Дәріс кешені kv him 2218 «Химия» пәні 6В07105- «Технологиялық машиналар және жабдықтар» Мамандығы үшін Алматы, 2020 ж. №1 Дәріс
Аз еритін қосылыстар (тұнбалар) түзетін иондық реакциялар
жүктеу/скачать 1,02 Mb.
|
дәріс
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұшқыш қосылыстар (газ дар ) түзетін и он дық реакци ялар
- Аз д иссоциацияланатын қосылыстар ( әлсіз электролит тер ) түзетін и он дық реакци ялар
- Комплексті қосылыстар түзетін и он дық реакци ялар
- Электролиттердің физиологиялық маңызы
| Аз еритін қосылыстар (тұнбалар) түзетін иондық реакциялар:
а) MnCl2 + K2S MnS + 2 KCl б) Mn2+ + 2Cl ‾ + 2K+ + S2‾ MnS + 2K+ + 2Cl ‾ в) Mn2+ + S2‾ MnS Ұшқыш қосылыстар (газдар) түзетін иондық реакциялар: а) Na2CO3 + H2SO4 Na2SO4 + CO2 + H2O б) 2Na+ + CO3 2‾ + 2H+ + SO42‾ 2Na+ + SO42‾ + CO2 + H2O в) CO3 2‾ + 2H+ CO2 + H2O Аз диссоциацияланатын қосылыстар (әлсіз электролиттер) түзетін иондық реакциялар: а) HBr + NaOH NaBr + H2O б) H+ + Br‾ + Na+ + OH‾ Na+ + Br‾ + H2O в) H+ + OH‾ H2O Комплексті қосылыстар түзетін иондық реакциялар: а) Zn(OH)2 + 2 NaOH Na2[Zn(OH)4] б) Zn(OH)2 + 2Na+ + 2 OH¯ 2Na+ + [Zn(OH)4] 2‾ в) Zn(OH)2 + 2OH‾ [Zn(OH)4]2‾ Электролиттердің физиологиялық маңызы Электролиттер адамның тіршілігінде аса маңызды орын алады. Биохимиялық және физиологиялық қызметтерден басқа электролиттер барлық тірі ағзаларда суды тасымалдайтын физиологиялық сұйықтықтардың осмос қысымы шамасына әсер етеді. Физиологиялық сұйықтықтарда электролиттердің болуы ақуыздардың, аминқышқылдарының және басқа, төмен молекулалы полюсті органикалық қосылыстардың ерігіштігіне әсер етеді. Аз концентрацияда, иондық күші I 12, сұйықтықтарда электролит мөлшерінің артуы, мысалы, оларда гемоглобиннің, карбоксигемоглобиннің және цистиннің ерігіштігінің артуына әкеледі. Электролиттердің үлкен мөлшерінде (I 2) осы заттардың ерігіштігі кемиді. Электролиттердің суды гидрат түрінде ұстап қалу қабілеті ағзаның құрғауына жол бермейді. Сондықтан қалыпты электролиттік баланстың бұзылуы адам ағзасына (қанның тұтқырлығының артуы, күре тамыр қысымының төмендеуі және т.б.) теріс әсер етеді. Ағзаның қалыпты жағдайында қан плазмасында иондардың концентрациясы орташа 154 ммоль/л – ді құрайды және негізінен натрий, калий, кальций, магний, хлорид және гидрокарбонат иондары, сонымен бірге көп зарядты ақуздың макроиондары. Едәуір аз концентрацияда ағзадағы зат және энергия алмасу үдерістерінде үздіксіз жүретін, маңызды орын алатын, басқа элементтердің иондары да қатысады. Әдебиеттер1. Бірімжанов Б.А. Жалпы химия. – Алматы: ҚР ЖООҚ, 2011. 2. Құлажанов Қ.С., Сүлейменова М.Ш., Иманбеков Қ.