Балалардағы цистатин С және NGAL биомаркерлері

52
Ішек инфекциясының этиологиялық құрылымы бойынша: вирусты 
этиологиялы n=11 (12%), анықталмаған этиологиялы n=32 (34%) және 
бактериялық этиологиялы инфекциялар n=51 (54%) болды.
Сурет 5 – Балалардағы ЖІИ этиологиялық құрылымы 
Кесте 24 – ЖІИ этиологиясына байланысты цистатин С концентрациясы 
Этиологиясы 
Цистатин С нг/мл Me [Lq; Uq] 
p-деңгей 
1) Вирусты
этиологиялы
n=11 
180,76 [98,36; 210,65] 
P
1-2
=0,083 
P
1-3
=0,003 
P
1-4
=0,004 
2) Анықталмаған 
этиологиялы
n=32 
238,27 [182,68;312,04] 
P
1-2
=0,083 
P
2-3
=0,424 
P
2-4
=0,000 
3) Бактериялық 
этиологиялы 
n=51 
265,13 [187,03;360,05] 
P
1-3
=0,003 
P
2-3
=0,424 
P
3-4
=0,000 
4) Бақылау 
n=30 
32,00 [15,01; 56,00] 
P
1-4
=0,004 
P
2-4
=0,000 
P
3-4
=0,000 
Me – медиана; Lq – тӛменгі квартиль; Uq – жоғарғы квартиль 
Бірінші топта вирусты этиологиялы ЖІИ бар балаларда цистатин С 
деңгейі 180,76 [98,360; 210,65] нг/мл Me [Lq; Uq] болды, этиологиясы 
анықталмаған ЖІИ бар екінші топта зәрдегі цистатин С концентрациясы 238,27 
[182,68; 312,04] нг/мл Me [Lq; Uq] шамасында болды, үшінші топтағы 
54 
32 
12 
бактериялық 
анықталмаған 
вирусты 

53
бактериялық этиологиялы науқастардығы цистатин С кӛрсеткіші 265,13 
[187,03;360,05] нг/мл Me [Lq; Uq] құрады. Бақылау тобында бұл кӛрсеткіш
32,00 [15,01; 56,00] нг/мл Me [Lq; Uq] болды. Цистатин С кӛрсеткіші бойынша 
ең жоғарғы деңгейі бактериялық этиологиялы ЖІИ-мен балаларда анықталды. 
Статистикалық маңызды айырмашылықтар цистатин С бойынша вирусты 
этиологиялы ЖІИ мен бактериялық ЖІИ топтарының арасында байқалды 
(Kruskal-Wallis критериі, p<0,005). Анықталмаған этиологиялы ЖІИ мен 
бактериялық этиологиялы ЖІИ арасында маңызды айырмашылықтар 
анықталған жоқ. Сонымен бірге негізгі топ балаларындағы этиологиялық 
құрылымына байланысты цистатин С кӛрсеткіші мен бақылау тобының 
арасында статистикалық маңызды айырмашылықтар (Kruskal-Wallis критериі, 
p<0,005) анықталды. 
Бүгінгі кезде ең жиі тіркелетін бактериялық ЖІИ сальмонеллез, 
шигеллез, эшерихиоз кампилобактериоз, сондай-ақ шартты-патогенді флораға 
негізделген ЖІИ жатады [219]. 
Ең жиі кездесетін ЖІИ бактериялық қоздырғыштардың бірі қазіргі таңда 
сальмонелла болып табылады [220]. Сальмонеллезбен аурушаңдық дамуының
жағымсыз жоғарылаған тенденциялары әлемде кӛптеген экономикалық 
дамыған мемлекеттер үшін ерте жастағы балалар арасында сальмонеллезбен 
аурушаңдылық жоғарғы деңгейде болуы сипаты алған кез 70-жылдардың
басында-ақ қалыптасқан. Біздің мемлекетімізде де қазіргі кезде сальмонеллез 
бойынша аурушаңдық ӛсуге тұрақты тенденциясымен жағымсыз эпидемиялық 
жағдай байқалады.
Шигеллездер бактериялық этиологиялы ЖІИ арасында сондай-ақ басым 
орын алады [221]. Бірақ соңғы уақытта қалыптасқан шигеллездің
эпидемиялық үрдісі дамуының жағымды тӛмендеу тенденциясына қарамастан, 
шигеллез ЖІИ құрылымында басым үлеске ие [222]. 
Аз емес маңызды бактериялық ЖІИ ең алдымен аурушаңдылықтың 
таралуы 
жоғарылауы 
есебінен 
аурушаңдық 
динамикасында 
ӛсу 
тенденциясының пайда болуымен сипатталатын эшерихиоздар жатады [223]. 
Эшерихиоздар шақыратын аурудың жайылуы әлемде жиі кездесіп, жаппай
сипатта және ӛте ауыр салдарларға, тіпті соның ішінде жиі ерте жастағы 
балаларда летальді нәтижеге дейін жетіп жатыр. Бұндай кӛріністе эшерихиоз 
кӛбінесе аурушаңдылығының топтық болу мүмкіндігі жоғары болуына
байланысты заманауи жағдайда ӛзекті болып қалады. 
Шартты патогенді бактерияның ЖІИ дамуындағы рӛлі де кӛптеген 
әдебиет кӛздерінде сипатталған, сонымен бірге оның ЖІИ бактериялық 
құрылымда басымдық рӛлін теріске шығармайды. Соның арасында ЖІИ 
дамуының этиологиялық агенті рӛлінде, жиірек ерте жастағы балаларда жиі 
кездесетін шартты-патогенді бактерия ретінде клебсиелла, стафилококк, сирек 
протея мен кӛкіріңді таяқшаны айтуға болады [224, 225]. Белгілісі ішектің 
айтылған қалыпты флора ӛкілдері ерте жастағы балаларда ересектерге 
қарағанда патогенді қасиетін кӛрсету үлкен мүмкіндікке ие, сондықтан осы 

