Емтихан сұРАҚтары «5В060900-«География»
Бенталь тереңдікке байланысты сублиторальға бөлінеді - мұхиттық сулардың тек эпизодтық әсері байқалатын және жер үсті және теңіз ағзалары мекендейді
жүктеу/скачать 5,83 Mb.
|
Åìòèõàí ñ?ÐÀ?òàðû «5Â060900-«Ãåîãðàôèÿ»
pdf 20230424 230607 0000
- Бұл бет үшін навигация:
- Үнді-Полинезия және тропикалық-Атлантикалық аймақтар. Үнді-Полинезия
| Бенталь тереңдікке байланысты сублиторальға бөлінеді - мұхиттық сулардың тек эпизодтық әсері байқалатын және жер үсті және теңіз ағзалары мекендейді; құйылу кезінде жылытылатын және құйылу кезінде құрғайтын теңіз түбінің литораль - жағалау бөлігі; батиаль - кедей өсімдік әлемі бар тік материктік баурай аймағы; абиссаль - ең үлкен теңіз тереңдігі (орта тереңдігі 3-6 км мұхиттық ложа аймағы) және одан да терең ультраабиссаль.
Мұхиттың биологиялық құрылымының тұжырымдамаларын В.И. Вернадский мен Л.А. Зенкевич ұсынды. Олардың біріншісі ағзалардың биохимиялық белсенділігін көрсететін су ортасының ластануына байланысты өте маңызды болды. Екіншісі мұхиттердегі өмірдің таралуын, оның түрлік әртүрлілігін және биологиялық өнімділігін зерттеуге бағытталған. Мұхиттың барлық тірі ағзалары бентос, планктон және нектонға бөлінеді. Бентос бекітілген немесе еркін қозғалатын жағдайда түбінде тұратын ағзаларды қамтиды. Бұл көптеген ірі организмдер, көп жасушалы балдырлар (фитобентос) және әртүрлі жануарлар (зообентос - ұлулар, құрттар, шаян тәрізділер, тікентерілілер, губкалар, ішекқуыстылар және т.б.). Әсіресе таяз және шельфтің бентосты топтанулары бай, онда олардың құрамына ірі қоңыр және басқа балдырлар (макрофиттер) енгізілген. Планктон негізінен фотоавтотрофты, көбінесе бір жасушалы, балдырлардан (фитопланктон), көбінесе ұсақ шаян тәрізділерден тұрады, суда өлшенген күйде (зоопланктон - көп жасушалы гетеротрофтар) және бактериопланктоннан (бір жасушалы гетеротрофтар) тұрады. Планктон өкілдері теңіз ағымдары мен толқындар арқылы тасымалданады. Нектон - белсенді жүзуші жануарлар организмдерінің жиынтығы, әдетте ірі мөлшерде, олардың күшті қозғалыс органдары бар, және оларды теңіз сүтқоректілері, балықтар, бас аяқты ұлу-кальмар дейді. Плейстон-судың ең үстіңгі қабығында мекендейтін организмдердің жиынтығы, олардың денесінің бөлігі суға батырылған, ал бөлігі су бетіне қойылып, желкеннің рөлін атқарады. Гипонейстон-бірнеше сантиметрлі су қабатының бетіндегі ағзалар. Аумақтық сипаттағы әлемдік мұхитты биогеографиялық аудандастыру барысында А.Г. Воронов (1987) В.Г. Гептнер ұсынған зоогеографиялық аудандастыру сызбасын пайдаланған [Гептнер]. Нәтижесінде жеті биогеографиялық облыстары бөлінген: Арктикалық, Бореалды-тынық мұхитты, Бореальды - Атлантикалық, Тропикалық-Үнді-тынық мұхитты, Тропико- Атлантикалық, Нотальді-Антарктикалық (Субантарктикалық) және Антарктикалық. Бұл облыстар мұхиттағы өмірдің өзгешелігіне, өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің құрамына, биологиялық топтанулардың сандық сипаттамаларына негізделген, алайда экологиялық аймақтар тең дәрежеде ескерілмеген, мысалы, түптік фауна толық зерттелмеген. Тропикалық және экваторлық сулар екі ірі аймаққа бөлінеді: Үнді-Полинезия және тропикалық-Атлантикалық аймақтар. Үнді-Полинезия Қызыл теңіз және Тынық мұхит жолдары бар Үнді мұхитын қамтиды. Оған сиреналар жасағының монотипті тұқымдастарынан дюгони (Dugong dugong), түтіктұмсықтылардың кейбір түрлері (Procellariidae), фрегаттар (Fregata), дыбысқапшықсыздар (Phaeton fulvus) және ескекаяқтылар (Pelecaniformes) тән. Үнді-Полинезия үшін 16 тұқымдардың 48 түрін біріктіретін теңіз жыландары (Hydrophidae) тұқымдастары тән. Жағалау суларында өмір сүретін иірілмелі жалпақұйрықтылар (Laticauda laticauda) кездеседі. Ашық мұхитта ескекаяққұйрықтылар (Hydrophis) тұқымдастарының өкілдері кездеседі. Қырылып қалған аммониттердің ұрпақтары, қабыршағы бар қазіргі кезде жалғыз түрі орын алған төртжелбезекті басаяқтылардың Наутилус тұқымдастарының пелагиялық ұлулары (Nautilus) қызықты. Наутилустар жиі үлкен тосқауыл риф аймағында кездеседі. жүктеу/скачать 5,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|