И. Бейорганикалық химия. – Алматы: ҚР ЖООҚ, 2011. Дәріс 10 Тұздар гидролизі. Мақсаты: Гидролиздің дәрежесі мен константасын, гидролизге әсер ететін факторларды, толық және толық емес гидролизді оқып білу Дәріс жоспары Ортаның сутектік көрсеткіші Гидролиздің дәрежесі мен константасы Тұздардың гидролизі 4. Гидролизге әсер ететін факторлар 5. Толық және толық емес гидролиз 1. Ортаның сутектік көрсеткіші Әрбір бейорганикалық қосылыстың сулы ерітіндісінде судың диссоциациялануы барысында түзілетін (Н+) сутек және (ОН‾) гидроксид иондары болады: Н2О Н+ + ОН‾ Судың диссоциациялану константасы теңдеуін қолдана отырып, сутек және гидроксид иондарының жалпы мәндерін есептеуге болады: ; КД · (Н2О) = [ Н+ ] · [ОН‾‾]; КД (Н2О) 22°С = 1,8 · 10‾16 болса, онда ; бұдан [Н+] · [ОН‾] = 1,8·10‾16 · 55,56 = 10‾14, моль/л (М) Бұл өлшем су және әрбір бейорганикалық қосылыстың сулы ерітіндісі үшін тұрақты шама. Температура тұрақты болған жағдайда, оны судың иондық көбейтіндісі деп атайды және КСУ белгілейді: КСУ = [ H+ ] · [ OH‾ ] = 10‾14 М Сулы ерітіндінің ортасының сипаты сутек және гидроксид иондары концентрацияларының қатынасына байланысты бейтарап, қышқылдық немесе сілтілік болуы мүмкін. Бейтарап орта (таза су): [ Н+ ] = [ ОН‾ ], [ Н+ ] = √ КСУ = 10‾‾ 7 М Қышқылдық орта (қышқыл ерітіндісі): [ Н+ ] > [ ОН‾ ], [ Н+ ] > 10‾‾7 М Сілтілік орта (сілті ерітіндісі): [ Н+ ] < [ ОН‾], [ Н+ ] < 10‾‾7 М Сутек (Н+) және гидроксид (ОН‾) иондары концентрацияларының қатынасы қалай өзгерсе де, олардың көбейтіндісі 22°С температурада әрқашан 10‾‾14М тең. Бірақ, теріс көрсеткішті дәрежелі сандарды қолдану қолайсыз, сондықтан, ерітіндінің ортасын сипаттау үшін рН деп белгіленетін сутектік көрсеткішті қолданады. Сутектік көрсеткіш (рН) – сулы ерітінділердегі сутек иондарының концентрациясын сипаттайды. Сутектік көрсеткіш (рН) сандық түрде сутек ионының мольдік концентрациясының теріс ондық логарифміне тең: рН = – ℓg [ Н+ ] Бейтарап ерітінділерде рН = 7, қышқылдық – рН < 7, сілтілік – рН > 7. Сутектік көрсеткіш (рН) мәні бойынша ерітіндінің қышқылдық немесе сілтілік дәрежесін сипаттауға болады: сулы ерітіндінің рН-тың мәні неғұрлым аз болса, соғұрлым ерітіндінің қышқылдығы жоғары, және керісінше, сулы ерітіндінің рН мәні үлкен болған сайын, ерітіндінің сілтілігі артады. Сутек иондарының концентрациялары бойынша, гидроксид иондарының концентрациясын есептеуге болады, және керісінше: с(Н+) = КСУ / с(ОН‾) немесе с(ОН‾) = КСУ / с(Н+) Мысалы: егер кейбір электролиттің ерітіндісі үшін с(ОН‾) = 10‾10 М , онда с(Н+) = 10‾14 / 10‾10 = 10‾4 М, ал рН = – ℓg [10‾4] = 4, яғни рН < 7, сондықтан орта қышқылдық болып табылады. Ортаның сапалық сипатын рН–қа байланысты түсі өзгеретін қышқылдық-негіздік индикаторлар көмегімен анықтайды. Лакмус рН = 5 – 8 қызыл күлгін көк Фенолфталеин рН = 8 –10 түссіз қызғылт малина түстес Метилоранж рН = 3,1 – 4,4 қызыл қызыл–сары сары Әмбебап индикатордың жоғарыда аталған индикаторлардан