Доцент Ж. Ш.Әбіш Іскерлік әлемі. Экономикалық терминология негіздері. Сөздің дәлдігі. Тақырыптың тірек сөздері

• 
  кәсіпкер жер, капитал және еңбек ресурстарын өндіріс пен қызмет үдерісінде ұштастыру үшін өз тарапынан ынталылық білдіре отырып, оларды өз қолына алады;
  
• 
  кәсіпкер бизнесті ұйымдастыру және жүргізу үдерісінде кәсіпорынның әрекет ету бағытын және оның тиімді жұмыс істеуін анықтайтын негізгі шешімдерді қабылдау үшін өзіне міндеттеме алады;
  
• 
  кәсіпкерлер – жаңашыл коммерциялық негізде жаңа өнімдер, жаңа өндірістік технология және тіпті бизнесті ұйымдастырудың жаңа формаларын енгізуге ынтасы зор адамдар;
  
• 
  кәсіпкерлер – тәуекелге бел буған адамдар.
  

Іскер адамдардың алдында жаңалық енгізудің көздерін, сондай-ақ табысқа қол жеткізу мүмкіндіктерін көрсететін өзгерістері мен белгілерін мақсатты түрде іздеп табу міндеті тұр. Сол сияқты тапқыр адамдардың жаңалық енгізудің негізінде ойдағыдай шешілген принциптерді білулері және пайдалана алулары қажет. Инновациялық шешімнің басты мақсаты – жұмсалған ресурстардан алынатын өтемді арттыру. Қазіргі экономикалық пайымдауда жаңалық – тұтынушылардың ресурстардан алынатын бағалылығы мен пайданы өзгертетін құбылыс.

ә) Әлдебіреудің фирма компаниясында жұмыс істей бергіңіз келе ме?

1. 
   Меншікті (собственный) қаржы. Өз ісіңізге өзіңіздің қаржыңызды салуға болады. Ұтылсаңыз да, ұтылмасаңыз да өз қаржыңыз, тәуекелге (риск) барасыз. Бұл - абсолютті вариант.
   
2. 
   Сіздің ісіңізге, сізге сеніп өз қаржысын салатын инвестор табуыңызға болады. Бірақ бұл өте салмақты дәлелдемелерді керек етеді. Нәтижесі екіталай.
   
3. 
   Несие (қаржыландырудың көп таралған түрі). Несие мемлекеттік те, жеке меншіктік те болуы мүмкін. Көп нәрсе несиенің көлеміне, қайтаратын мерзіміне, үстеме процентіне байланысты.
   
4. 
   Шетелдік әріптес табуға болады.
   

а) Сізге қанша қаржы керек?

ә) Сіз қаржыны қалай пайдаланбақсыз?

б) Сіздің бизнесіңіз табыс әкелуге қабілетті ме?

в) Сіздің банк өз ақшасын қайтарып ала ала ма?

г) Бұл қашан болады?

а) кәсіпорынның жарғысы және мемлекеттік тіркелуі туралы көшірмесі;

ә) несие алушының дебиторлық қарыздары туралы анықтамасы (шот есебі ашылған банк береді);

б) несие алу үшін өтініші (фирманың директоры және бас бухгалтері атынан);

в) кепілдемелік міндеттемесі.

Сіз үшін кепілдеме бере алатын сақтандыру компаниясы, мемлекеттік кәсіпорын, мекеме кепіл бола алады, кепілдік заттар:

а) директордың және бас бухгалтердің тағайындалуы туралы бұйрық;

ә) несие алу үшін бизнес жоспар.
7-тапсырма. Бизнес жоспарды қалай жасауға болады?

Үлгі:

• 
  Титулдық бет:
  

ә) кәсіпорынның қаржы-экономикалық жағдайы;

б) құрылтайшылардың аты, мекен-жайы;

в) кәсіпорын ұсынып отырған жобаның мазмұны;

г) кәсіпорынды құруға қажетті сома, жобаның құны;

ғ) шот есебінің нөмірі;

д) титулдық бетке мемлекеттік тіркелу куәлігінің көшірмесі қосылады.

