Дәрістік кешен пән: жкп 05 Анатомия және физиология Мамандығы
жүктеу/скачать 434,65 Kb.
|
дәрістік кешен ФАП-1
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі әдебиеттер.
- 65 Тақырып.Нефрон құрылысы мен қызметі
- Дәріс тезистері
| Үлестірмелі материалдар. кестелер, слайдтар, муляждар, планшеттер.
Бақылау сұрақтары (кері байланысы): 1. Аналық безде қандай жалғамалары бар? 2.Аналық без қосалқыларын атаңыз. Оның әрқайсысы қай жерде орналасады? 3. Жатырдың қандай иірілімдері бар? 4.. Жатырдың жалғамаларын атаңыз және оның топографиясын сипаттаңыз. 5. Жатыр түтігі қандай бӛліктерден құрылады? Негізгі әдебиеттер. Қазақ тілінде: негізгі: 1. Рақышев, А. Р. Адам денесі. 3 томдық. Т.1. Сүйектер туралы ілім. – М.:ГЭОТАРМедиа,2014 2. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 1 - кітап: оқу құралы /. - Алматы : Эверо, 2016. - 292 бет. с. 3. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 2- кітап : оқу құралы . - Алматы : Эверо, 2016. - 248 бет. с. 4. Досаев Т.М. Адам анатомиясы.-Ақ-Нұр, 2013 №65 Тақырып.Нефрон құрылысы мен қызметі Мақсаты: студенттерге нефронның құрылысын түсіндіру. Дәріс жоспары 1.Нефрон құрылысы 2.Бүйректің гистологиялық құрылысы 3. Зәр шығару процесі Дәріс тезистері Нефрон-бүйректің құрылымдық бірлігі, онда қанның сүзілуі және зәрдің пайда болуы. Әрбір бүйректе шамамен 1 млн нефрон бар. Нефронның құрылысы Бүйректің қабық қабатында бүйрек капсуласы (нефрон капсуласы) бар, оның ішінде алынған арнаның капиллярлы түйнегі бар. Мидың (пирамидальды) қабатында бұрылған каналдар бар. Канальцы құрайды жалпы собирательные түтікшелер құятын да бүйрек лоханку. От бүйрек лоханки әрбір бүйрек смартфондарға арналған тиімді мочеточник байланыстыратын почку с мочевымпузырем. Капсуладан бірінші ретті шығарып алынған арнаны (проксимальды шығарып алынған арнаны) шығарады, ол бүйректің ми қабатындағы ілмекті (Генле ілгегін) түзеді, содан кейін ол қайтадан қабық қабатына көтеріледі, онда екінші ретті шығарып алынған арнаға өтеді (дистальды шығарып алынған арнаны). Бұл арна нефронның жинағыш түтігіне құяды. Барлық жинағыш түтіктер бүйректің ми затында пирамидалардың ұшында ашылатын шығару жолдарын құрайды. Бүйрек артериясы артериолдарға және содан кейін капиллярларға ыдырайды. Капиллярлар шығару артериясына жиналады, ол қайтадан капиллярлар желісіне ыдырайды. Содан кейін капиллярлар веналарды құрайды, ол арқылы қан бүйрек венасына түседі. Зәр бүйректерде қандан түзіледі, онда бүйрек жақсы жабдықталған. Несептің пайда болуы екі кезеңде өтеді — сүзу және кері сору (реабсорбция). Бірінші кезеңде қан плазмасы мальпигиевтің капиллярлары арқылы нефрон капсуласының қуысына сүзіледі. Түйнек капиллярларындағы қанның жоғары қысымы есебінен су және қан плазмасындағы әртүрлі заттардың шағын молекулалары бүйрек каналынан басталатын капсуланың саңылаулы кеңістігіне түседі. Осылайша, құрамы бойынша қан плазмасына жақын (қан плазмасынан ақуыздардың болмауымен ерекшеленетін) және құрамында несепнәр, несеп қышқылы, амин қышқылдары, глюкоза, витаминдер бар алғашқы несеп пайда болады. Алынған каналдарда бастапқы несептің қанға кері сіңуі және екінші (соңғы) несептің түзілуі орын алады. Қанға су, амин қышқылдары, көмірсулар, витаминдер, кейбір тұздар қайта сіңеді. Екінші несепте алғашқы несеппен салыстырғанда бірнеше он есе артады, несепнәр (65 есе) және несеп қышқылы (12 есе). Калий иондарының концентрациясы 7 есе артады. Натрий мөлшері іс жүзінде өзгермейді. Тәулігіне 150 л бастапқы зәр және тәулігіне 1,5 л қайталама зәр пайда болады, бұл бастапқы зәр көлемінің шамамен 10% құрайды. Осылайша, ағзаға қажетті заттар қанға қайтарылады, ал қажетсіздер шығарылады. Екінші реттік несеп канальциядан бүйректік шоханкаға түседі, содан кейін несепағарлар бойынша қуыққа ағады және несеп шығару арнасы бойынша сыртқа шығарылады. Бүйрек қызметі нейрогуморальды механизммен реттеледі. Жүйке регуляциясы. Қан тамырларында вегетативті нерв жүйесінің өткізгіш жолдары бойынша қан қысымы және сұйықтық құрамы туралы ақпарат беретін осмо - және хеморецепторлар болады. Бүйрек қызметінің гуморальды реттелуі гипофиз гормондарымен, бүйрек үсті бездерінің қабығымен, қалқанша бездерімен жүзеге асырылады. Бүйрек ауруының белгісі несепте ақуыз, қант болуы, лейкоциттер немесе қан эритроциттері санының артуы болып табылады. Нефрондардың әр түрлі түрлері тек локализациясы бойынша ғана емес, сонымен қатар құлпынай көлемі бойынша, олардың орналасу тереңдігі бойынша, сондай-ақ нефронның жекелеген учаскелерінің ұзындығы бойынша, әсіресе Генле ілмегі бойынша және несептің осмотикалық шоғырлануына қатысуы бойынша ерекшеленеді. Әдеттегі жағдайда бүйрек арқылы жүрекпен шығарылатын қанның 1/4 көлемі өтеді. Қабық затында қан 1 г матаға 4-5 мл/мин жетеді, демек, бұл орган қан ағынының ең жоғары деңгейі. Бүйрек қан ағынының ерекшелігі-бұл жүйелік ақ өте кең ауқымда өзгергенде бүйрек қан ағымы тұрақты болып табылады. Бұл бүйректе қан айналымын өздігінен реттеу арнайы механизмдерімен қамтамасыз етіледі. Қысқа бүйрек артериялары қолқадан кетеді, бүйректе олар ұсақ тамырларға тарайды. Бүйрек түйнегіне капиллярларға ыдырайтын (афференттік) артериол кіреді. Капиллярлар қосылған кезде қан құлпынай арқылы ағатын (эфферентті) артерияны құрайды. Түйнектен шыққаннан кейін шығарғыш артериолпроксимальды және дистальды алынған арналардың айналасында желі құра отырып, қайтадан капиллярларға ыдырайды. Ерекшелігі юкстамедулярногонефрона болып табылады эфферентнаяартериола емес ыдырайды арналған околоканальцевуюкапиллярную желісі, ал түзеді тікелей ыдыстар, олар түсіріледі бұл ми заты бүйрек. Нефрон түрлері Құрылым мен функциялардың ерекшеліктері бойынша нефрондардың екі негізгі түрі бөлінеді: қабықты (70-80%) және оқстамедуллярлы (20-30%). Қабықты нефрондарсуперфициальды немесе үстіңгі, қабықты нефрондар болып бөлінеді, оларда бүйрек торлары қабықты заттың сыртқы бөлігінде орналасқан және бүйрек торлары бүйректің қабықты затының ортаңғы бөлігінде орналасқан интракортикальды қабықты нефрондар. Қабықты нефрондарда мидың сыртқы бөлігіне ғана кіретін Генле қысқа ілмегі бар. Бұл нефрондардың негізгі функциясы бастапқы несептің түзілуі болып табылады. Юкстамедуллярлынефрондардың бүйрек таулары ми қабатымен шекарада қабықты заттың терең қабаттарында орналасқан. Олар ми қабатына терең еніп, пирамиданың шыңына дейін ұзын Генле ілмегі бар. Юкстамедуллярлынефрондардың негізгі мақсаты-ми затында соңғы несептің көлемін азайту және шоғырландыру үшін қажетті жоғары осмотикалық қысымды бүйрек құру. жүктеу/скачать 434,65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|