Әлдихан Қалдыбаев
жүктеу/скачать 0,75 Mb.
|
| ҚУЛЫҚ ТҮБІ – ҚИЯНАТ
Сенбе жұртқа тұрса да қанша мақтап, Әуре етеді ішіне қулық сақтап. Өзіңе сен, өзіңді алып шығар, Еңбегің мен ақылың екі жақтап. Біз – етек-жеңі кең халықпыз. Екінің бірі, жоқ, үштің екісі – сенгішпіз, аңқаумыз, әй-шәйсіз илана кетеміз. Тәуір адам болам десеңіз, бұлардан арылу керек. Абай өстіп дүрс дегізсе, түлей болар еді, соны біліп, өлеңмен әдемі өрнектеген ғой ақын. Адамды алданудан сақтандыру, жігерлілікке үндеуді тәтті тілмен сәтті жырға айналдырған Абай талантына таңданбасқа әддің жоқ. Осындағы Абайдың өзі шошып, сөз ұғарлық адамды шошындырып отырған пәле – қулық. Біздің бір ағамыз біреуден түңіліп кеткенде кейіп: «Әй, бір қу екенсің-ау!» деуші еді. Қулық – қу адамның өмір сүру нормасы. Ойлаймын күндіз-түні ақыл-айла, Ойлаған ақыл-айла жанға пайда. Төлегенді мерт қылған Бекежан өстіп өзіне-өзі разы болып, қарқ-қарқ күлмей ме. Өзінің айлакер, яғни қу екенін мақтан қылады. Айла мен қулық – ағайынды, екеуінің де бітіретіні – алдау, амалы – өтірік айту. Құстың қуы сауысқан да, аңның қуы түлкі де, адамның қуы Алдар да қулықтарын алдау арқылы жүзеге асырған. «Өтірікшінің құйрығы – бір-ақ тұтам» деген сөз бар. Өте дәл айтылған. Қулық-сұмдық – бір сәттік. Ол ешуақыт әшкереленбей қалмайды. Сөйте тұра ол қолданыстан шығып көрген емес. Өйткені қулық жасаған адам аз уақытқа болса да ойлағанын жүзеге асырады. Қуға осы да жетіп жатыр. Тайқы маңдай, шақшақ бас қу — «іс бітті, қу кеттінің» адамы. Жоқ, ештеңе, ешқашан із-түзсіз қалмайды. Қулық та сол, әшкереленеді. Сол кезде бетіне бір көн жамап алған адам болмаса, жер басып жүруі мұң болады. Сондықтан ғой атам қазақтың: «Біреудің ала жібін аттама» дейтіні. Ал, Абай ақын: «Ақырын жүріп, анық бас», - деген. Бірақ, амал қанша, бүгінде қулықтың жүрмейтін жері қалмады. Қоғамдық құрылыс қарапайым, адамдар аңқау кезде бір-бірінен ғана қулығын асыратын. Қазір билік басындағылардың қулығы құзыры жүретін жердің бәрін, мемлекет басшыларының қулығы әлемді қамтитын болды. Сөйтіп қулық түбі – қауіп, дегеннен басқаға амал қалмады. Айталық, КСРО кезіндегі Конституцияда одақтас республикалардың одақтан бөлініп шыға алатындығы жазылған болатын. Шын мәнінде, ешқандай республиканың мұндай еркі жоқ-ты, сөйте тұра бізге «Ерікті елдердің мызғымас одағы» дегізіп ән шырқатып қойған. Одақ тараған соң мұның әншейін қулық екеніне көзіміз анық жетті. Сол кезде де мұның бос сөз, қулық екенін білгендер аз болмаған, бірақ айта алмаған, қорыққан. Қазіргі күндері де мемлекет деңгейіндегі қулық аз емес. Мәселен, Ресейдің Чешенстанға, АҚШ-тың Иракқа зорлық көрсетіп жатқанын әлем көріп, біліп отыр. Бірақ Ресей өз федерациясының біртұтастығын, АҚШ Ирактың әлемге қауіп төндіретін ядролық қаруы барлығын сылтау етіп, қулықтарын бүркемелеп бағуда. Қулықтың қаңқасы – өтірік, ол өрге баспайды, шындық- өткір кездік, ол қап түбінде жатпайды. Қазірдің өзінде бұп екі ұлы мемлекеттің де қулығы белгілі бола бастады, әлі-ақ шындық салтанат құрар. Жарайды, бұл – әлемдік қауымдастық шаруасы. Біз жерге түсейік, өз қотырымызды қасиық. Жеке адамның қулығы – оның өз басына қорлық, әкім-қараның қулығы – халқына зорлық. Алаяқ біреуді алдаған екен, әшкереленіп, жазасын тартады. Ал, әкім-қара біреуді емес, мыңды алдай- ды, құйрығын да ұстатпайды. Оның классикалық үлгісі оппозициялық саясаткер Алтынбек Сәрсенбайұлы мен оның серіктестерін өлтіргендерді алдымен тергеу, енді жүріп жатқан сот үдерісі кезіндегі қулық-сұмдық. Жапа шеккен жақтың соттың әділ өтетініне үміті қазірдің өзінде үзіліп отыр. Өйткені қолында билігі бардың қулығына найза бойламайды. Әлімсақтан жәбірленуші – аш бала, жәбірлеуші – тоқ бала. «Аш бала тоқ баламен ойнамайды, тоқ бала аш болам деп ойламайды». Қулық түбі – қиянат, Жақсылықты қия алад. Адал жүрген әз адам, Жамандықты тия алад. Жақсылардың кеудесі – алтын сандық Еш қулық жоқ, келіскен салқынқандық. Жамандардың кеудесі – қуыс құбыр, Желдей ескен өң қулық, сыбыр-жыбыр. Қулық түбі – зауал Боларсың сенсең, жау ал. жүктеу/скачать 0,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|