54
топтағы жастағыларда пайда болған ЖІИ жағдайларды диагностикада ескеру 
керек [226, 227]. 
Біздің пациенттерде ЖІИ құрылымында бактериялық ішек инфекциялары 
басым болды, олардың үлес салмағы 54% құрады. Инвазивті диареясы бар 
жұқпалы науқастарда кӛбінесе этиологиясы сальмонеллез болды. Инвазивті 
диареяның этиологиялық факторы 51% жағдайда Salmonella штамдары болды; 
9% Shigella; ал 31% жағдайда олар Escherichia coli патогенді штамдары болған, 
қалған 9% басқа бактериялар штамдары (Yersinia, Citrobacter, Klebsiella және 
т.б.) болды. 
Сурет 6 – Бактериялық этиологиялық ішек инфекциясының қоздығыштарының 
құрылымы 
Балалардағы ЖІИ бар науқастарда Enterobactericae отбасының шартты – 
патогенді микроорганизмдерінің санының басым болуы бактериялық 
транслокация феноменімен және аш ішектің эпителиалдық жасушаларының, 
Пейер бляшкалары зақымдалуын шақыратын энтеробактериялар тобында 
кӛптеген патогенді факторлардың болуымен түсіндірілуі мүмкін. 
Кесте 25 – Ішек инфекциясының қоздырғышына байланысты цистатин C 
концентрациясы 
Қоздырғыштар 
Me [Lq; Uq] 
p-деңгей 
1 
2 
3 
Salmonella
278,09 [187,03;400,04] 
P
1-2
=0,050 
P
1-3
=0,120 
P
1-4
=0,045 
Shigella 
250,60 [171,94;341,03] 
P
1-2
=0,050 
P
2-3
=0,080 
P
2-4
=0,010 
51 
9 
31 
9 
Salmonella
Shigella
Escherichia coli
басқа штамдар

