Зертханалық зерттеулердің нәтижелерін бағалауға жүйелік көзқарас

Зертханалық талдау нәтижелерін тағайындау мен бағалауға жоғарыда ұсынылған тәсілдер белгілі бір жасушалардың, органдардың, сирек өзара байланысты функционалдық жүйелердің қызметінің бұзылу ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік береді. Зерттеу нәтижелерін бағалау кезінде мұндай ағзалық (жалпы нозологиялық) тәсіл науқастың жағдайы бұзылуының себептері мен патогенезіне терең түсінік бермейді. Практикалық дәрігердің органдық бұзылыстарды бағалауға бағытталуы клиникалық ойлаудың сызықтық стилін, дүниетанымның шектеулігін тәрбиелейді.

Адам ағзасы жағдайының негізгі сипаттамасы гомеостаз ұғымы болып табылады, оны ұстап тұру өмір сүрудің ең маңызды шарты болып табылады. Бұл ағзаның барлық органдары мен жүйелерінің бірлескен қызметімен ғана қол жеткізіледі. Кез келген аурулар гомеостазға "оқталу" болып табылады, сондықтан науқастың жағдайын бағалау кезінде ағзаға жалпы жүйелік көзқарас қажет.

Қазіргі кезеңде клиницистер өз қызметінде зертханалық зерттеулердің нәтижелерін тағайындау және бағалау үшін жүйелік тәсіл мен талдау принциптерін пайдалануы тиіс. Клиникалық медицинадағы жүйелік тәсіл белгілі бір орган немесе функционалдық жүйе емес, қандай да бір патологияда тұтас ағзаның жай-күйін бағалауды білдіреді. Іс жүзінде гомеостаз динамикасын, оның құрамдас бөліктерін және нақтылыққа жақын уақыттағы реттеуші факторларды көп қырлы бағалау және функционалдық-морфологиялық деңгейде іске асырылатын олардың ауытқуларындағы сол салдарлар туралы сөз болып отыр. Ауру кезінде патологиялық үдерісті қалыптастырудың негізгі факторларын, жүйелік тәсіл мен жүйелі талдау принциптері негізінде оның клиникалық көріністерін нақтылау патологиялық үдерістің ағзалық сипаттамасына алғышарттар жасайды. Әр түрлі патологиядағы патологиялық процестің ағзалық сипаттамасының параметрлері:

* этиологиялық фактор және этиология ерекшеліктері;

* бұзылыстарды қалыптастырудың патогенетикалық механизмдері;

* бұзушылықтардың сипаты мен айқындылығы;

* * патологиялық процесс сипатының көрсеткіші ретінде патогенездің биологиялық және иммунологиялық компоненттерінің арақатынасы;

* науқастың ағзасында алмасудың барлық түрлерінде пайда болатын бұзылулардың сипаттамасы;

* мүшелердің, тіршілікті қамтамасыз етудің функционалдық жүйелерінің және олардың кіші жүйелерінің жай-күйі;

* ішкі және жүйеаралық өтемақының болуы және барабарлығы •

Барлық жағдайларда кез келген патология кезінде патологиялық процестің ағзалық сипаттамасының 7 параметрі қамтамасыз етудің ағзалары мен функционалдық жүйелерінің зақымдануын, осы бұзылулардың себебін, патогенез факторларын, оның барабарлығын талдаумен олардың өтеуін көрсетеді. Патологиялық процестің ағзалық сипаттамасының параметрлерін жалпылау ауру туралы жан-жақты түсінік алуға, патогенетикалық емді дұрыс жүргізуге және оның тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді.

Патологиялық үдерісті бағалауға жүйелі тәсілдегенде зертханалық талдаулар ағзалық патологияның барлық 7 параметрін көрсетуі (сипаттауы) тиіс. Бұл ретте, талдау нәтижелерінде анықталған бұзушылықтардың едәуір бөлігі себеп фактордан туындаған бұзылуларды орнын толтыруға тұтас ағзаның "әрекеті" болып табылатынын ескеру қажет.

Осылайша, жүйелі түрде клиницист патологиялық процесті ағзалық деңгейде сипаттау үшін зерттеудің барлық ықтимал әдістерін пайдалануы тиіс. Патологиялық процестің ағзалық сипаттамасының параметрлерін жинақтау ауруды диагностикалауға, этиологиялық факторларды және негізгі патогенетикалық механизмдерді анықтауға, ағзалардың зақымдану дәрежесі мен тереңдігін бағалауға (басқаша айтқанда, бір мезгілде жағдайын сипаттау және оның түсініктемесін беруге), сонымен қатар ауру туралы жан-жақты түсінік алуға және сол арқылы дұрыс емді таңдауға мүмкіндік береді.

Талдаулар нәтижелерін бағалаудың технологиялық операцияларының сапасын объективті талдау үшін бағалау критерийлері болуы қажет. Талдаулар нәтижелерін бағалаудың клиницист жүргізген объективті критерийлері:

* негізгі зертханалық көрсеткіштерді бағалау нәтижелері туралы ауру тарихы немесе амбулаториялық картадағы жазбалар;

* клиницисті талдау нәтижесіндегі негізгі ауытқуларды бағалауды жүргізуге мәжбүр ететін диагностикалық карталарды талдау; патологиялық нәтижелерге қарсы диагностикалық карталарда белгілердің болмауы олар талданбаған жағдайларды оңай анықтауға мүмкіндік береді.