Әдістемелік ұсыныстар мен нұсқауларды; әдістемелік ұсыныстарды; әдістемелік нұсқауларды бекіту парағы



Дата04.08.2017
өлшемі277,86 Kb.
#22558

Әдістемелік ұсыныстар мен нұсқауларды; әдістемелік ұсыныстарды; әдістемелік нұсқауларды бекіту парағы






ПМУ ҰС Н 7.18.3/41


БЕКІТЕМІН

ОІ проректоры

__________ Пфейфер Н.Э.

20__ж. «___»_____________

Кұрастырушы: б.ғ.д., профессор __________ Аятхан М.


Зоотехнология генетика және селекция кафедрасы

Мал шаруашылығының биотехнологиясы пәні бойынша


5В080200 – Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы

мамандығының күндізгі оқу нысанындағы студенттеріне арналған


әдістемелік ұсыныстар мен нұсқаулар
Зертханалық жұмыстарды орындауға
Зоотехнология, генетика және селекция кафедрасының отырысында ұсынылды.

20__ж. «__»_________, хаттама № __

Кафедра меңгерушісі _____________ Бурамбаева Н.Б. 2012ж. «__»_________

Агротехнология факультетінің ОӘК құпталған 2012ж. «__»______ хаттама №__


ОӘҚ төрайымы__________________Сейтханова К.К. 2012ж. «__»_________
МАҚҰЛДАНДЫ:

ЖжӘҚБ бастығы _______________ Варакута А.А. 2012ж. «__»____________

Университеттің оқу- әдістемелік кеңесінде мақұлданды

«__»_______________ 20__ ж. Хаттама №__





Әдістемелік ұсыныстар мен нұсқауларды; әдістемелік ұсыныстарды; әдістемелік нұсқауларды бекіту парағы






Нысан

ПМУ ҰС Н 7.18.3/40


Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті


Зоотехнология, генетика және селекция кафедрасы

Мал шаруашылығының биотехнологиясы пәні бойынша

5В080200 – Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы

мамандығының күндізгі оқу нысанындағы студенттеріне арналған
Зертханалық жұмыстарды орындауға
ӘДІСТЕМЕЛІК ұсыныстар мен нұсқаулықтары

Павлодар


Зертханалық сабақ 1. Ұрықтандыру уақытын анықтау және ұрықтандыру

Мақсат:

  1. Аналықты ұрықтандыру уақытын білу;

  2. Аналықты ұрықтандыру тәсілдерін үйрену.

Материалдар мен жабдықтар: аналықтың жыныстық көріністерін мен күйітін анықтауға арналған схема, сурет және кестелер.

Сабақ өткізудің әдістемелік нұсқауы:

  1. Зертханалық сабақ материалдарын оқытушы айтып түсіндіреді;

  2. Студенттер күйітті және ұрықтандыру уақытын анықтау тәсілдерін

үйренеді.

Мазмұны: Аналықтың жыныс айналымының қозу сатысындағы шырыш ағу, жыныстық қозу, күйіт келуді сыртқы көріністер арқылы анықтау тәсілдері. Күйіт анықтау негізгі тәсілдер. Сиырды ректо-цервикалдық, саулықты визо-цервикалдық тәсілмен ұрықтандыру.

Тапсырмалар:

  1. Аналықтың жыныс айналымын білу;

  2. Күйіт анықтау тәсілін игеру;

  3. Сиыр және саулықты ұрықтандыру тәсілін білу.

Бақылау сұрақтары:

  1. Жыныс айналымы деген не?

  2. Жыныс айналымы қандай сатылардан тұрады?

  3. Аналықтың күйітін қалай анықтайды?


Зертханалық сабақ 2. Әртүрлі жануарлар аналықтарын егіздету.

Мақсат:

  1. Аналықтарды жасанды егіздету тәсілін білу;

  2. Қолданылатын гормондарды және олардың мөлшерлерімен танысу.

Материалдар мен жабдықтар: аналықтарды егіздету үшін қолданылатын гормондар: КДҚГ, Простагландин, ББҚС.

Сабақ өткізудің әдістемелік нұсқауы:

  1. Оқытушы материалдарды айтып түсіндіреді және препараттарды

көрсету;

  1. Қолданылатын гормоналдық дәрі-дәрмектердің түрлері және

мөлшерлерін студенттер жазып алады.

Мазмұны. Буаз бие қан сарысуын (ББҚС) дайындау және зарарсыздандыру. Әртүрлі жануарлардың аналықтарын гормондармен егіздету техникасы. Ірі қара мал мен саулықты егіздету үшін ББҚС қолдану және оның мөлшері.