айырмашылығы өзінің бояуын рН мәнінің кең аумағында 1-ден 14-дейін өзгертеді. Сутектік көрсеткіш биохимиялық зерттеулерде, сондай-ақ биологиялық ортаның қышқылдық-сілтілік қасиетін сипаттау үшін кеңінен пайдаланылады. Мысалы: асқазан сөлінің рН =1,65, 0,01-0,13н НСl эквивалентті, ұйқы безі – ұйқы безінің сөлі рН =8,8; асхана сірке суының рН=3,0; көптеген жемістердің сөлінің ортасы қышқылдық (рН 2,64,4); жаңа жұмыртқаның ақуызы әлсіз сілтілік ортаны (рН 8,0) көрсетеді. Адам ағзасында сутегі ионының белгілі концентарциясының болуы аса маңызды, бұл келесі тұжырымдамалармен байланысты: сутегі ионы көптеген биохимиялық айналуларға каталитикалық әсер етеді; ферменттер және гормондар тек рН нақты мәні аралығында биологиялық белсенділік көрсетеді; қандағы және ұлпа арасындағы сұйықтықтардағы сутегі ионы концентрациясының аз ғана өзгеруі осы сұйықтықтардағы осмос қысымының шамасына өте қатты әсер етеді. 2. Гидролиздің дәрежесі мен константасы Гидролиз маңызды үдеріс болып табылады, өйткені өндіріс өнеркәсіптері кеңінен қолданады. Мысалы, мына химиялық өндірістер: ағаш гидролизі, крахмалдың қанттануы, сабын, глицерин, май қышқылдарын және басқаларды өндіру – гидролиз үдерісіне негізделген. Жалпы жағдайда гидролиз деп, қосылыстардың судан ыдырау үдерісін айтады («гидро» – су, «лизис» – ыдырау). Сусыз ортада осыған сәйкес реакцияларды сольволиз деп атайды. Гидролизге бейорганикалық (тұздар, гидридтер, карбидтер), сондай-ақ, органикалық қосылыстар (күрделі эфирлер, майлар, көмірсулар, ақуыздар) ұшырайды. Мысалы: CН3COOC2H5 + H2O ® CН3COOH + C2H5OH (C6H10O5)n + H2O ® nC6H12O6 CaH2 + 2H2O ® Ca(OH)2 + 2H2 CH3COONH4 + H2O ® CН3COOH + NH4OH Демек, гидратация реакциясы (судың қосылуы), сонымен қатар судың қатысуымен жүретін тотығу-тотықсыздану реакциясы гидролизге жатпайды. Гидролиз сандық түрде қосылыстың гидролиз дәрежесімен (hГ) және гидролиз константасымен (КГ) сипатталады: осы өлшемдер неғұрлым үлкен болған сайын, соғұрлым гидролиз реакциясы терең жүреді. Гидролиз дәрежесі (hг) – гидролизденген молекулалар санының (n) еріген молекулалардың жалпы санына (N) қатынасын көрсететін өлшем: Гидролиз константасы (Кг) – қайтымды гидролиз реакциясына тән және гидролиз өнімдері концентрациясы кобейтіндісінің бастапқы еріген қосылыстың концентрациясы қатынасына тең. А+В‾‾ + Н+ОН‾‾ А+ОН‾‾ + Н+В‾‾ Гидролиз константасы (КГ) қосылыс табиғаты мен ерітінді температурасына байланысты болады. Гидролиз константасының гидролиз дәрежесінен айырмашылығы ерітінді концентрациясына байланысты емес, сондықтан ол үдерістің неғұрлым тиімді сипаттамасы болып табылады. 3. Тұздардың гидролизі Тұздар гидролизінің маңызы зор. Тұздардың (мысалы Al2(SO4)3, Na2CO3, Na3PO4) гидролизі суды тазарту және оның кермектігін азайту үшін қолданылады. Тұздардың гидролизі – нәтижесінде әлсіз электролит (аз диссоциацияланатын қосылыс) түзілетін және сулы ерітінді ортасының сипаты өзгеретін, тұз иондарының судың полюсті молекулаларымен алмасу арқылы әрекеттесуі реакциясы. Сондықтан, гидролиз – тұз бен су иондарының арасындағы алмасу үдерісі. Судың әсерінен тұздың ыдырауы кезінде тұз иондарының сутек (Н+) немесе гидроксид (ОН‾) иондарымен байланысып әлсіз электролит молекуласы түзіледі. Әлсіз электролит (аз диссоциацияланатын қосылыс) – ерітіндіде тұздың диссоциациялануы барысында әлсіз негіздің катионы немесе әлсіз қышқыл анионы түзілген жағдайда пайда болады. Гидролизге ұшырайтын тұздар әлсіз негіз және күшті қышқылдың әрекеттесуінен түзілген тұздар (катион бойынша гидролиздену); күшті негіз және әлсіз қышқылдың әрекеттесуінен түзілген тұздар (анион бойынша гидролиздену); әлсіз негіз және әлсіз қышқылдың әрекеттесуінен түзілген тұздар (катион және анион бойынша гидролиздену). Гидролизге тек суда еритін тұздар ғана ұшырайды. Мысалы, AgNO3 тұзы гидролизденеді, ал AgCl (аз еритін қосылыс) гидролизденбейді. Тұздың екі бөліктен тұратындығын, яғни катион (негізбен түзілген) және анионнан (қышқылмен түзілген) құралатындығын ескере отырып, гидролизге тек тұздың әлсіз бөлігі (аз диссоциацияланатын қосылыс түзетін) ғана ұшырайтындығын байқауға болады, ал тұздың күшті бөлігі – ортаның сипатын анықтайды. Тұздардың гидролиздену жағдайы Әлсіз негіз және күшті қышқылдан түзілген тұздар (MgCl2, Zn(NO3)2). Тұз гидролизі катион бойынша жүреді: Кt+ + H+OH‾ КtОН + Н+; немесе Аз диссоциацияланатын қосылыс – әлсіз негіз (егер q (Kt) = 1) немесе негіздік тұз (егер q (Kt) > 1), тұз ерітіндісі қышқылдық ортаға тән (рН < 7). Әлсіз қышқыл және күшті негізден түзілген тұздар (K2S, Na2SO3). Тұз гидролизі анион бойынша жүреді: Аn‾ + Н+ОН‾ НАn + ОН ‾ немесе Аз диссоциацияланатын қосылыс – әлсіз қышқыл (егер |q (An) | = 1) немесе қышқылдық тұз (егер |q (An) | > 1), тұз ерітіндісі сілтілік ортаға тән (рН > 7). Әлсіз негіз және әлсіз қышқылдан түзілген тұздар ((NH4)2S, CH3COONH4). Тұз гидролизі катион және анион бойынша бір мезгілде жүреді: Кt+ + Аn‾‾ + Н+ОН‾ КtОН + НАn немесе Мұндай жағдайда екі аз диссоциацияланатын қосылыстар түзіледі: әлсіз қышқыл және әлсіз негіз, ортаның сипаты қышқыл мен негіздің күштерінің қатынасымен анықталады. Күшті негіз және күшті қышқылдан түзілген тұздар (KCl, Na2SO4). Тұз иондары су иондарымен аз диссоциацияланатын қосылыс түзбейтіндіктен олар гидролизге ұшырамайды. Гидролизге тек орта тұздар ғана емес, сондай-ақ басқа да кез келген ерігіш тұздар (қышқылдық, негіздік, комплексті тұздар) ұшырайды. Сонымен қатар, ерітіндіде екі үдеріс бәсекелес болады: электролиттік диссоциация (ЭД) және гидроанионның немесе гидроксокатионның гидролизі. Осы үдерістердің қарқындылығы