Айнымалыжаттығу әдістері. Бұл әдістер ағзада
бейімделушілік ӛзгерулерге жету мақсатында жүктемені бағытты ӛзгертумен мінезделеді. Онда үдеуші,түрленуші және кемуші жүктемелі жаттығулар қолданылады. Үдеуші жүктемелі жаттығулар тікелей ағзаның функционалдық мүмкіншілігінің артуына әкеледі.
Айнымалы жүктемелі жаттығулар жылдамдықтық,үйлесімдік және басқа да функционалдық кедергілердің алдын алуға және
жоюға бағытталған. Кемуші жүктемелі жаттығулар шыдамдылықты тәрбиелеуде маңызы бар үлкен кӛлемді жүктемеге жетуге мүмкіндік береді.
Айнымалы жүктемелі жаттығулардың негізгі түрлері келесілер.
48
Айнымалы-үздіксіз жаттығу әдісі. Ол–ӛзгермелі қарқындытәртіпте орындалатын бұлшық ет әрекетімен сипатталады.Бұл әдістің келесі түрлері бар:
а) жылдамдығы ауысып отыратын циклдік қимылды айнымалы жаттығулар (айнымалы жүгіру, «фартлек», жүзу және т.б.)
б) ауыспалы толассыз жаттығу – жүктемелері әр түрлі гимнастикалық жаттығулар кешенін бірінен соң бірін орындау.
4.7. Ойын әдісі
сақтау және тәрбиелеу міндеттерін шешу үшін қолданылады. Ойын әдісінің мәні спортпен шұғылданушылардың қозғалыс
іс-әрекеті ойынның ережелері мен шарттары, мазмұны негізінде ұйымдастырылуында тұжырымдалады.
Ойын әдісінің негізгі әдістемелік ерекшеліктері (3):
Ойын әдісі дене шынықтыру (физикалық) қасиеттерін жан-жақты, комплексті дамуын және қимылдық қабілеттер мен әдеттерін жетілдіруді қамтамассыз етеді. Себебі ойын процесінде олар тығыз, ӛзара әрекетте кӛрініс табады; педогогикалық қажеттілік жағдайында ойын әдісінің кӛмегі арқылы белгілікті бір физикалық қасиеттерді таңдай отырып, дамытуға болады (сәйкес келуші ойындарды таңдау арқылы).
Ойындағы бәсекелестік элементтерінің болуы шұғылданушылардан физикалық күш-жігерді жұмсауды талап етеді, ал бұл ойынды физикалық қасиеттерді тәрбиелеудің нәтижелі әдісіне айналдырады.
Мақсатқа жетудің түрлі тәсілдерінің кең таңдауы адамда мақсаттылық, шығармашылық, инициатива, жекелік және т.б. қасиеттерді қалыптастыруға жәрдемдеседі.
Қарама-қарсылық жағдайындағы ойын шарттары мен ережелерін сақтау мұғалімге шұғылданушылар бойында ерлік, ұжымдылық, ӛзаракӛмекжәне әріптестік сезімдерін, тәртіптілік сияқты адамгершілік қасиеттерді қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Ойын әдісіне тән эмоционалдылық, тартымдылық және нәр алушылық факторлары шұғылданушыларда (әсіресе балаларда)
49
дене шынықтыру сабақтарына деген оң қызығушылықты қалыптастырады.
Ойын әдісінің кемшіліктеріне жаңа қимылдарды үйретудегі және де ағзаға күш түсіруді кӛздеудегі оның мүмкіндіктерінің шектеулігін жатқызуға болады.
