«Әлеуметтік құрылым және әлеуметтік үрдістер» пәні дәрістері Тақырып Әлеуметтік құрылым
Тақырып 4. Әлеуметтік ұйым және ұғым
жүктеу/скачать 148,5 Kb.
|
лекция әлеумет құрылым
- Бұл бет үшін навигация:
- Әлеуметтік ұйымның формалары
| Тақырып 4. Әлеуметтік ұйым және ұғым
Әлеуметтік ұйым бұның бәрі белгілі бір мақсатқа жету үшін жеке адамдарды топтастырудың тәсілі. Олар өз мүшелерімен де, топтан тыс адамдармен де анық анықталатын, құрылымы бар, белгілі бір ережелер мен конвенцияларға сәйкес әрекет ететін ұжымдар. Әлеуметтік ұйымда әрбір индивид функцияны орындайды және өзін өзі анықтайтын топтың мүшесі екенін біледі; Бұл құрылым мүшелер ұстанатын нормалар мен конвенциялармен реттеледі, өйткені олар бірдей сенім мен құндылықтар жүйесін қолданады. Өмір бойы адам бірнеше қоғамдық ұйымдарға, көбіне бір уақытта тиесілі болады. Мысалы: жеке тұлға бір уақытта отбасының бөлігі, білім беру қоғамдастығының мүшесі, корпорация қызметкері, спорт клубының мүшесі, саяси партия мүшесі, кондоминиумның тең иесі, мәдени топтың мүшесі және шіркеуі бола алады. шіркеу. Әлеуметтік ұйымның формалары Әлеуметтік ұйымның формаларын екі үлкен топқа бөлуге болады: бастапқы және екінші дәрежелі. Бастапқы Бастауыш ұйымдар дегеніміз - әрқашан туылғаннан бастап пайда болатын және қан, аффективті және этнолингвистикалық байланыстарды (яғни тіл мен нәсілді) қамтитын ұйымдар. Бастапқы әлеуметтік ұйым - бұл ең жақсы деңгей - бұл жалпы туыстық және терең махаббат желісінен тұратын отбасы. Басқа бастауыш ұйымдар - достар, көршілер, орда және тайпа топтары құрған ұйымдар. орта мектептер Олар біз отбасылық немесе эмоционалды қатынастардан тыс орнататын және үш түрге бөлінетіндер: қауымдастықтар, этникалық топтар және әлеуметтік таптар. Қауымдастықтар Қауымдастықтар ең кең таралған және күрделі, өйткені олардың құрамына ұлттық мемлекеттер мен саяси партиялардан бастап әртүрлі экономикалық, білім беру немесе мәдени ұйымдарға дейінгі барлық типтегі ұйымдар кіреді. Елдер - бұл қоғамдық бірлестіктер (өздерінің саяси, әлеуметтік және экономикалық құрылымдарымен), діни топтар, саяси партиялар, федерациялар мен өндірушілер мен дистрибьюторлар желілері, көршілер қауымдастықтары, спорт, білім беру және мәдениет, кәсіподақтар мен одақтар және т.б. Этникалық топтар Этникалық топтар мәдени дәстүрлерді бөлісетін ұжымдардан тұрады, олар оларды басқа американдық үнді халықтары, православтық еврей секталары немесе африкалық этникалық топтар сияқты басқа топтардан түбегейлі ажыратады. Әлеуметтік сыныптар Әлеуметтік сыныптарда туылу этникалық топтардағыдай шешуші емес, дегенмен Үндістандағы касталық жүйе сияқты өте қатаң жүйелер бар. Екі ғасырдан аз уақыт ішінде шекараны асырып, көптеген елдерді қамтитын, негізінен адамның өмірін, азаматтық құқықтары мен қоршаған ортаны қорғауға бағытталған, мысалы Крест сияқты үкіметтік емес қоғамдық ұйымдар болғанын атап өткен жөн. Қызыл, Amnesty International, шекарасыз дәрігерлер немесе Greenpeace. Әлеуметтік ұйымның мысалдары Мексикадағы әлеуметтік ұйым