қатынастарына ерітіндінің жалпы рН мәні тәуелді болады. Мысалы: NaHCO3 қышқылдық тұздың сулы ерітіндісінде бір мезгілде келесі үдерістер жүреді: гидроанионның ЭД-сы: HCO3‾ H+ + CO32‾, сутек иондары (H+) жиналуының нәтижесінде орта қышқылданады, соңдықтан рН < 7; гидроанионның гидролизі: HCO3‾‾ + Н2О H2CO3 + OH‾‾, нәтижесінде гидроксид иондары (ОH‾) жиналады, сондықтан орта сілтілік болады, pH > 7. Электролиттік диссоциацияға қарағанда гидролиз неғұрлым қарқынды жүретіндіктен, NaHCO3 тұзының сулы ерітіндісі толығымен әлсіз сілтілік орта түзеді (рН = 8). Тұздар гидролизінің механизмі Суда иондарға ыдырайтын тұздардың гидролизінің механизмін тұз иондарының олардың гидраттық бұлттарымен өзара әсерлесетіндегі арқылы түсіндіруге болады. Гидрат бұлттың ыдырау дәрежесі мен сипаты поляризация-лаушы иондардың әсеріне байланысты: осы әсер неғұрлым күшті болған сайын, гидролиз соғұрлым қарқынды жүреді. Сондай-ақ, тұз иондары мен су молекулалары арасындағы химиялық байланыс табиғатына назар аудару қажет. Тұз катиондары су молекулаларымен донорлы-акцепторлы байланыс арқылы байланысқан. Катиондардың акцепторлық қабілеттілігі олардың зарядтарының ұлғаюымен және өлшемдерінің кішіреюмен артады. Әлсіз акцепторлар (күшті негіз катиондары) іс жүзінде судың координацияланған молекуласының О–Н байланысын поляризацияламайды. Бұл жағдайда судың ыдырауы жүзеге аспайды: Na+ + НОН Әлсіз негіздер катиондары су молекуласын гидроксоаквакомплекстер түзе ыдыратады. Сутек иондары қалдығы түзіледі (дәлірек айтқанда, Н3О+ гидроксоний иондарын), нәтижесінде орта қышқылдық ортаға айналады: Zn 2+ + H+OH‾ ZnОН+ + Н+ Аниондар гидратациясы сутектік байланыс есебінен жүзеге асады. Аниондардың донорлық қабілеті теріс зарядының модуль бойынша артуымен және радиус өлшемінің кішіреюімен жоғарылайды. Электрон жұптарының әлсіз донорлары (күшті қышқылдар аниондары) суды ыдырата алмайды: Cl ‾ + НОН Әлсіз қышқылдардың аниондары протонның жақсы донорлары бола тұрып, суды қайтымды ыдыратады. Бұл жағдайда (H+) сутек протоны су молекуласынан оңай үзіледі де, (ОН‾) гидроксид иондарының қалдығын түзе отырып, анионға бірігеді, нәтижесінде орта сілтілік ортаға айналады: CO3 2‾ + Н+ОН‾ НCO3 ‾ + ОН ‾ Сондықтан, гидролизге тек қана әлсіз негіздердің орташа поляризацияланатын катиондары немесе әлсіз қышқылдың орташа поляризацияланатын аниондарының диссоциациялануы барысында суда еритін тұздар ғана ұшырайды. Демек, тұздардың сулы ерітінділерінің ортасы бейтарап (рН = 7), қышқылдық (рН 7) немесе сілтілік (рН 7) болуы мүмкін. 10.4 Гидролизге әсер ететін факторлар Тұздардың гидролизі – қайтымды тепе-теңдіктегі үдеріс, сондықтан гидролиз үдерісінің (hГ, КГ) күшеюі немесе әлсіреуі (hГ, КГ) химиялық тепе- теңдіктің ығысу принципі – Ле Шателье принципімен анықталады.
