Электр зертханалық жұмыстарды орындауға методикалық нұсқаулар
Қондырғы мен өлшеу әдісінің сипаттамасы
жүктеу/скачать 2,73 Mb.
|
Қондырғы мен өлшеу әдісінің сипаттамасыЖұмыс эквипотенциал беттермен күш сызықтарының көмегімен электростатикалық өрістің бейнесін құрудан тұрады. Ол үшін электролиттік ваннаның көмегімен электростатикалық өрісті модельдеу (нобайлау) әдісі қолданылады, себебі электростатикалық өріс белгілі бір қиыншылықтармен түйіндес. Сондықтан электролиттік ваннадағы қозғалмайтын зарядтардың электростатикалық өрісі тұрақты электр тогының өрісімен ауыстырылған. Теория мен эксперименттің көрсетуі бойынша, электролиттегі токтың өрісі, электростатикалық өрістегі сияқты потенциалды болады және ондағы потенциалдың үлестірілуі электростатикалық өрістегі потенциалдың үлестірілуімен сәйкес келеді. Осылайша, электродтардың потенциалдарын тұрақты етіп ұстағанда және ортаның электр өткізгіштігінен әлдеқайда кем болған жағдайда, қозғалмайтын зарядтар өрісін тұрақты электр тогының өрісімен алмастыруға болады. Қондырғы нашар өткізгіш электролит (су) және ваннадан, кез келген формалы электродтан құралады (31.2 сурет). 
Э1, Э2 – электродтар; С – зонд; Г – гальванометр; V – вольтметр; АВ – реохорд; К – қарындаш; Л – қағаз парағы. Сурет 31.2 
Сурет 31.3 Өрістің кез келген нүктесіндегі потенциалды анықтау үшін зонд әдісі қолданылады. Зонд Уитстон көпірінің диагоналына жалғанады. Зонд потенциалы анықталатын өрістің әлдебір нүктесіне орналассын. АВ реохордтың қозғалатын тетігін қозғалта отырып, потенциалы С нүктесінің потенциалына тең Д нүктесін табады. Осы кезде гальванометр арқылы ток өтпейді. С нүктесіндегі потенциалдың мәнін, оң жақтағы электродқа қатысты, V вольтметрдің көмегімен анықтауға болады. Қолданылып отырған әдістің қиыншылығы уақыт өтуімен өрістің бұзылуына әкеліп соғатын электродтардың поляризациясынан тұрады. Оны жою үшін көпірдің тұтынуына тұрақты токтың орнына айнымалы ток қолданылады. Қағазға эквипотенциал беттерді сызу үшін пантограф қолданылады (31.3 сурет). Жұмысты орындау тәртібі: қондырғының электр сұлбасын салып, оны оқып үйрену; пантограф үстеліне қағаз парағын орналастыру, электродтарды ваннаның ортасына қатысты симметриялы орналастыру; ток көзін қоспай тұрып, электродтарды зондпен жүргізіп (сызып) алу; зондты ваннаның центріне (ортасына) орналастыру; ток көзін қосу /гальванометрдің ауыстырып-қосқышы “Грубо” қалпында/потенциометрдің қозғалатын тетігін қозғай отырып, гальванометрдің тілшесін нольге келтіру. Көрсетудің дәлдігін “Точно” қалпына қойып тексеру; қағазда осы нүктені белгілеу. Вольтметрдің көрсетуін  жазып алу;
зондты бастапқы орнынан оңға және солға жылжыта отырып, потенциал бірнеше (5-7) нүктелерді табу (әрбір нүктеде гальванометрдің тілшесі нольде тұруы керек). Пантографтың көмегімен оларды қағаз парағында белгілеу және оларды сызып қосу. Бұл бірінші эквипотенциал бет болады  ;
зондты ваннаның ортасымен бір электродтың дәл ортасына орналастыру. Гальванометрдегі токты нольге келтіру.  потенциалды жазып алу;
7-пунктке сәйкес 5-7 нүктелерді белгілеу, бұл екінші эквипотенциал бет болады. Сонда кейін зондты ваннаның ортасымен екінші электродтың ортасына орналастырып үшінші эквипотенциал бетті табу керек;
потенциалдардың мәнін кестеге жазу; құралдардың дәлдік класы бойынша вольтметрдің абсолют қателігін анықтау; потенциалдың мәнін  түрінде жазу;
күш сызықтарының тобын құру. 1 кесте
жүктеу/скачать 2,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||