55
25 кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
Escherichia coli 
216,10 [210,00;315,38] 
P
1-3
=0,120 
P
2-3
=0,080 
P
3-4
=0,185 
Басқалары
240,17 [206,24;360,05] 
P
1-4
=0,045 
P
2-4
=0,010 
P
3-4
=0,185 
Me – медиана; Lq – тӛменгі квартиль; Uq – жоғарғы квартиль 
Ішек инфекцияларының штамдарына байланысты топтар арасында 
цистатин C бойынша статистикалық маңызды айырмашылықтар (Kruskal-Wallis 
критериі, p>0,005) анықталған жоқ.
ЖІИ кезінде асқазан ішек жолдары (АІЖ) зақымдалу деңгейіне 
байланысты балалар үш топқа бӛлінді: гастроэнтерит синдромы бар науқастар 
бірінші топта n=31 (33%), гастроэнтероколит синдромы бар балалар екінші 
топта n=48 (51%), үшінші топқа энтероколит синдромы n=15 (16%) бар балалар 
кірді. 
ЖІИ сусызданумен ӛтетін арнайы клиникалық сипаттамалары бар. 
Эксикозды жиі жедел диареяның ауыр формаларында анықталады. АІЖ 
зақымдалу деңгейі сусызданудың даму жиілігі мен айқындылығына әсер етеді: 
эксикозды жиі АІЖ жоғарғы бӛлігі (гастрит, гастроэнтерит, гастроэнтероколит) 
зақымдалуында анықтайды. Сусызданумен ӛтетін жедел диареяның жетекші 
симптомы құсу болып табылады. Оның айқындылығы эксикоздың дәрежесімен
айқындалады. Бұл синдромның бар болуы сусызданудың даму қауіптілігін 
жоғарылатады, сонымен қатар құсу, кӛлемді сұйық нәжіс, метеоризм белгілері
және абдоминальді ауырсынудың қосылуы сусызданудың даму қауіптілігін 
бірнеше есеге жоғарылата түседі [228].
Бақылау барысында сұйық нәжістің ең жоғарғы жиіліктегі эпизодтары
ЖІИ-ның бактериялық түрімен ауыратын науқастарда байқалды, р<0,05. Бұл 
кӛбіне ауырудың бірінші күндерінде айқын кӛрінеді. Вирусты диареяның 
басталуы сұйық нәжістің орташа дәрежелі жиілікте болуымен сипатталады. 
Барлық топтарда сұйық нәжіс эпизодтарының жиілігі стационарлық емнің 
бесінші күніне қарай тӛмендегені байқалды, ал ішек инфекциясының 
бактериялық түрі диареялық синдромның ұзақ ағымды болуымен сипатталды, 
p<0,05. Абдоминальді ауырсыну синдромының даму жиілігі ЖІИ 
этиологиясына тәуелді емес. Ол вирусты және бактериялық ішек 
инфекциясымен ауыратын науқастарда кӛбірек тіркелді. Метеоризм кӛбіне 
вирусты диареяға тән, бірақ бактериялық және вирустық ЖІИ бұл белгі 
бойыншы статистикалық маңыздылығы анықталмады. ЖІИ қызбалық 
синдромның айқындылығы қоздырғыштың түріне байланысты емес: 
бактериялық диареяда түскен кездегі дене қызуы (Ме 38,5
0
С, IQR 37,6-39), 
және вирустық диарея кезінде (Ме 38,2
0
С, IQR 37,6-39), науқастардың 90% 