Гидролизге әсер ететін факторлар тұздың табиғаты – сілтілік және сілтілік – жер металдардың катиондары (Na+, K+, Rb+, Ca2+, Sr2+, Ba2+ және т.б.) және күшті қышқылдар аниондары (Cl‾ , Br‾, I‾, ClO4‾, SO42‾, NO3‾) су иондарымен аз диссоциацияланатын қосылыс түзбейтіндіктен, олар гидролизге ұшырамайды; ортаның температурасы – гидролиз эндотермиялық үдеріс, соңдықтан Ле Шателье принципіне сәйкес, ерітіндіні қыздыру гидролизді күшейтеді; ерітіндінің концентрациясы – ерітіндіні сұйылту гидролизді күшейтеді; иондарының поляризациялануы – ион-дипольдік қарым-қатынастың күшеюі (зарядтың артуы барысында, электрон бұлтының деформациялануы және ион радиусының кішіреюі кезінде) иондардың гидратты бұлттарының ыдырау қабілетін артырады, сондай-ақ, гидролиз күшейеді. Келесі заттарды қатыстыра отырып, гидролиз өнімдерінің біреуін (сутек Н+ немесе гидроксид ОН‾ иондарын) су молекуласымен (Н2О) байланыстыру арқылы гидролизді күшейтуге болады: * қышқыл қосқанда, егер гидролиз барысында ОН‾ иондары түзілсе; * сілті қосқанда, егер гидролиз барысында Н+ иондары түзілсе; * анион бойынша гидролизденетін тұз қосқанда, егер бастапқы тұз катион бойынша гидролизденсе және керісінше. Мысалы: катион бойынша (орта қышқылдық) гидролизденетін AlCl3 тұзының гидролизі ерітіндіні қыздыру немесе сұйылту барысында, сонымен қатар, ерітіндіге сілті (су түзіледі) немесе анион бойынша гидролизденетін (Na2СO3) тұз ерітіндісін қосса, онда гидролиз күшейеді. Гидролиз барысында әлсіз электролит (аз диссоциацияланатын қосылыс) түзілетіндігін ескере отырып, түзілген аз диссоциацияланатын қосылыстың (КД) диссоциациялану константасы бойынша гидролиз толықтығын анықтауға болады: неғұрлым КД¯ болса (электролит неғұрлым әлсіз болса), соғұрлым гидролиз толық жүреді ( hГ, КГ). Мысалы: КД(Fe(OH)3) < КД(Fe(OH)2) болғандықтан, hГ(FeCl3) > hГ (FeCl2), Сатылап гидролизденетін тұздар үшін, соңғы сатының алдындағы сатыда-ақ гидролиз шектеледі, мұнымен қатар, әрбір сатының толықтығы кеми бастайды: hГ1 > hГ2 және КГ1 > КГ2 . Мысалы: hГ (AlCl3) > hГ (AlOHCl2) > hГ (Al(OH)2Cl). AlCl3 тұзының ерітіндісінде Al(ОН)3 тұнбасының болмауы, тұз толығымен суда ыдырамағандықтан гидролиздің екінші сатыда шектелгенін көрсетеді. 5. Толық және толық емес гидролиз Судың әсерінен заттардың толық ыдырауы арқылы жүретін гидролиз толық гидролиз деп аталады, ол қайтымсыз үдеріс болады. Заттар жартылай ғана ыдыраған жағдайда толық емес гидролиз жүреді, ол қайтымды үдеріс. Толық емес гидролиздің жүру жағдайы · заряды төрттен кіші (q<4) тұз катион бойынша гидролизденеді: Ве 2+Сl2 1‾ + Н+ОН‾ « ВеОНСl + НС1 · тұз тек анион бойынша гидролизденеді: Na2 +СO3 2‾ + Н+ОН‾ « NaHСO3 + NaOН Толық гидролиздің жүру жағдайы заряды төрттен үлкен (q>4) тұз катион бойынша гидролизденеді: Ti 4+Сl4 1‾ + 4Н+ОН‾ ® Ti(OН)4¯ + 4НС1 тұз катион және анион бойынша бір мезгілде гидролизденеді: (NH4)2 +S 2‾ + 2Н+ОН‾ ® 2NН4ОH + Н2S екі бейметалдың немесе белсенді металл және бейметалдың бинарлы қосылыстары (нитридтер, карбидтер, силицидтер, гидридтер, пероксидтер, фосфидтер, арсенидтер I-A, II-A топшалардың металдары, берилийден басқа): В 3+ Сl31‾ + 3Н+ОН‾ ® Н3ВО3¯ + 3НС1 Na 1+H 1‾ + Н+ОН‾ ® NaОH + Н2 Тұздар суда толығымен ыдыраған жағдай (hГ ® 100%), іс жүзінде олардың сулы ерітінділерін алу мүмкін емес. Мұндай тұздар (темір, алюминий және хром сульфидтері, карбонаттары, силикаттары) тек құрғақ күйде ғана болады және ерігіштік кестесінде оларға сызықшалар қойылады. Мұндай жағдайда гидролиз өнімдері аз еритін және ұшқыш қосылыстар болып табылады: Біреуі катион бойынша, келесісі анион бойынша гидролизденетін екі тұздың сулы ерітінділерін араластыру барысында олардың арасында алмасу реакциясы емес, екі тұздың гидролизінің өзара күшею реакциясы байқалады. Мысалы: ВаСl2 және Na2CO3 тұздарының сулы ерітінділерінің арасында алмасу реакциясы жүреді, себебі BaCl2 тұзы гидролизге ұшырамайды, ал Na2CO3 тұзы анион бойынша гидролизденеді: ВаСl2 + Na2CO3 ® ВаСО3¯ + 2NаСl CrCl3 және Na2CO3 тұздарының сулы ерітінділерін араластыру барысында өзара күшею гидролизінің реакциясы жүреді, себебі CrCl3 тұзы катион бойынша, ал Na2CO3 тұзы анион бойынша гидролизденеді. Гидролиз нәтижесінде СrС13 тұзынан түзілетін (Н+) сутек-иондары және Na2CO3 тұзынан түзілетін (ОН‾) гидроксид-иондары бір бірімен су түзеді, осының нәтижесінде ерітінді сұйылады, сәйкесінше екі тұздың да гидролизін арттырады: 2CrCl3 + 3Na2CO3 + 3HOH ® 2Cr(OH)3 ¯ + 3CO2 + 6NaCl Гидролитикалық үдерістердің зат алмасу үдерісінің дұрыс ағымы үшін қажет ағзадағы қышқылдық – негіздік тепе – теңдікті (ҚНТ) ұстауда белсенді қатынасатынын ескеру қажет. Денсаулығы қалыпты жағдайда қанның құрамында әлсіз қышқылдық орта рН 7,45 басым. Қанның аса қышқылдылық рН=7,32 немесе аса сілтілік рН=7,56 күйі әр түрлі ауруларды тудырады. Сондықтан тағамның минералдық құрамы сілтілік болатын, катиондарға (кальций, магний, калий, натрий), дұрыс тамақтану өте маңызды қышқылдық ортаға ие, аниондарға (фосфаттар, сульфаттар, хлоридтер) бай (13-дәрісті қараңыз). Тақырыпты бекіту: Тесттер 1 Ішкі сферасының заряды теріс комплекстер: A) B) C) D) E) 2 Ішкі сферасының заряды оң- катионды комплекс: A) B) C) D) E) 3 Сu2+ иондарын сулы ерітіндісінде анықтау қиынға түсетін қосылыс: A) B) C) D) E) 4 Нәтижесінде аминокомплекс түзілетін реакция: A) B) C) D) E) 5 Нәтижесінде алюминий гидроксокомплексі түзілетін реакция: A) B) C) D) E) 6 Нәтижесінде калийдің тетрайодоплюмбаты (П) түзілетін реакция: A) B) C) D) E) 7 Конфигурациясы тетраэдр комплексті ион: A) B) C) D) E) 8 Конфигурациясы октаэдр комплексті ион: A) B) C) D) E) 9 Комплексті иондар үшін орын басу реакциялары тән: A) ; B) ; C) ; D) ; E) ; 10
A) B) C) D) E) Сұрақтар Ортаның сутектік көрсеткіші Гидролиздің дәрежесі мен константасы Тұздардың гидролизі 4. Гидролизге әсер ететін факторлар 5. Толық және толық емес гидролиз Ұсынылатын әдебиеттер: Бірімжанов Б.А., Нұрахметов Н.Н. Жалпы химия. – Алматы: Ана тілі, 1991.- 640 бет. Шоқыбаев Ж. Бейорганикалық және аналитикалық химия. - Алматы, 2003.- 320 бет. Аханбаев К. Химия. – Алматы: Ана тілі, 1993. - 280 бет. Ахметов Н.С. Общая и неорганическая химия.-М.: Высшая школа, 1988. Глинка Н.Л. Общая химия / Под ред. Рабиновича В.А.- Л.: Химия, 1988. - 704 с. Угай Я.А. Общая и неорганическая химия.М.: Высшая школа, 2000.- 527 с. жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|