Мектепке дейiнгi балаларды байланыстыра сөйлеу тiлiн дамыту

65 
шығармашылық қабiлеттерiнiң дамуы түрлi бағыттағы қызметтi болжайды. 
Бұл жұмыс баламен тәрбиешi бiрлескен шығармашылық саласын және 
достарымен араласуды қамтамасыз етедi. Балалардың шығармашылық 
қабiлеттерiн 
дамытуда 
ТТШТ 
технологияларын 
қолдану 
арқылы 
байланыстыра сөйлеуге үйретудегi мiндеттерi:
- Жан - жақты шығармашылық дамуын қамтамасыз ету; 
- Өзге адамдарға деген сүйiспеншiлiк және сыйлау қасиеттерiн, төзiмдiлiк 
қалыптастыру;
- Ұлттық мәдениетке, ұлттық шығармашылыққа, салт-дәстүрге деген 
қызығушылық пен сүйiспеншiлiкке тәрбиелеу;
Сонымен қатар ТТШТ технологиясы бойынша миға шабуыл және 
пiкiрсайыс әдiсiн қолдану: Миға шабуыл жасау алгоритмi:
1. Тапсырманы мұқият оқып шығу,оның ғылыми шешу болжамын және 
мағынасыз шешiмдерiн ұсыну.
2. Ұсынылған болжамдарға талдау жасау, ықтимал жауабын талдау 
Күтiлетiн нәтиже: балалар берiлген материалды меңгеру барысында 
әрекеттiң 
тиiмдiлiгi 
балалардың 
шығармашылық 
қабiлеттерiн, 
байланыстырып сөйлеудi дамытады және психологиялық жағымды 
атмосфера туғызады. 
Шығармашылық адамның қызметiн және ондағы шығармашылық 
ойлауынның болуын шамалайды. Дарынды адам тәрбиелеу үшiн балалық 
шақтан бастап шығармашылық қабiлеттi қалыптастыру керек, яғни 
мәселелердi шешу, қоршаған ортаға ерекше көзқараспен қарау. Ертегiлер әр 
түрлi: көңiлдi, көңiлсiз, сиқырлы, бойыңды баурап алады. Оның бәрi 
балаларды адамгершiлiкке, сүйiспеншiлiкке тәрбиелейдi, көптеген қызықты 
бiлiмдi қамтиды. Өз бойларына батылдық, берiктiлiк, мықтылық, ертегi 
кейiпкерiнiң зұлымдық немесе адамгершiлiк қасиетiн пайдаланады. Қай 
жерде балалар болса,сол жерде ертегi де болады. Балалар оны жақсы көредi. 
Керемет ертегi айтушы Д. Родари және ТТШТ бағыттаушы авторлары 
келесiнi мәлiмдейдi: - Ертегiлер балаларға жеткiлiктi түрде берiлмейдi - 
Балалардың қиялының дамуында, ойлауында, сөйлеуiнде және белсендi 
адамгершiлiк қаситеттерiн тәрбиелеуде ертегiлер толық көлемде 
пайдаланылмайды. Мектепке дейiнгi жас ерекше. Сондықтан бала қалай 
қалыптасса, солай оның өмiрi жалғасады. Әр баланың шығармашылық 
потенциалын дамыту үшiн бұл кезеңдi өткiзiп алмау маңызды. Мектепке 
дейiнгi бейiмделген ТТШТ-технологиясы жан-жақты шығармашылық 
ұранымен баланы оқытуға және тәрбиелеуге септiгiн тигiзедi.
Ертегi арқылы бала қолы дамиды. Бұл сызбаны шығарманың мазмұны мен 
көлемiне қарай өзгертiп отыруға болады. Бөлiм саны аз да, көп те болады. 
Әрбiр ұсынылған ертегiнiң сөздерi өзiнше мағынасына қарай негiзгi 
жоспарға бiр не екi қойылған мәселелердi алға шығарады, қалғаны сәйкес 
үлеспелi болып қалады. Егер ол балаларға қызықты, пайдалы және керек 
болса, бiр сызбадан өз бетiмiзше тапсырмалар мен сұрақтарды таңдаймыз. 
Ойлауды дамытудың бiр әдiсi ол қиял және сөз, яғни екi қысқа ертегi мен 

66 
әңгiменi қосындысы жаңа мазмұнмен көрiнуi болып табылады. Бұл жағдайда 
белсендi рөлде сөз және балның қиялы орын алады. Бұл жұмысты жүзеге 
асыру барысында басшылықты ересек адам алуы қажет. Балалармен ойлап 
шығару және түрлi жоспар жасауға болады:
-
ескi заттың жаңа үлгiсiн ойлап табу;
-
өзiн немесе отбасы мүшелерiн жанды не жансыз затқа айналдыру;
-
өзi жайлы ертегiлер қиялдап құрастыру;
Дәстүрден тыс тәсiл балаға ертегiнiң немесе ертегi кейiпкерiнiң қандай 
қасиетi жақсы екендiгiн, қандай қасиетi жаман екендiгiн, жаңа жағыдай 
тудыруға, қай жерде ертегi кейiпкерiнiң түзелуiне болатындығын, 
мейiрiмдiлiктiң жеңетiндiгiн, қатiгездiктiң жазаланатындығын, тек қатты 
және адамгершiлiк қағидаларына қарсы емес мысалдар арқылы түсiндiруге 
мүмкiндiк бередi.
Құрастырушы ойдың негiзi болып: адамның жағыдайын жақсарту үшiн 
барлық нәрсенi жетiлдiруге, өзгертуге, жақсартуға болатындығы баланың 
шығармашылық ұраны болуы керек. Бiздiң негiзгi мақсатымыз - 
адамгершiлiкке тәрбиелеу. Толып жатқан тәрбиелеу мен тәсiлдерде ертегi 
соңғы орнын алмайды. Көп себептерге байланысты балалар қаһарманды 
жақсы көредi, ол жақыны болып кетедi, оны үлгi қылады. Осы салада 
адамгершiлiк тұрғысындағы маңызды сәттерге назар аударамыз.
Яғни,балалар салыстырады, дәлелдейдi. Бұл ойды жүзеге асыруда «Жақсы-
жаман» ойынын пайдалану тиiмдi. Ауызша сөйлеу мәнерi мынаған 
бағытталған: «Тiлдiк жаттығу» Бiрiншiден сұрақтар қоя бiлу. Ауызша 
сөйлеумен бiрге арнайы оқыту қажет. Бұл жоспарда сөздердi құрастыру, 
сөзтiркестерi, сөйлем құруға үлкен мән берген жөн. 

жүктеу/скачать 1,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: