«Экономика және бизнес» пәнінен дәріс жинағы

Акционерлік қоғамның негізгі белгілері:

• 
  заңды тұлға статусы болуы;
  
• 
  міндеттемелерге барлық мүлігімен жауаптылығы;
  
• 
  акционерлік қоғам мүлкінің жекелеген акционерлер мүлігінен ерешеленуі;
  
• 
  жарғылық капиталының болуы, оның белгілі бір акция санына бөлінуі;
  

Акционерлік қоғамды басқару құқығы, акционерлердің акция санына қарай жалпы жиналыстағы дауыс саны – қоғамның жалпы жиналысында шешіледі.

Акционерлер жиналысы мына төмендегі мәселелерді шешеді:

• 
  қоғамның негізгі даму бағытын анықтайды;
  
• 
  жарғыға өзгерістер жасау;
  
• 
  өздерінің филиалдарын ашу жөнінде шешім қабылдау;
  
• 
  қоғамның іс-әрекетінің нәтижесін бекіту;
  
• 
  басқару органын сайлау;
  

Жалпы жиналыста сайланған басқару органы қоғамның ағымдағы іс- әрекетін басқарады. Ал бақылаушы комиссия (кеңес) басқару органының іс-әрекеттерін бақылайды.

Акционерлік қоғамның құрылтайшылары заңды тұлға немесе жеке тұлғаларда бола алады. Олар құрылтайшылардың міндеті мен құқы жөнінде келісім-шарт жасайды. Оған рұқсат алу үшін, тіркеуден өтуге қоғамның жарғысын дайындап бекіту керек. Мемлекет органдары тіркеуден өткеннен кейін заңды тұлға құқығына ие болады, содан соң өзінің акциясын шығаруына болады.

Акция және оның түрлері. Акционерлік қоғам жарғылық капиталы болады. Жарғылық капитал акционерлік қоғам мүшелігіне акционерлердің төлейтін жарнасынан құралады. Оның көлемін акционерлік қоғам құрылтайшылары анықтайды. Акционерлік қоғам тек жарғылық капиталға ғана жауапкершілікте болмайды, сонымен қатар қоғамның барлық мүліктеріне жауапты. Қоғам мүлкі жарғылық капиталдан көбінесе аз да болуы мүмкін.

Жарғылық капитал пайда болуының (құрылуының) екі жолы бар. Біріншісі акцияға көпшіліктің жазылуы, ал екіншісі құрылтайшылар арасында тарату. Алғашқысы – акционерлік қоғам ашық болғанда, соңғысы – акционерлік қоғам жабық болғанда. Сонымен Акционерлік қоғамның екі типі болады: ашық және жабық.