Барлық елдерде бар мемлекеттік ұйымдардан басқа: мемлекеттік, жеке және діни, Мексикада Мексика мемлекетінен қандай да бір көмек алатын 45000-нан астам азаматтық қоғам ұйымдары бар: білім беру, экологиялық, мәдени, туризм, ғылыми немесе технологиялық немесе әлеуметтік дамуға бағытталған. Бұл ұйымдарға біз көршілер қауымдастықтарын, кәсіподақтар мен кәсіподақтарды (16000-нан астам) және спорт клубтарын, сонымен қатар шаруалар, көпестер мен бизнес федерацияларын қосуымыз керек. Мексикада халықтың құрамына байланысты мәдениет, қоршаған орта, адам құқықтары, саяси, білім беру және өндірістік құқықтар сияқты әр түрлі мүдделерді қамтитын байырғы әлеуметтік ұйымдардың саны көп. Негізгі жергілікті қоғамдық ұйымдардың қатарына Халықаралық Үндістан Баспасөз Агенттігі (AIPIN), Мазахуас-Отоми Байырғы Халықтар Альянсы, Мехико қаласының Мигранттар Ассамблеясы және Автономия бойынша Ұлттық Көпшілік Ассамблея (ANIPA) және басқалары кіреді. . Колумбиядағы әлеуметтік ұйым Қазіргі барлық штаттарда бар және Мексика жағдайында айтылған мемлекеттік және жеке ұйымдардан басқа, Колумбияда осы ұлтқа әсер еткен саяси және әлеуметтік зорлық-зомбылықты азайтуға тырысқан ұйымдар өте маңызды рөл атқарды. өткен ғасырдың 1940 жж. Қазіргі уақытта адам құқықтарын қорғауға, бейбітшілікті қолдауға және онша қолайсыз әлеуметтік секторлардың өмір сүру жағдайларын жақсартуға бағытталған 60-тан астам ұйым бар. Мысал ретінде біз бейбітшілік үшін азаматтық қоғамның тұрақты ассамблеясы, соғысқа қарсы және бейбітшілік үшін бастамалар желісі (REDEPAZ), әйелдер ұлттық желісі және Колумбия адам құқықтары платформасы, демократия сияқты кейбір ұйымдарды атап өтуге болады. және басқалармен қатар Даму. Аргентинадағы әлеуметтік ұйым Мексикадағы сияқты, Аргентинадағы кәсіподақтар ұзақ тарихы бар және ұлт өмірінде үлкен салмаққа ие, көбіне екі конфедерацияның айналасында топтасқан: Жалпы Еңбек Конфедерациясы (CGT) және Орталық Трабаядорес де Аргентина ( CTA). Сондай-ақ «әлеуметтік жұмыстар» деп аталатын қорлар мен мекемелер әр кәсіподақтың немесе кәсіптің жұмысшыларының денсаулығы мен әл-ауқатының қажеттіліктерін жабуға арналған. Олар, әдетте, әлеуметтік қамсыздандыру қызметтері басқа елдерде орындайтын функцияларды орындайды. Соңғы 40 жылдағы жанжалды саяси тарихқа байланысты оларда құқық қорғаушы ұйымдардың саны едәуір көп, олардың арасында «Плаза де Майо аналары» қауымдастығы, Адам құқықтары жөніндегі тұрақты ассамблея және Аргентина сот-антропология тобы ерекше көзге түседі. , басқалардың арасында. Басқа маңызды қоғамдық ұйымдар елдегі ең маңызды спорт түрі - футболмен тікелей байланысты. Аргентиналық футбол қауымдастығымен (AFA) аффилирленген 1 000 000-ға жуық ойыншылар бар, олар спорттық клубтарды біріктіретін орган (3000-нан астам), өз кезегінде мыңдаған мүшелермен құрылған және қаржыландырады. Мысал ретінде, елдегі ең үздік бес клубтың бірі болғанымен, Boca Juniors-тің шамамен 230 000 мүшесі бар. Соңғы жылдары осы Оңтүстік Америкада абортты заңдастыруға, теңдікке және гендерлік зорлық-зомбылықты тоқтатуға ықпал ететін феминистік және ЛГБТ ұйымдары күш алды. Әлеуметтік құрылым социология ғылымының тарихында өте маңызды мәселелердің бірі. Әлеуметтік құрылым туралы социологияда әртүрлі концепциялар аз емес. Оларды топтастырғанда 2 бағытты ажыратуға болады. Социоло.гтардың бір тобы әлеуметтік құрылымды, олардың элементтерін, процестерін нақты өмірде бар деп түсінсе, ал екінші бағыт өкілдері таптарды, әлеуметтік топтарды, жалпы әлеуметтік құрылымды, тек қана сананың, адамдардың ойының нәтижесі деп түсінеді. 1-ші бағыт : құрылымдық функционализм, ал екінші бағыт- символдық интеракционизм деп аталады. Біз осы 1-ші концепцияны, яғни құрылымдық функционализмді қолдаймыз. Әлеуметтік құрылым біртұтас әлеуметтік организм ретінде қарастырылады. Осы организмнің өзі оны құратын элементтерден тұрады. Ал ол элементтер өзара қарым-қатынаста, байланыста болуы негізінде ол құрылымды жасайды. Біздің ойымызша қоғамның әлеуметтік құрылымы нақты, объективтік құбылыс, ол өзгеріп, дамып отырады, оның жаңа элементтері, бөлшектері пайда болуда. Әлеуметтік құрылым дегеніміз- әлеуметтік топтардың, страталардың, таптардың және әлеуметтік институттардың жиынтығы, олардың байланыстары, ара-қатынастары. Әлеуметтік құрылымның басты негізгі элементтері - әлеуметтік топтар, страталар, таптар. Әлеуметтік құрылымға кіретін үлкен топ-ол тап. Тап деген ұғым екі мағына береді. –ші кең мағынада тап дегеніміз- өндіріс құрал-жабдықтарына белгілі қатысы бар, қоғамдық еңбек бөлінісінде нақтылы алатын орны бар, ерекше әдістер арқылы алынатын табыстың өзіндік мөлшері бар үлкен әлеуметтік топтар. Көбіне тап дегеніміз тар мағынада қолданылады. Бұл мағынада тап дегеніміз: әлеуметтік топтар, страталар. Олардың басты белгілері: кіріс, табыс, мамандық, билік, білім деңгейі т.б Әлеуметтік топ-қоғам дамуының белгілі бір сатысында нақты тарихи жағдайда қалыптасқан, ортақ құндылықтардың, ғұрыптардың, әлеуметтік-экономикалық қатынастардың негізінде қалыптасатын тұрақты адамдар тобы. Әлеуметтік топ үлкен, орташа, шағын болып бөлінеді. Үлкен әлеуметтік топқа таптар, топтар, этникалық және демографиялық қауымдар жатады. Орта топтарды белгілі бір өндіріс орнында жұмыс істеп, бір аймақта тұратындар құраса, шағын топтарды өзара тығыз байланыстағы, жүздес, таныс, туыс адамдар құрайды. Топтық құрылымның негізгі екі түрін анықтауға болады. 1) ресми топ мүшелерінің саны мен арақатынастарына олардың арнайы атқаратын қызметтеріне байланысты анықталатын құрылым, 2) бейресми топ- адамдардың өзара қарым-қатынастарында табиғи түрде, рухани-психологиялық үйлесімдіктер негізінде қалыптасатын құрылымдар. Топтың іс-әрекетін ұйымдастыратын ресми құрылым, бір жағынан, топ мүшелерінің басшылыққа алуға тиісті бұрыннан немесе жоғарыдан бекітілген ережелердің, бұйрықтардың, жиынтығы болса, екінші жағынан, топтың мүшелерінің өз еріктерімен қабылдаған шарттары, талаптары да болуы мүмкін. Шағын топтардың 8 түрі бар. Олар. 1)диффуздық немесе атаулық топтар-белгілі бір уақытша мақстаттық негізінде құрылған топтар. Мыс, алыс жолға бірге шыққан бір купедегі, автобустағы жолаушылар 2)ассоциациялық немесе уақытша тұрақты топтар-ортақ істіжүзеге асыру үшін жиналған топтар. Мыс, қысқа мерзімге жалданып жұмыс істейтін топ. 3)Корпорациялық топтар-әрқайсысы өз мақсатын басқаларсыз орындай алмайтын, бірақ бір-біріне ешқандай сыйластығы, іштей тілектестігі жоқ адамдардан құралған топтар. 