Дістемелік материалдар
жүктеу/скачать 0,87 Mb.
|
885fee11-c0ee-11e5-bf37-f6d299da70eeУММ ГЗУ 2
| Болжамды құру алғашқы берілгендерді табу және сұрыптау негізінде жүреді. Талдау – сұрыптау тұрғысынан қарау ғылым заңдарымен сәйкес келетін және белгілі құбылыстарды тек түсіндіру ғана емес, жаңа құбылыстардың алдын-ала белгілеуге болатын ең дұрыс негізінде жорамал жасауға мүмкіндік береді.
Болжамды тексеру одан туындайтын нәтижелерді және оларды нәрселердің нақты күймен салыстыруды жалпыдан жалқыға қарай жүретін ой қорытындылары жолымен жүзеге асырылады. Осының арқасында болжам мақсатқа бағытты ғылыми ізденіс құралы, ғылыми зерттеулерді ұтымды ұйымдастырудың методологиялық негізі ретінде көрінеді. Ал, ғылыми болжам дегеніміз тәжірибеде әзірге белгісіз құ- былыстар туралы немесе келешекте белгілі бір жағдайда пайда болатындай мүмкіндігі бар оқиғалар мен құбылыстар туралы ғылыми білім, болжам. Тәжірибелік қажеттіліктен туып, ғылым жетістіктеріне сүйене келе болжау – адам ойының бір нысаны- на айналған. Ғылыми болжамның мүмкіндігі оның ғылыми негізділігі мен өзара заңдылығында, өзара тәуелділігінде болады. Болжамды /гипотеза/ қалыптастыру дегенді қалай түсінеміз? Зерттеу болжамы – шындыққа сәйкестігі дәлелденуі қажет теориялық тұрғыдан негізделген пікірлер жиынтығы. Негізгі мәселені шешудегі анықталған нақты мақсаттар, оны жүзеге асыру мүмкін емес, зерттеу сұрақтарын және мәселелерін, жеке шығармашылық ізденістің нақты міндеттерін айқындау. Болжам төмендегідей түрлерге бөлінеді: Суреттемелік; Түсіндірмелік; Суреттемелік – түсіндірмелік; Болжамды зерттеудің негізгі ұғымдарын, категорияларын қосуға болмайды. Болжамның қалыптасуында дәлелдердің үлкен шеңберде бағалануы. Логикалық зерттеуде стилистикалық безендіруді қажет етеді. Болжамның құрылымы: «егер мынадай және мынадай жаңаны қолданса, немесе қолданыстағы мазмұнды, форма мен әдісті былай да өзгертсе, онда білімді және білікті аса саналы және берік меңгеру қамтамасыз етіледі, оқушының дамуында мынадай жетістіктерге қол жеткізуге болады». Ал, зерттеу міндеттері дегеніміз – педагогикалық зерттеудің нақтыланған немесе анағұрлым жеке-жеке мақсаттары (мақсатқа қол жеткізу үшін не істеу керек?). Зерттеу міндеттері: ғылыми мәселені зерттеуде зерттеу пәні бойынша мақсаттың дәлдігі, ғылымның жалпы жағдайы бойынша мақсаты анықталады, педагогикалық теория дамуыны қажеттілігі, ал зерттеу міндеттері тек қана мақсаттан емес, сонымен қатар зерттеу жұмысының талаптарының есебінен де туындайды. Жетекші идея – теориялық жүйе негізіндегі анықтаушы ұғым. Сонымен зерттеу логикасына, яғни зерттеу ережесі мен құрылымына сәйкес студенттер типтік оқу жоспары бойынша курстық және дипломдық жұмыс орындайды. Зерттеудің алғашқы тұжырымдамасы: барлық зерттеу жұмысында жетекшілік ететін теориялық ережесі. Зерттеудің сүйенетін позициясы – ғылым жағдайының терең талдауының нәтижесі. Алғашқы концепция ғылымда зерттелгенді, ғылымда қандай сұрақтарға жауап жоқтығын анықтауға көмектеседі. Гипотезаны құру үшін, зерттеудің мақсаты мен міндеттерін нақтылау өте маңызды. Жоғарыда аталған зерттеу элементтері курстық және дипломдық жұмыстарды орындаудың ғылыми аппараттары болып табылады. Курстық жұмыс деп аталуы оқытудың белгілі бір курсына сәйкес пәндерден жазылуына байланысты. Белгілі бір пәндерден жазылғанымен, студенттер өздерінің білім, іскерлік және дағды қорларын пайдаланады. Курстық жұмыс зерттеу әдіснамасы мен әдістемесін меңгеруге ықпал етеді, педагогикалық қызметке қызығушылығын арттырады, педагогикалық үрдісті талдауға, оның мәнін түсінеді. Курстық жұмыстың міндеттері: -педагогика және психологияның өзекті мәселелері туралы білімдерін кеңейтеді, тереңдетеді және бекітеді; -педагогикалық міндеттерді жүзеге асыруға шығармашылық тұрғыдан қарауды қалыптастырады; -өз жұмысының нәтижесін сыни тұрғыдан бағалауға үйренеді; -теориялық білімдерін тәжірибе жүзіне қолдана білуге ықпал етеді, озық тәжірибелерде талдау жасау және қорытындылауға, сондай-ақ педагогикалық тәжірибеде өзінің қалыптасқан тәжірибесін талдай, қорытындылай алуға үйренеді; -педагогикалық үрдіс заңдылықтарының мәнін түсіне бастайды. Курстық жұмыстың тақырыптары оқу бағдарламаларына сәйкес кафедра белгілейді. Курстық жұмыстың тақырыптары кафедраның оның мүшелерінің мәселелері ғылыми жетекшісі ісімен байланысты болғаны тиімді. Курстық жұмысқа ғылыми зерттеу жұмыстарымен айналысатын ғылыми жетекшілер бекітіледі. Курстық жұмысты дайындау барысында ғылыми-педагогикалық зерттеу әдістерін меңгере және оны пайдалана білу керек. Сонымен зерттеу элементтерінің құрамы мыналар: Тақырыбы проблеманың құрамдас бөліктері тақырып бойынша зерттеудің нәтижесінде ғылыми сұрақтарға жауап алынады. Зерттеу жұмысында тақырыпта таңдаудың мәні зор. Демек тақырып таңдауда мынадай талаптар қойылады: Ғылыми маңыздылығы, мәнділігі. Ғылыми жаңа үлес қосуы. Тәжірибелік өзектілігі, бұны кіріспеде жазғанда тақырыптың өзектілігі немесе көкейкестілігі деп те жазылады. Ғылыми зерттеу жұмысы белгілі бір өзекті мәселені шешу, күту соған сәйкес күтілетін мәселе. Зерттеу мақсаты – педагогикалық зерттеудің заңдылықтарын ашу, әдіс-тәсілдерін табу. Зерттеу міндеттері – ғылыми мәселені зерттеуде ғылымның жалпы жағдайы бойынша мақсаты, зерттеу пәні бойынша оның дәлдігі анықталады. Зерттеу объектісі – зерттеу жұмысы жүргізілетін педаго-гикалық кеңістік. (мұғалімдер немесе оқушылар ұжымы, педагогикалық үрдіс, мектептің тәрбие жұмысы, бір пәннің әдістемесі) Зерттеу пәні – бұл объектінің бір нақтылы зерттеу бөлшегі. Онда зерттеледі: сапалық қалыптасу, оның басқа сапалармен өзара әрекеті, үдеріс мінездемесі, құбылыс, маңыздылығын, талапта- рын, тенденциясын анықтау, белгілі ортадағы және анықталған жастағы балалардың ішкі және сыртқы тәрбиесі. Зерттеудің алғашқы тұжырымдамасы – барлық зерттеу жұмысында жетекшілік ететін теориялық ережесі. Зерттеудің сүйенетін ұстанымы – ғылым жағдайының терең талдаудың нәтижесі. Алғашқы концепция ғылымда зерттелгенді, ғылымда қандай сұрақтарға жауап жоқтығын анықтауға көмектеседі. Гипо- тезаны құру үшін, зерттеудің мақсаты мен міндеттерін нақтылау өте маңызды. Ғылыми гипотеза (болжам) проблеманы шешудің жобасы. Ол ғылыми танымның дамуына белсенді ықпал етеді және жаңа деректерді жинақтау және жүйелеуге әкеледі. Сондай-ақ, жаңа зерттеулерге негіз болатын, яғни жаңа идея, жаңа теорияны қалыптастыруға ұмтылдырады. Болжамға қойылатын талаптар: Оның деректерге қатынасы. Демек тексерілген деректерге, факторларға сәйкес келуі белгісіз деректер мен дәлелдерді түсіндіреді. 2. Болжамның ғылымның ашылған заңдылығына қатынасы. Болжам құбылыстың өмір сүру себептерінің шындығын, қасиеттерін, түсіндіру мақсатын, алға қойған, негізделген, жорамалды көрсететін ғылыми білімнің даму түрі. Болжам деп кез-келген ойдан туған жорамал немесе қиялды айтуға болмайды. Тек нақты деректерге негізделген жорамалды түсіну керек. Болжам арқылы білімді дамытудың екі кезеңі бар. Олар: болжамды құру, тексеру. Болжам алғашқы берілгенді табу және сұрыптау негізінде жүреді. Талдау, сұрыптау тұрғысынан қарау ғылым заңдарымен сәйкес келетін және белгілі құбылыстарды тек түсіндіру ғана емес, жаңа құбылыстардың алдын-ала белгілеуге болатын, жорамал жасауға мүмкіндік береді. Болжамды тексеру одан туындайтын нәтижені тексеру. Зерттеу әдістері – әдістер, тәсілдер жиынтығы. Олар арқылы зерттеу міндеттері, тексерілген ғылыми гипотеза, алынған ғылыми деректер шешіледі. Зерттеу жұмысының маңыздылығы көтеріліп отырған мәселенің өзектілігімен анықталады. Ғылыми зерттеудің тәжірибелік ғылыми өзектілігін айыра білу қажет. Себебі, ғылымда өзектілігі шешілмеген мәселе тәжірибеде өзінің қорытындысын талдауы мүмкін. Қолдынылған әдебиеттер тізімі: 1 Қаңтарбай С.Е., Жүсіпова Ж.А. Ғылыми-педагогикалық зерттеу әдістемесі: Оқулық. – Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір» 2011. – 272 б. 2 Брызгалова С.И. Введение в научно-педагогическое исследование. - Изд. Калининградского государственного университета, 2010. 3 Образцов П.И. Методы и методология психолого-педагогического исследования. - СПб.: Питер, 2011. 4 Волков Б.С., Волкова Н.В., Губанов А.В. Методология и методы психологического исследования: Учебное пособие для вузов. – М.: Академический Проект; Фонд «Мир», 2012. 5 Борытко Н.М., Моложавенко А.В., Соловцова И.А. Методология и методы психолого-педагогических исследований. – М., «Академия», 2010. 6 Организация психолого-педагогических научных исследований: учеб. пособие /Г.М. Кертаева, О.Б. Боталова. – Алматы, 2010. жүктеу/скачать 0,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|