Тапсырма:

  1. Жануарлардың егіздеуінің маңыздылығы;

  2. Бұл биотехнологияның артықшылығы мен кемшілік тұстары;

  3. Жасынды егіздетуді қолдану мүмкіндіктері.



Бақылау сұрақтары:

  1. Мал жануарлар егіздеуінің табиғатта кездесетін түрлері?

  2. Бұл биотехнологияны мал шаруашылғына қолдануға бола ма?

  3. Аналықтарды жасанды егіздету әдістерін білесіз бе?


Зертханалық сабақ 3. Аналықтардың күйітін сәйкестіру тәсілдері.

Мақсаты:

  1. Аналықтардың күйітін сәйкестіру тәсілдерін білу;

  2. Күйіт сәйкестіретін гормондар және басқа заттармен танысу.

Материалдар және жабдықтар: Аналықтардың күйітін сәйкестіретін гормоналдық препараттар мен басқа заттар.

Сабақ өткізудіңе әдістемелік нұсқауы:

  1. Оқытушы күйіт сәйкестіру үшін қолданылатын препараттар мен

басқа заттарды көрсетіп таныстырады;

  1. Студенттер күйіт сәйкестіру тәсілін және оның қолдану әдістерін

үйренеді.

Мазмұны. Прогестеронды қолдану тәсілдері: азыққа қосу, имплантация, тері асты және бұлшық етке егу, қынапқа енгізіп қою. Пессарилер и придтер. Простагландин дәрі-дәрмектері. Простагландинді қолдану: 11 тәуліктік қайталап қолдану және таңдап егу.

Тапсырма:

  1. Аналықтардың күйітін сәйкестіру деген не?

  2. Синхронизация үшін қандай препараттарды қандай жолдрмен

қолданады?

Бақылау сұрақтары:

  1. Синхронизация малшаруашылығы үшін қандай маңызға ие

  2. Күйіт сәйкестіруді қандай - қандай мақсатпен қолданады?

  3. Аналықтардың күйітін қандай тәсілдермен сәйкестіруге болады?


Зертханалық сабақ 4. Донор-аналыққа суперовуляция тудыру.

Мақсаты:

  1. Донор-аналыққа суперовуляция тудыру тәсілін үйрену;

  2. Суперовуляцияға қолданылатын гормондарды және олардың

мөлшерлерін білу.

Материалдар мен жабдықтар: Аналықтарға суперовуляция тудыру үшін қолданылатын гормондар: КДҚГ Простагландин, ББҚС.

Сабақ өткізудің әдістемелік нұсқауы:

  1. Оқытушы күйіт суперовуляция үшін қолданылатын препараттар мен

басқа заттарды көрсетіп таныстырады;

  1. Студенттер қолданылатын гормондар мен олардың тиімді

мөлшерлерін жазып алады.

Мазмұны. Суперовуляция тудыру үшін қолданылатын гормоналдық препараттар және оларды қолдану тәсілдері ментиімді мөлшерлері. Схемалар, кестелер.

Тапсырма:

  1. Донор- аналықтарға қандай мақсатпен суперовуляция тудырады?

  2. Суперовуляция үшін қандай дәрі-дәрмектер қолданылады?

  3. Донор-аналықтарды суперовуляция тудырудың негізгі жолдарын

білесіз бе?

Бақылау тәсілдері:

  1. Суперовуляцияның малшаруашылғы үшін қандай маңызы бар?

  2. Қандай мақсатпен суперовуляция тудырады?

  3. Қандай-қандай тәсілдермен аналықтарға суперовуляция тудыруға

болады?
Зертханалық сабақ 5. Донор мен реципиенттердің күйітін сәйкестіру және донорды ұрықтандыру.

Мақсаты:

  1. Донор-аналық пен реципиенттердің күйітін сәйкестіруді білу;

  2. Суперовуляция тудыратын гормондарды және олардың

мөлшерлерін үйрену;

  1. Донор-саналықты ұрықтандыру тәсілін білу.

Материалдар мен жабдықтар: донор – аналыққа суперовуляция тудыру үшінқолданылатын гормондар: КДҚГ, Простагландин, ББҚСГ.

Сабақ өткізудің әдістемелік нұсқауы:

  1. Оқытушы сабақ материалдарын түсіндіреді және суперовуляцияға

қажет препараттарды көрсетеді, донорды ұрықтандыруға қажет шәует мөлшерін, ұрықтандырудың қайталануын айтып ұқтырады;

  1. Студенттер қолданылатын препараттардың түрлерін, мөлшерін

жазып алады және донорды ұрықтандыру тәсілін белгілеп алады.

Мазмұны. Гормондық препараттарды қосып қолдану тәсілі. Простагландинді қолдану тәсілдерін және оның қорытындысы. Донор-аналықты ұрықтандыру тәсілі мен оған керек шәует мөлшері. Ұрықтандырудың қайталанылуы.

Тапсырма:

  1. Донор және реципиент аналықтардың күйітін сәйкестірудің маңызы;

  2. Суперовуляциядан кейін донор-сиырды ұрықтандыру

ерекшеліктері.

Бақылау сұрақтары:

  1. Не үшін донор және реципиент аналықтардың күйітін сәйкестіреді ?

  2. Бұл процедураны қалай өткізеді?

  3. Донор-сиырды қандай мөлшер шәуетпен және қанша рет

ұрықтандырады?
Зертханалық сабақ 6. Донордан ұрық шайып алу әдістері.

Мақсат:

  1. Донор-аналықтан ұрық шайып алу әсілдерін білу;

  2. Ұрық алатын құрал, жабдықтармен танысу.

Материалдар және жабдықтар: Көлемі әртүрлі силикон бөтелкелер, раствор Дюълбекко ерітіндісі, Фоллей катетері, шайынды сұйықтың көлемін азайтуға арналған резинка түтіктер т.б.

Сабақ өткізудің әдістемелік нұсқауы:

  1. Оқытушы сабақтың мазмұнын түсіндіріп айтады және

материалдамен, құрал жабдықтармен таныстырады;

  1. Студенттер сиырдан ұрық шайып алу әдісін конспектіге жазып

алады.

Мазмұны. Ұрық алуға арналған құралдар мен жабдықтар. Румпон қолдану немесе анестезия жасау. Тік ішектегі тезек массасын сыртқа шығару. Катетерді жатыр мойын арығынан өткізіп, мүйіздің ұшына дейін жеткізіп орналастыру. Жатыр мүйізін шайю және қажетті ерітінді. Жатырдан шыққан шайынды сұйықты жинау. Келесі жатыр мүйізін шаю техникасы.

Тапсырма:

  1. Донор-аналықтың жатырынан ұрық шайып алатын тәсілдерді білу;

  2. Ірі қара малдың ұрығын алатын бейхирургиялық тәсілді үйрену;

  3. Бұл тәсілдің хирургиялық тәсілмен салыстырғанда қандай

артықшылғы мен кемшілігі барыны көз жеткізу.

Бақылау сұрақтары:

  1. Ұрық шайып алу үшін қандай құрал, жабдық және ерітінді

қолданылады?

  1. Донор-сиырдың ұрығын шайып алу тәсілін айтыңыз?


Зертханалық сабақ 7. Ұрықтарды шайындыдан іздеп табу және бағалау.

Мақсат:

  1. Донор-аналықтың жатырын шайып шығарған шайынды ерітіндінің

көлемін азайту тәсілін білу;

  1. Донордан алған ұрықтардың сапасын анықтау тәсілін үйрену;

Материалдар және жабдықтар: Петр тостағаншасы, минипипеткілер, сағат шынысы немесе Петридің кіші тостағаншасы, стереомикроскоп, ұрықтың даму сатыларын көрсеткен суреттер және ұрықты шайып алуға арналаған ерітінділер т.б.

Сабақ өткізудің әдістемелік нұсқауы:

  1. Оқытушы сабақтың мазмұнын түсіндіріп айтады және

материалдамен, құрал жабдықтармен таныстырады;

2) Студенттерге ұрық бағалау тәсілдерін суреттен көрсетіп айтады.

3) Студенттер берілген фотосуреттердегі морула, бластоцисталарды

морфологиялық көрсеткіштері бойынша ажырата танып, жазып алады.



Мазмұны. Шайынды ерітіндінің көлемін азайту. Шайынды ішінен табылған ұрықтарды ерітіндімен бірге Петри тостағаншасына ауыстырып ортналастыру. Микроскоппен ұрықтарды іздеп табу. Петри тостағншасына жинаған ұрықтарды сапасын бағалау үшін қайтадан басқа Петридің кіші тостағаншасына топтастырып жинау. Ұрықтардың сапасын даму сатысы және морфологиялық көрсеткіштері бойынша ьағалау: морула, бластоциста және т.б.

Тапсырма:

  1. Донордан шайып алған шайынды ерітінді ішнен ұрықтарды іздеп

табу тәсілін білу;

  1. Ұрықтарды қандай-қандай морфологиялық көрсеткіштері бойынша

бағалайды;

  1. Моруланың бластоцистадан қандай айқын ерекшеліктері бар.

Бақылау сұрақтары:

  1. Шайынды ерітінді ішінен ұрықтарды қалай іздеп табады?

  2. Морула деген не және олардың қандай түрлері болады?

  3. Бластоциста деген не және олардың қандай түрлері болады?

  4. Сапасын анықтау үшін ұрықтың қандай көрсеткіштері ерекше қажет

деп табылады?
Зертханалық сабақ 8. Ұрықты терең мұздатып сақтау тәсілдері.

Мақсаты:

  1. Жануарлардың ұрығын ұзақ сақтау тәсілдерін білу;

Материалдар және жабдықтар: Минипайеттер, эмбриондарды сақтауға арналған ерітінділер, минипипеткалар, мұздатқыш машина, сұйық азот, термометр т.б.

Сабақ өткізудің әдістемелік нұсқауы:

  1. Оқытушы сабақтың мазмұнын айтып түсіндіреді, қажетті

ерітінділерді көрсетеді және ұрық мұздатып сақтау тәсілдеріне ерекше тоқталады;

  1. Студенттер минипайетке ұрықты енгізіп орналастыру тәсілін

үйренеді, сұйық азотта ұрықтарды мұздату тәсілдерін жазып алады.

Мазмұны. Тура мұздатып сақтау тәсілі (витрификация): пайетке сахароза, ауа, эмбрион салынған глицерин, ауа, сахароза. Минипайеттің ұштары екі жағынан арнайы тығындармен бітеледі. Эквилибрация өткізіледі, алдымен сұйық азоттың буына белгілі уақытқа дейін ұстайп, одан соң сұйық азот құйылған контейнерге салып сақтайды.

Тапсырма:

  1. Мал, жануарлар селекциясында ұрықты терең мұздатып ұзақ уақыт

сақтаудың маңызы;

  1. Ұрық мұздатып сақтау тәсілдерінің артықшылғы мен кемшіліктерін

ажырата білу;

  1. Ұрықтарды тура мұздатып сақтау тәсілі;

  2. Мұздату алдында ұрықтарды эквилибирациялаудың маңызы.

Бақылау сұрақтары:

  1. Эмбриондарды қандай мақсатпен сақтайды?

  2. Сиыр ұрықтарын қандай тәсілмен сақтайды және оның

технологиясы қандай?

  1. Пайетке ұрықты орналастыру техникасы қандай?

  2. Ұрықтарды эквилибирациялау деген не?


Зертханалық сабақ 9. Ұрықты реципиентке көшіріп отырғызу техникасы.

Мақсаты:

  1. Ұрықты реципиентке көшіріп отырғызу техникасын үйрену.

Материалдар және жабдықтар: Реципиент-сиырлар, жаңа немесе терең мұздатылып сақталған ұрықтар, көшіріп отырғызу құралы (катетер Кассу).

Сабақ өткізудің әдістемелік нұсқауы:

  1. Оқытушы сабақты айтып түсіндіреді, ұрық көшіріп отырғызу

тәсілдеріне жеке – жеке тоқталады;

  1. Студенттер ұрық көшіріп отырғызу тәсілдерін дәптерлеріне жазу.

Мазмұны. Ұрық көшіріп отырғызудың бейхирургиялық тәсілі. Инструмент - катетер Кассу. Процедурлар: 1) көшіріп отырғызу үшін ұрықты минипайетке енегізіп дайындау: ерітінді, ауа, эмбрион, ауа, ерітінді. 2) мұздатылған ұрықты жібіту, қолмен шайқап ерітінділерді араластыру және Кассу катетеріне орналастыру. Катетері жатырға енгізу, одан ары мүйіздің ұшына жеткізу, содан кейін ұрықты қысып шығару. Бұл тәсілдің нәтижелері.

Тапсырма:

  1. Жануарлардың ұрығын көшіріп отырғызу тәсілдері;

  2. Ұрық көшіріп отырғызу тәсілдерін салыстырып бағалау;

Бақылау сұрақтары:

  1. Ұрықты хирургиялық тәсілмен көшіріп отырғызу деген не және

оның артықшылығы мен кемшілігін айтыңыз?

  1. Ұрықты бейхирургиялық тәсілмен көшіріп отырғызу деген не және

оның артықшылығы мен кемшілігін айтыңыз?
Үй тапсырмалары:

Үй тапсырмаларына берілген сұрақтарға толық жауап беру үшін мына көрсетілген оқу құралдары мен оқулықтарды пайдаланыңыз:



  1. Аятханұлы М., Санжжавын Г. Жануарлардың ұрығын көшіріп

отырғызу. Павлодар –Улаанбаатар: «Бембисан», 2012 ж.

2. Магаш Аятханұлы. Мал акушерлігі және көбею биотехнологиясы.



Павлодар: «Политон», 2006 ж.

3. Аятханұлы М., Бексеитов Т.К. Жануарлардың ұрығын көшіріп

отырғызу. Павлодар: «Кереку», 2010 ж.

4. Аятханұлы М., Жануарлардың өсіп-өну биологиясы мен

биотехнологиясы. Павлодар: «Brand Prind», 2010ж.


Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет