Арал биоталарының қалыптасу процестерін зерттеу үш бағытта жүреді: -аралда қоныстануға жарамды мекендейтін жерлердің әртүрлілігін бағалау;
-олар екі процестің жылдамдығының арақатынасына назар аударады: аралдың жаңа түрлерімен қоныстануы және бұрын қоныстанғандардың жойылуы;
-аралдың сырттан қоныстануы мен ондағы түрлердің эволюция барасындағы өзгеруін анықтау.
Бұл теория арал қауымдастықтарының қалыптасуы туралы бірқатар болжамдар жасауға мүмкіндік береді: -аралдағы түрлердің саны, сайып келгенде, тұрақтануы керек;
- бұл тұрақтандыру түр құрамының тұрақтылығының емес, түрлердің үздіксіз өзгеруінің нәтижесі болып табылады, бұл кезде кейбір формалар жойылып, ал басқалары қуылады;
-үлкен аралдарда кішкентайларға қарағанда алуантүрлер көбірек болады;
-аралдың қоныстану көздерінен алыстаған сайын түрлердің байлығы төмендейді.
Арал фаунасының белгілері:эндемизм,кедейлік,архаикалық формалар,адаптивті сәулелену Салыстырмалы кедейлік. Бұл аралдың ауданы әрқашан ең жақын материктің ауданынан аз болуымен және ондағы биотоптардың бір бөлігінің болмауымен немесе материкпен салыстырғанда азырақ аумақты алып жатқанымен түсіндіріледі.
