Рабғузи (ХІVғ) Еңбектері: «Қисас- ул -әнбиа» («Әулие -әнбиелер туралы қиссалар»),1370 жылы жазылған ,ежелгі шығыс мифтері мен аңыздары, өлең- әңгімелерінің жинағы.
Сәйф Сараи (1320-1396 ж.ж.) Еңбектері: «Гүлстан бит- түрки»(Түркіше Гүлстан»), 8 тарау, кіріспе , қорытындыдан тұрады, Сағдидің «Гүлстан кітабынан» ( 1258) түркі тіліндегі аударма нұсқасы. Төл туындысы «Суһаил мен Күлдірсін».
Хорезми «Мұхаббатнама», 1353 жылдары жазған , 473 бәйіттен тұрады;Хусам Кәтиб «Жұмжұма сұлтан»; Құтып (Құтб) «Хұсрау- Шырын» ,1341-1342 жыл дары Әзірбайжанның ұлы ақыны Низамидің осы аттас поэмасы негізінде түркі тілінде жазған, Сүлеймен Бақырғани «Дүниенің ақыры»; Ахмет Йүгнеки «Хибатул- хақайқ» («Ақиқат сыйы») 14 тарау , 235 өлеңнен тұрады;Мұхаммед Хайдар Дулати (1499-1551ж.ж) «Тарихи Рашиди» кітабы, «Жаһаннама» дастаны.
Ежелгі дәуір әдебиеті: (5 кезеңге бөлінеді)
Қазақстанның қазіргі аумағында өмір сүрген сақ ,ғұн,үйсіндердің «түркілер »атанған ғасыры -: (Заманымыздың V ғасыры ).
«Аға, саған бұл ошақ! Ошағынан безгендер, тізеңді бүк! Халықта азық-түлік мол болғай!»-деген сөз жазылған шығарма: (Есік қаласынан табылған Алтын Бекзаданың жанындағы күміс тостағанда)
3.Сақ, ғұн дәуірінен келіп жеткен шығарма: («Алып Ер Тұңғаны(Тоңаны) жоқтау»).
«Бөрідей жұрт ұлысынп,
Айқаймен жаға жыртысып.
Өкірген үнін өшіртіп,
Жылаған көзден жас өрер,»- деген үзінді алынған жыр: («Алып Ер Тұңғаны жоқтау»).
Алып Ер Тұңғаның өз заманындағы мәртебесі:( Түркілердің көсемі»)
Иранның ұлы ақыны Фирдоусидің «Шаһнама»кітабының кейіпкері болғантүркі көсемі : («Алып Ер Тұңға).
«Алып Ер Тұңғаны жоқтау» жырын қазақ тіліне аударды: ( Асқар Егеубай)
*.... Ерлікті қаза сынады,
Бектерім жасын бұлады.
Бөрідей ұлып жылады,
Жоқтады жыртып жағасын,- деген жолдарарналған жоқтау: («Алып Ер Тоңа)
Ғалымдардың түркі жазуларына берген атауы: (Руна жазуы)
«Руна жазуы» деген ұғым: «Скандинавия халықтарының сөзі»
«Күлтегін»жырын тапқандар: (Швед Иогани, орыс ғалымы Н.М.Ядриницев `(ХVІІІ-ХІХ).
Көне түркі жазуын алғаш рет оқыған ғалым:( Вильгельм Томсен – дат ғалымы)
Орхон жазуының сырын алғаш рет ....ашты: :( В. Томсен1893 жылы)
Тасқа қашалған көне жәдігерлердің ішінде бізге жеткендердің ең ірілері:( «Күлтегін»,« Тоныкөк», «Білге қаған» ескерткіштері
Достарыңызбен бөлісу: |