56
дене қызуының кӛтерілуіне шағымданды, р<0,05. Бактериялық диарея кезінде 
температуралық реакция вирустық диарея кезіндегіне (Ме 3, IQR 3-5) 
қарағанда тұрақты болады (Ме 4, IQR 3-6), р=0,015. Бактериялық ЖІИ кезінде 
дене температурасы жоғарылаған науқастардың үлесі (16,4% (95% CI 10,2-
21,5)), вирусты ЖІИ кезіндегіге (6,1% (95% CI 4,5-9,3)) қарағанда жоғары 
болды, p<0,05. 
Кесте 26 – Жедел ішек инфекциясының топикалық диагнозына байланысты 
цистатин C зәрдегі концентрациясы 
Топикалық диагноз 
Me [Lq; Uq] 
p-деңгей 
Гаcтроэнтерит
n=31 
230,83 [190,34; 346,38] 
P
1-2
=0,225 
P
1-3
=0,103 
P
1-4
=0,000 
Гастроэнтероколит
n=48 
250,23 [185,10; 320,13] 
P
1-2
=0,225 
P
2-3
=0,115 
P
2-4
=0,000 
Энтероколит
n=15 
247,00 [175,35; 326,13] 
P
1-3
=0,103 
P
2-3
=0,115 
P
3-4
=0,000 
Бақылау 
n=30 
32,00 [15,01; 56,00] 
P
1-4
=0,000 
P
2-4
=0,000 
P
3-4
=0,000 
Me – медиана; Lq – тӛменгі квартиль; Uq – жоғарғы квартиль 
Ішек инфекцияларының топикалық диагнозына байланысты негізгі 
топтар 
арасында 
цистатин 
C 
бойынша 
статистикалық 
маңызды 
айырмашылықтар анықталған жоқ (Kruskal-Wallis критериі, p>0,005). Негізгі 
топтың кӛрсеткіштері мен бақылау тобының кӛрсеткіштері арасында 
статистикалық маңызды айырмашылықтар болды (Kruskal-Wallis критериі, 
p<0,005). 
Асқорыту жолдарының зақымдану дәрежесі аурудың этиологиясымен 
анықталады. Балалардағы гастроэнтериттің дамуы кӛп жағдайда ішек 
инфекциясының вирусты түрімен байланысты. Дегенмен, барлық ішек 
инфекцияларының бесінші бӛлігі гастроэнтериттің клиникасымен ӛршуі 
мүмкін екенін білу қажет (19% (95% CI 14,5-23,4)). Инвазивті диарея (колитті 
нұсқалары) кӛп жағдайда патогенді бактериялық ішек флорасымен 
қосарланады. Дегенмен де біз бақылаған колиттердің шамамен жартысының 
этиологиясын анықтау мүмкін болмады. Статистикалық талдау жүргізе келе, 
біз 
гастроэнтериттің 
клиникасының 
болуы 
ЖІИ 
вирусты 
түрінің 
диагностикалық болжамын 2есеге жоғарылатады (PR 2 (95% CI 1,7-2,2)), ал 
колит\гемоколит (PR 0,4 (95% CI 0,3-0,5)) керісінше 2есеге тӛмендететінін 
анықтадық. Колиттік синдромның болуы бактериялық этиологиялы ЖІИ 
диагностикалық болжамын 7 есеге жоғарылатады (PR 7 (95% CI 5,7-10,1)), ал

57
ЖІИ гастроэнтериттік нұсқасындадиагностикалық болжамы максималды түрде 
тӛмендейді (PR 0,05 (95% CI 0,03-0,4)).
Зерттеу барысында жүргізілген регидратациялық терапия түріне 
байланысты науқастардағы цистатин C кӛрсеткішінің ӛзгерісін анықтадық. 
Алынған регидрациялық терапияға байланысты науқастар екі топқа бӛлінді.
Бірінші топта эксикоздың I дәрежесімен энтералды регидратациялық терапия 
қабылдайтын балалар n=40 (43%), ал екінші топта эксикоздың II және III 
дәрежелерімен регидратациялық терапияның парентералды түрін қабылдайтын 
балалар n=54 (57%) болды.
Су
-
электролиттік тепе-теңдікті қалпына келтіру бірінші кезекте 
сусыздыну дәрежесіне байланысты. ДДҰ сарапшыларының ұсынысына сәйкес, 
эксикоз кезінде емнің бірінші қадамы гемодинамиканы тұрақтандыруға 
бағытталуы тиіс. Бұл жағдайда сусызданудың типіне тәуелсіз таңдау препараты 
физиологиялық ерітінді болуы тиіс. Регидратациялық терапияның жалпы 
негізгі қағидасы баланың жағдайына қатаң бақылау жасай отырып емдік
шаралардың реттілігін сақтау болып табылады. Бірінші кезеңде сұйықтық 
мӛлшерін толықтыру қажет. Егер пероралды регидратацияға мүмкіндік 
болмаған жағдайда, сұйықтықты парентералды енгізу қажет. Екінші кезеңнің 
негізгі мақсаты 
-
ағымдағы патологиялық жоғалған сұйықтықтардың кӛлемін 
орнына келтіру (регидратациялық сұйықтар сусыздану түріне сәйкес болу 
керек). Екінші кезеңде сұйықтықты енгізгу жылдамдығы қалыпты гидратация 
режиміне сай келуі қажет. Регидратациялық сұйықтықтардың қажет кӛлемін 
есептеудің нұсқалары кӛп. Оларға мүмкін болатын барлық кестелік мәліметтер, 
1 гр жоғалған затқа 1 мл сұйықтық, қолданылған жне құрғақ жӛргектердің 
салмақтарының айырмашылығы, және әр сұйық нәжістен кейін 10 мл/кг

жүктеу/скачать 2,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: