтерінің өзара сәйкестілігі анықталады. Олардың билік субъектісі мен мақсат-міндеттері, әдіс-тәсілдері арасындағы үйлесімділік болуы керек. Орындаушылардың алға қойған талаптарына жауап бере алуымен қатар, олардың жеткілікті қаржылары болуы керек. Саяси процестің әрбір кезеңі мұқият ойластырылғанда ғана табысты болады. Қоғамдық өмірдің бір саласы саяси өмір. Саяси өмір саяси байланыстың қарапайым формасы саяси қатынастардан көрінеді. Онда өмір сүріп жаткан топтардың, жіктердің, ұйымдардың мақсат-мүдделері кейде үйлесіп, кейде келіспей жатады. Осындай саяси жүйенің бір қалыпты жағдайдан екінші жағдайга келіп, ауысуын, өзгеруін, қозғалысын саяси процесс дейді. Бұл процесс саяси деп аталғандықтан ондағы өзгерістер ең алдымен билікке, оны бөлу және қайта бөлуге, азаматтарды шешім қабылдауға, басқарушылардың қызметін бақылауға және т. с. с. жұмылдыруға, халықтың саяси белсенділігін арттыруға байланысты болады. Сондыктан саяси процестің басты мәселесі, азаматтардың әр түрлі мүдделерін біріктіріп, жинақтайтын саяси шешім қабылдауда және оны іске асыруда. Саяси жүйені тұтас алсақ, оның даму процесін төрт сатыға, кезеңге бөлуге болады: 1.Саяси жүйені конституциялық тұрғыдан айқындау. 2. Саяси жүйенің өзін-өзі жаңартуы. 4.Саяси жүйенің жағдайы мен іс-әрекетін бақылау-екі жолмен жүргізіледі: біріншісі-мемлекеттік мекемелер, партия органдары, қоғамдық ұйымдар мен козғалыстардың белгілі бір құрылымдары арқылы жүзеге асады. Мұнда мемлекет аппаратына қарасты тексеру, қадағалау қызметтері, партиялық бақылау, ресми баспасөз органдары енеді. Екіншісінде, саяси жүйенің жұмысына бақылау жасауға барлық азаматтардың қатысуына мүмкіндік жасалады. Мұның екінші атауы-«төменнен бақылау». Бұл үшін қоғам демократиялық жолмен дамуы керек. Сонымен саяси поцесс дегеніміз әлеуметтік қауымдастықтың, саяси ұйымдар мен топтардың, белгілі бір саяси мақсатқа жету үшін бірігіп жасаған іс-әрекетінің нәтижесінде қоғамның саяси өмірінің бір қалыптан екінші жағдайға келіп өзгеруі, қозғалуы. Саяси процесс жіктеліп, топталады. Саяси еркіндікті іске асыру объектісіне карай ол ішкі және сыртқы саяси процесс болып бөлінеді: Ішкі саяси процесс азаматтардың саяси белсенділігінің институцияланған түрлерінен, олардың іс-әрекетінен, билік құрылымының ұйымдасуынан және т. б. белгілі болады. Олар азаматтарды саяси іске тарту, жұмылдырудың амал-әрекеттерін, басқару түрлерін айқындайды. Саяси ұйымдардың жаңа талаптарға сай жұмысын, құрылымын өзгертіп, бейімделе, икемделе білуі оның әлеуметтік ортаға етер ықпалының деңгейін көрсетеді. Саяси билікті ұйымдастыру жүйесінің сапасына карай демократиялық және антидемократиялық саяси процесс етіп бөледі. Демократиялық түрінде халық (тікелей немесе өкілдері арқылы) билейді. Антидемократиялық процесте билік авторитарлык көсем, монархтың, бір билеуші партияның, әскери топтың қолында болады. Атқаратын кызметінің жариялылығы бойынша ашық және жасырын саяси процесс деп топтастырылады. Ашығында азаматтар, топтар билік институттарымен үздіксіз кездесіп, мақсат-мүдделерін білдіріп отырады. Билік органдары қоғамдық пікірді зерттеп, саралап, олардың талаптарын ескеріп, соған орай саяси бағытына түзетулер енгізеді. Жасырын түріне тоталитарлык тәртіпті жатқызуға болады. Онда бүкіл билік орталықтың қолыңда, жергілікті жердің мүддесімен санаспайды, стратегиялық мәні бар саяси шешімдерді қабылдаудан шететтіледі. Адамдардың барлық өмірі қатаң бақылаудың астына түсіп, еркіндіктері мен бостандықтары шектеледі. 2. Әлеуметтік және саяси құрылымның өзара байланыс түріне, билік субъектілерінің қызмет ықпалдылығы және өзара катынастарының тиянақтылығына байланысты саяси процесті тұрақты және тұрақсыз етіп бөледі: Тұрақты жағдайда билік институттары өтімді, сенімді жұмыс істейді, азаматтар да саяси іске белсенді катынасады. Саяси шешімдер дәстүрлі демократиялык жолмен қабылданып жатады. Әлеуметтік түсінбеушілік, кикілжіңдерді азаматтық ұйымдар өздері реттейді. Мемлекет олардың ісіне араласа бермейді. Жалпы халықтың жағдайы жақсы елде заңды тәртіп орнайды. Көпшілік жұрт билік институттарынын іс-қимылын қанағаттанғандықпен қабылдайды. жүктеу/скачать 1,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|