Экономист (Жен)
СОРЛАР Сабақтың мақсаты
жүктеу/скачать 1,44 Mb.
|
О у ралы «Топыра тану» п ніні университеттерге арнал ан ба да
- Бұл бет үшін навигация:
- Тапсырмаға түсініктеме. Сорлар
- Гидроморфты сорлар
| СОРЛАР
Сабақтың мақсаты: Сорлардың түзілу себептері, морфологиялық белгілерімен, классификациясы және қасиеттерімен танысу. Тапсырма: 1. Монолиттер мен жәшіктегі үлгілерді пайдаланып сорлардың морфологиялық белгілерін қарастыру, дәптерге осы топырақ бейнесін түсіру. 2. Сорлардың классификациясы, түзілу жағдайларымен танысу. 3. Қазақстан және Солтүстік Қазақстан топырақ картасынан сорлардың таралу шекарасын қарастыру, алып жатқан ауданын анықтау. Тапсырмаға түсініктеме. Сорлар – беткейінен бастап жеңіл еритін тұздардың көп мөлшері болатын топырақтар. Сорлардың беткі қабаттарында тұздану химизміне байланысты тұздар мөлшері 0,6-0,7% тен 2-3% дейін және жоғары болуы мүмкін. Сор топырақ кескіні қабаттарға нашар ажыратылады, гумусты қабат А, алмасу қабаты В және С аналық жыныстан тұрады. Сордың бүкіл кескін бойында ағарған тұздар байқалады, әсіресе кескін қабырғасы құрғағанда анық байқалады. Карбонаттар беткейінен бастап болады. Сорлардың классификация схемасы 25-кестеде берілген. Гидроморфты сорлар минералданған жер асты сулары жақын жатқанда қалыптасады. Типті гидроморфты сорлар күшті минералданған жер асты сулары жақын жатқанда қалыптасады. Олардың кескіні генетикалық қабаттарға нашар жіктелген. Суда еритін тұздар жоғары мөлшерде кескін бойымен түгел таралып, ең көп мөлшері үстіңгі қабаттарда жиналады. 25-кесте ─ Сорлар классификациясы
Шалғындық гидроморфты сорлар да жер асты сулары жақын жатқанда түзіледі, бірақ минералдану сәл төмен. Олардың кескіні генетикалық қабаттарға анық бөлінеді: қарашірікті А қабаты күңгірт-сұр немесе сұр түсті, кесек құрылымды, ақтаңдақ тұздар ұнтақ себінді түрінде; ауыспалы В қабаты сұрғылт-қоңыр, біртекті боялмаған, кесекті-тоң кесекті құрылымды. Төменде аналық жыныс С қабаты орналасады. НСІ дан қайнау кескін бойы түгел байқалады. Батпақтық гидроморфты сорлар жер асты сулары өте жақын жатқанда түзіледі. Кескін бойы глейлену мен күшті тұздану байқалады, кейде жоғарғы қабаттың торфтануы байқалады. Шорлы гидроморфты сорлар аз сулы тұзды көлдер мен ескі өзен арналарының кебуінен пайда болады. Теңіз алды гидроморфты сорлар теңіз шөгінділерінің ең жас түзілістері. Ылғалды тұзды қыртыспен жабылған, оның астында құмды немесе құмбалшықты қабат орналасады. Қабатта хлоридті күшті тұздану бар. Тоңды гидроморфты сорлар аз тереңдікте тоңданып қатқан қабат орналасады. Бұл сорлар күшті тұзданған. Тұздар құрамы әртүрлі. Хлорид-сульфатты немесе сульфат-хлоридті тұздану типі жиі кездеседі. Қайталап сорланған гидроморфты сорлар топырақты суару дұрыс жүргізілмеген жағдайда түзіледі. Сазды гидроморфты сорлар тау алдындағы жазықтықтарда сәл минералданған жер асты сулары сыналана орналасқан аймақтарда түзіледі. 26-кесте- Топырақтардың тұздану химизмі (Н.И. Базилевич және Е.П. Панкова бойынша)
жүктеу/скачать 1,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||