• 
  Ұсынылған жобаның мазмұны, мәні:
  

ә) қызметі – жоспарланған көлемі;

б) жұмыс орнының саны, ұйымдастырылған жұмыс орны;

в) енгізілген жұмыс орындарының мерзімі.

• 
  Өндірістік жоспар:
  

ә) өндіріс орны;

б) станок, құралдар;

в) шикізат материалдарын жеткізуші.

• 
  Өткізу жоспары (тауарды кімге, қалай сату):
  

ә) тауарды өткізу арналары;

б) маркетинг – тауардың өтімділігі қалай анықталған, түсіндіру.

• 
  Ұйымдастыру жоспары:
  

ә) әріптестері туралы мәліметтер;

б) әріптестерінің жауапкершілігі.

• 
  Қауіптілік (риск) жақтары, бағасы:
  

ә) бәсекелестік қабілеттері.

• 
  Қаржылық жоспары:
  

ә) кіріс және шығыс жоспары;

б) қаржы түсімдері мен төлемдер жоспары;

в) өзін-өзі өтеуі (самоокупаемость) және рентабельділігі;

г) өзіңізге қандай жалақы белгілейсіз.
Бизнес жоспардың маңызды бөлігі – жобаны ресуртық қамтамасыз ету (ресурсное обеспечение) болып табылады. Кең түрде айтатын болсақ, ресурстық қамтамасыз етуге мыналар жатады: материалдық ресурстар (транспорт, байланыс материалдары, құралдары), еңбек ресурстары (барлық категория жұмысшылары, қызметкерлері), қаржылық ресурстар (ағымдағы қаржылық құралдар, несиелер, валюта, құнды қағаздар), ақпараттық ресурстар (статистика, ғылыми-техникалық және басқа ақпараттар).

Бизнес жоспардың мазмұны тауар рыноктарына, бәсекелестердің көптігіне және құратын өнеркәсіптің болашағына байланысты. (Как организовать свой малый бизнес//”Қаржы-қаражат”, 1998)

а) Мына сөздердің антонимін табыңыз:

жақсы ............. жеке меншік ..........

ішкі ........... кіріс ..........

ә) Мына сөздердің синонимін табыңыз:

несие ........... табыс ............

қаржы ............ мерзім ............

ұмтылу ............ нәтиже ............

а) Өз ісіңізді ашасыз ба?

ә) Қаржыны қайдан аласыз?

б) Банк қандай ақпараттарды білуге тиіс?

Кәсіпорын атауы, мекен-жайы, қызмет түрі

Қаржы-экономикалық жағдайы

Құрылтайшылардың аты, мекен-жайы

Титулдық бет ..... .... .....

..... .... .....

..... .... .....

..... .... .....

Өндіріс орны

Өндірістік жоспар .... .... ....

..... .... ....

..... ..... ...

14-тапсырма. Қаржылық жоспарға қажетті мәліметтерді атаңыз.

Қаржы құралдарының көздері

Кіріс және шығыс жоспары

Қаржылық жоспары .... ... .... ..

.... .... ... ..

.... .... ... ..

Материалдық ресурстар

..... ..... .....

Бизнес жоспардың ...... .... .....

маңызды бөлігі ...... .... .....

...... .... .....

• 
  Источники финансирования –
  

• 
  Организация и ведение бизнеса –
  

• 
  Выбор профессии –
  

• 
  Технико-экономическое обоснование –
  
• 
  Тесно связано –
  

• 
  Финансово-экономическое положение –
  
• 
  Инициатива –
  
• 
  Ответственность коллег по бизнесу –
  
• 
  Уделять особое внимание –
  
• 
  Гарантийное обязательство –
  
• 
  Реквизиты учредителей –
  
• 
  Самоокупаемость –
  
• 
  Информационные технологии в управлении –
  
• 
  Конкурентоспособность –
  
• 
  Финансовые и материальные ресурсы -