Шығармада кездесетін теңеулердің қолданысы
1. Бес күн бойы қарсы алдынан тандырдың деміндей бет шарпыған қызыл жел ұрған да тұрған. [105 бет]
Дем-тыныс мүшелері арқылы сырттан ішке немес іштен сыртқа шығарылатын ауа. [ҚӘТС, 613 бет]
Кеше бұнымен теке тіресіп арыстандай арпалысып жүргендердің көздеріне қалай құм құйылды? [108 бет]
Арыстандай- арыстандай айбынды, арыстанша келген. [ҚӘТС, 67 бет]
Бұл сөйлемде автор арыстандай деген теңеуді орынды пайдалана білген.Батыл, айбынды жігіттер тобы арыстанша келген, арыстандай жігерлі деген мағынада қолданса керек.Бұл-гендрлік теңеу.Яғни, ер баланың бойына тән жігерлі қасиетін арыстанның айбынына теңеп отыр.
Енді неге бүгін кеп, өз жынын өзі қайта шайнап, күйіс қайтарған қоспақ түйедей әлдеқашан бүге-шігесіне дейін ойлап, әбден кесіп-пішіп қойған, тіріде ешкімге аузынан шықпайтын сырларын қайыра толғап, қайта ойлап отырғаны несі? [110 бет]
Түйедей-түйе секілді, түйеге ұқсас. [ҚӘТС, 471 бет]
Сөйлемде берілген теңеу-түйедей.Бұл теңеу ер адамға айтылған, яғни түйе мінезді күйіс қайтарған қоспақ түйеге теңелген.
Іш есепті де тұтынғасын, алмас қарудай берік тұтынған жөн. [110 бет]
Қарудай-қаруға сай, қарудай мықты. [ҚӘТС, 392 бет]
Самсаған сары қолмен көк желкеңе келіп, шатыр тігіп жатып алған ата дұшпандай бірден қол салмаса да, күн өткен сайын төбе-құйқаңды шымырлатып, сеніміңді сетінете түседі. [111 бет]
Дұшпандай-дұшпан сияқты, дұшпан тәрізді. [ҚТТС, 33 бет]
Қара құмырсқадай қаптаған немелер көптігіне сене ме, өзгелердей айбына қоймайды. [111 бет]
Құмырсқадай- құмырсқа сияқты, құмырсқа тәрізді. Қырсықпайтын жұлқыспайтын құмырсқадай тату бол. (Егемен Қазақстан) [ТТС, 613 бет]
Жазушы шығармада көркем әрі орынды пайдалана білген гендрлік теңеулердің бірі-құмырсқадай.Немерелерін құмырсқаға теңеген себебі солардай көп деген мағынада болса керек.
Көктемгі шайдай ашық көк ніл аспанның өзінен де көкпеңбек сол тіптік сырық құм тасасынан сәл-пәл мұнартып көрінетін көкжиекке инедей қадалып тұрып апты. [112 бет]
Достарыңызбен бөлісу: |