4)Автономиялық топ-ресми құрылымның негізінде ұзақ уақыт бірге тұрақты жұмыс істейтіндердің топтары. 5)Гиперавтономиялы топ-қоғамнан ұзақ уақыт тәуелсіз өмір сүре алатын топ. Мыс, туристік, экспедициялық топтар. 6)Кооперация-ресми және бейресми құрылымдары қалыптасқан саны жағынан қоғамда ең көп тараған топтар. 7)Ұжым- қоғамдық имандылық және адамгершілік тұрғыдан алғанда сапасы жоғары әлеуметтік қарым-қатынастары қалыптасқан топ. 8)Сығымдалған топ-саны жағынан аз, бірақ өзара үйлесімділігі өте жоғары топтар. Қазіргі социологияда көбірек көңіл әлеуметтік стратификация деген ұғымға бөлінеді. Әлеуметтік стратификация деген теорияның негізгі ұғымы “страта”. Страта дегеніміз социологияға геология ғылымынан енген термин. Осы ғылымда жердің қыртысы, қабаты деген мағынаны береді. Социологтар бұл ұғым арқылы қоғамдағы әлеуметтік топтарды белгілейді. Бірақ та страта тап болмайды. Нақты әлеуметтік құрылым қоғам дамуына байланысты өзгеріп отырады. Қоғамдағы адамдардың әлеуметтік жағдайына байланысты қабаттарға бөлінуін-әлеуметтік стратификация деп атаймыз. Әлеуметтік құрылым туралы көптеген концепциялар бар. К.Маркс әлеуметтік құрылым туралы көптеген концепциялар бар. К.Маркс әлеуметтік құрылым туралы көптеген зерттеулер жүргізген ірі ғалым. ХІХ ғ. әлеуметтік стратификациялау теориясының ірге тасын қалаушылардың бірі десек те болады. К.Маркстің түсіндіруінде адамзат тарихында 5 типті қоғам орын алады. Олар: алғашқы адамдар қоғамы, құлиеленушілік қоғам, феодалдық қоғам капиталистік қоғам, және ең соңғы қоғам коммунизм. Әрбір қоғамның немесе формацияның өзіне тән, сәйкес құрылымы болады. Қоғамның әлеуметтік құрылымы К.Маркстің түсіндіруінше әлеуметтік топтардың жиынтығы және олардың қарым-қатынастары, байланыстары. Әлеуметтік құрылымның ішіндегі ең маңыздысы-таптар. Таптық қоғам қанаушылық орын алған қоғамнан басталады. Таптық қоғамдар деп Марксизмде құлиеленушілі, феодалдық, капиталистік қоғамдарды айтады. Ал алғашқы қауымдық қоғамда тап болмаған, яғни қанаушылық та орын алмаған. Тап деген әлеуметтік топ коммунистік қоғамда жойылды. Маркстік теория бойынша әрбір қанаушылық қоғамда 2 тап орын алады. К.Маркс осы таптарды негізгі таптар деп қараған. Мысалы, құлиеленушілік қоғамда құлдар мен құл иелері, феодалдық қоғамда феодалдар мен шаруалар, капитализмде капитал иелері мен пролетариат. Осы таптардың арасында күрес үздіксіз жүріп отырды. Соның салдарынан бір тап жеңіліп, екіншісі жеңіске жетеді, ал кейде күреске қатысқан таптардың барлығы жеңіледі., жеңіске басқа бір жаңа тап ие болады. жүктеу/скачать 148,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|