Дәріс Генетика пәні. Қысқаша даму тарихы. Генетиканың зерттеу әдістері. Дәрістің мақсаты
жүктеу/скачать 1,35 Mb. Pdf көрінісі
|
Краткий конс.лек. genetics
- Бұл бет үшін навигация:
- 3 Көп аллельдiлiк Бұрынғы тарауларда қарастырылған фенотип бойынша ажыраулардың нәтижелерi геннiң екi аллельдiк жағдайда мысалы, бұршақта ген А-а
|
Негізгі қарастырылатын сұрақтар 1 Әдеттегi сандық қатынастардың ажырау кезiнде статистикалық себептерден ауытқуы 2 Летальды гендердiң әсерiнен болатын ауытқулар 3 Гендердiң толық көрiнбеуiнен туатын ауытқулар 3 Көп аллельдiлiк Бұрынғы тарауларда қарастырылған фенотип бойынша ажыраулардың нәтижелерi геннiң екi аллельдiк жағдайда мысалы, бұршақта ген А-а және В-в болатындығы ескерiле отырып түсiндiрiлдi. Бiрақ, бiраз гендердiң бiрнеше немесе одан да көп аллельдерi болады. Мұны геннiң көп аллельдiлiгi деп айтады. Көп аллельдiлiк жағдайында гаметада немесе спорада белгiлi бiр геннiң тек жалғыз ғана аллелi, ал жоғары сатыдағы өсiмдiктердiң және жануарлар мен адамның дене клеткаларында ондай геннiң екi аллелi болатындығын атап өткен жөн. Сондықтан көп аллельдердiң ажырауы әрқашанда моногибридтi болып қалады. Ендi көп аллельдiлiкке бiраз мысалдар келтiрейiк. Үй қояндарында жүнi мен көзайнасы қабықшасының түстерiне жауапты С генiнiң көп аллельдерi болатындығы белгiлi. Үй қояндары түстерiнiң анықтамасы. Аллель Генотип Фенотип С СС, Сс ch , Сс h , Сс Жабайы тип (агути) с ch с ch с ch , с ch с h , с ch с Ашық- сұр (шиншилла) с h с h с h , c h c Гималай с сс Альбинос Бұл жағдайда әрбiр атап көрсетiлген аллельдер өзiнен кейiнгiлерге басымдылық көрсетiп отырады, оны былайша жазуға болады С>c ch >c h >c. Жабайы типке тән С аллелi қалған үшеуiне қарағанда доминантты болып келедi. С генi бойынша гомозиготалы немесе жоғарыда көрсетiлген кез келген аллельдермен С генi арқылы гетерозиготалы үй қояндарының жүнi жабайы қояндардiкi сияқты сұр (агути) түстi болып келедi. c ch аллелi бойынша гомозиготалы дарабастардың түсi шиншилланың түсiне келедi және жабайы түрiне қарағанда бiршама ашықтау болады. Ал c ch және c h немесе с аллельдерiне гетерозиготалыларда түсi ашық сұр (шиншилла мен ақтың аралығында) болып келедi. Олай болса c ch аллелi c h және с аллелдерiне толымсыз доминанттылық көрсетедi. Гомозиготалы c h c h пен гетерозиготалы c ch с болып келетiн қояндардың фенотиптерi гималай тәрiздi, яғни башпайлары мен құйрығының ұшы, құлақтары және тұмсығы қара да, денесiнiң қалған жерлерi ақ болады. Ал С аллелi бойынша гомозиготалыларда пигмент мүлдем болмайды, олар таза ақ түстi келедi. Адамда болатын көпаллельдiлiктiң мысалы ретiнде қан топтарын анықтайтын АВО аллельдерiн алуға болады. Адамда қанның төрт тобы болады: О,А,В және АВ . Олар бiр геннiң үш түрлi аллельдерi арқылы анықталады: I A , I B және i . I A және I B аллельдерi i аллелiне қарағанда доминантты, бiрақ олар бiр-бiрiне кодоминантты болып келедi, яғни I A және I B аллельдерiнiң екеуi де гетерозиготаларда бiрдей мөлшерде байқалады. жүктеу/скачать 1,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|